Ambiwalencu znjesć a wutrać

srjeda, 10. nowembera 2021 spisane wot:

Powalenje Berlinskeje murje a kwakla pogromoweje nocy

Berlin (dpa/SN). Centralna rada Židow w Němskej je so wospjet přećiwo tomu wuprajiła, 9. nowember jako wopomnjenski dźeń wjacorych historiskich po­dawkow wuhotować. „Tónle datum měł so ze spomnjećom za wopory holocausta stać“, rjekny wčera prezident centralneje rady Josef Schuster w Berlinje.

13 zranjenych wuchowali

srjeda, 10. nowembera 2021 spisane wot:

Istanbul (dpa/SN). We wuchodoturkowskim měsće Malatya je so z dotal njeznatych přičin twarjenje, w kotrymž běchu tež někotre wobchody zaměstnjene, sypnyło. Spočatnje běchu lokalni pomocnicy hišće z toho wuchadźeli, zo je 20 ludźi w rozwalinach we wulkej nuzy. Po wšěm zdaću pak běchu so mylili, wšako su dźensa rano wuchowanske dźěła zakónčili a cyłkownje 13 zranjenych do chorownjow dowjezli.

Protest a zajeća

Běłohród (dpa/SN). Grafiti w centrumje serbiskeho Běłohrodu, kotryž pokaza wójnskeho złóstnika Ratka Mladića jako rjeka, wuwabja napjatosće. Wčera demonstrowachu wjacore sta ludźi přećiwo wobrazej. Někotři su jeja mjetali. Třoch aktiwistow a třoch prawicarjow, kiž wobdźělichu so na přećiwnej demonstraciji, policija nachwilnje zaja. Pod Mladićom běchu w juliju 1995 masaker w bosniskim měsće Srebrenica skućili.

Poručeja jenož biontech

„Na docpětym njewotpočujemy“

srjeda, 10. nowembera 2021 spisane wot:

Kiel (SN/JaW). Schleswigsko-Holsteinska chce swoje kompetency w regionalnych a mjeńšinowych rěčach hišće bóle zeskutkownjeć. To wuchadźa z rozprawy wo narodnych mjeńšinach w kraju, infor­muje Berlinski mjeńšinowy sekretariat. Konkretnje chcedźa w krajnych zarjadach a zjawnych zarjadnišćach mjez druhim­ wo nałožowanje mjeńšinowych rěčow wabić, dalekubłanja personala spěchować a hižo wobstejace rěčne znajomosće na tafličkach lěpje woznamjenić. Dale chcedźa w Schleswigsko-Holsteinskej „wučbu frizišćiny a danšćiny rozšěrić, tež jako poskitk wjetšinowemu wobydlerstwu. Wšako je frizišćina wohrožena rěč.“ Takle rěka w rozprawje, ­kotruž je schles­wigsko-holsteinski ministerski prezident Daniel Günther (CDU) kónc minjeneho měsaca w Kielu krajnemu sejmej předstajił.

Wěčne wopomnjeće?

srjeda, 10. nowembera 2021 spisane wot:
Dołhož hišće debatujemy, čehož měli so historisce wuznamneho datuma dla dopominać, diskusija žiwa wostawa. 9. nowember woznamjenja za němske stawizny we wjacorym zmysle cezuru. Kónc měrcowskeje rewolucije 1848, kónc kejžorstwa 1918, kónc „realnje eksistowaceho socializma 1989 – a spočatk holocausta 1938. W kotrej měrje hodźeli so wšitke tele podawki na jenički dypk wobmjezować, njech rozsudźa historikarjo. Hač pak měł so tónle datum z regularnym wopomnjenskim dnjom stać, je hinaše prašenje. Hdyž docyła, měła pogromowa nóc přičina spomnjeća być – přećežka je tu waha stawiznow; přeprezentna žadosć za „kónčnej smuhu“, kajkuž sej tele dny tójšto „póndźelnišich demonstrantow“ mjenje abo bóle direktnje přeje. Přiwšěm: „Swjate dny“ su wjetšinje ludnosće skerje přičina sej krótki dowol dowolić, do njeho a/abo na nim kapku přewjele sej popřeć abo konsumej hołdować – kajke to krasne spomnjeće! Bosćan Nawka

To a tamne (10.11.21)

srjeda, 10. nowembera 2021 spisane wot:

Kaž „Crocodile Dundee“ je Awstralčan nadpad wulkeho krokodila wotwobarał. 60lětny wudźeše w rěce McIvor w tropiskim Queenslandźe, jako jeho zwěrjo naraz z wody atakowaše a za noze k rěce sćahny. Awstralčan pak wućahny mały nóž ze swojeho pasa a kałny z nim do hłowy zwěrjeća. Na to jeho krokodil pušći a so wróćo do wody zminy. Zranjeny zamó muž samo hišće do bliskeje chorownje jěć.

„Atlas zboža“ přepytuje spokojnosć Němcow za čas pandemije. Zhladujo na to, zo tuchwilu šćěpjenja, homeschooling a homeoffice žiwjenje postajeja, mějachu eksperća w nadawku Němskeho pósta začuća Němcow na dožiwjenje zboža přepytować. Z naprašowanja wuchadźa, zo podachu ludźo swoju přerěznu žiwjensku spokojnosć loni na skali nul do dźesać ze z 6,74 dypkami. Lěto do toho bě přerězk hišće 7,14 dypkow.

Wupraja so za konferencu

wutora, 09. nowembera 2021 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Po tym zo je cyłoněmska incidenca druhi dźeń za sobu nowy rekord (213,7) docpěła, wupraji so šef kanclerskeho zarjada Helge Braun za to, přewjesć konferencu ministerskich prezidentow. „Trjebamy zhromadne koro­nowe naprawy Zwjazka a jednotliwych krajow. To mam wokomiknje za jara wažne“, potwjerdźi politikar CDU dźensa w rańšim magacinje telewizije ARD. Braun žada sej wosebje wjace přidatnych šćěpjenjow za wjetši škit před koronu.

Koalicija žněje wulku kritiku

Berlin (dpa/SN). Naćisk zakonja amploweje koalicije wo koronowych naprawach žněje wjele kritiki. Strony SPD, FDP a Zeleni su za bjezpłatne testy, za pra­widło 3G na dźěle a za pjenježnu pomoc chorownjam. Krajna skupina CSU, zwjazk němskich městow a socialne zwjazki plany­ koalicije wotpokazuja. „Zo chce koalicija epidemiju politisce skónčić, bjez toho zo namjetuje alternatiwy, je znamjo njepřemyslenosće“, rjekny dźensa předsyda krajneje skupiny CSU Alexander Dobrindt medijam.

Dny jazza dočasnje zakónčene

Dźensa židowscy wěriwi a mnozy dalši na to spominaja, zo bu w sakskej stolicy před 20 lětami Nowa synagoga Drježdźan­skeje židowskeje wosady poswjećena. Zdobom wopominaja ludźo po wšěm swěće pogromowu nóc před 83 lětami. Wohnjowi wobornicy­ su tule při Drježdźanskej synagoze z wodu pjelnjene mobilne zawěry nastajeli. Foto: pa/Robert Michael

Wiki budu zdźěla wobmjezowane

wutora, 09. nowembera 2021 spisane wot:

Zhorjelc (AK/SN). Tradicionalne mjezu přesahowace Šleske božodźěsćowe wiki wotměja so wot 3. do 19. decembra w Zhorjelcu. „Wiki maja so zakonskim postajenjam přiměrjene na wjetšej płoninje wotměć. Wulki dźěl zwučenych poskit­kow budu wopytowarjo w běhu 17 dnjow wot Delnjeho torhošća hač do nutř­kowneho města dožiwić móc“, informuje nowinska rěčnica města Juliane Zachmann. „Wšitke prašenja wothłosujemy ze strowotniskim zarjadom Zhorjelskeho wokrjesa. Wězo tež aktualne wuwića do swojeho planowanja zapřijamy. Zhorjelske adwentne wiki wuhotuje tamniša kulturna serwisowa towaršnosć. Wobdźěleni wikowarjo přińdu z Něm­skeje, Pólskeje a Čěskeje.

Razniše chłostanja smalakam

wutora, 09. nowembera 2021 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Po dlěšej politiskej ćahańcy płaći wot dźensnišeho nowy katalog pokutow. Zaměr je wěstotu we wobchadźe polěpšić. Tak maja předewšěm kolesowarjo a pěšcy lěpje škitani być.

Cyle nowe je, zo dyrbi šofer, kiž parkowanišćo za elektroawta a jězdźidła za tak mjenowany „carsharing“ njewoprawnjenje wužiwa, pokutu 55 eurow płaćić. Njedo­wolene wužiwanje wuchowanskeje hasy je wotnětka po informacijach wobchadneho ministerstwa runje tak chło­stajomne kaž njewutworjenje tajkeje. Wi­ni­cy dyrbja 200 do 320 eurow chłostanja płaćić a měsac jězbnu dowolnosć wotedać. Tež přespěšni šoferojo maja přichodnje wjetšu pokutu płaćić. Město dotal­ 35 eurow za 16 do 20 km/h wjac we wsy wučinja wona dwójce telko.

Woprašowanje instituta Yougov pak wujewja, zo jeno 30 procentow ludźi mě­ni­, zo razniše chłostanja tež wjac wěstoty we wobchadźe wuskutkuja. 63 procentow do toho njewěri.

To a tamne (09.11.21)

wutora, 09. nowembera 2021 spisane wot:

Dohromady 113 e-scooterow su w Kölnje z Ryna wućahnyli. To zdźěli wčera zwjazk Plattform Shared Mobility (PSM) po dołho trajacych dźěłach. Zas a zaso běchu nurjerjo tajke transportne srědki z wody ća­hali. Někotre e-scootery su wotpowědni wobhospodarjerjo mjeztym wotewzali a za znowawužiwanje přiho­towali. Podnurjeć e-scootery we wodźi­znach mjenuje rěčnik PSM „wosebje ćežku formu wandalizma“.

Drogi w hódnoće 11,5 milionow eurow­ pokradnychu njeznaći skućićeljo policiji w južnoafriskim Kapstadće. Minjeny kónc tydźenja zalězechu woni z woknom do běrowa specialneje jed­notki Hawks a spakosćichu tam 541 kilogramow kokaina z trezorow. Z Kapstadta transportuja wikowarjo łaćonskoameriske drogi dale do Awstralskeje, do Europy a Hongkonga.

Serbska debata

nowostki LND