Z wudaća: póndźela, 24 apryla 2017

W rozmołwje z wobydlerjemi

Plauen. Sakski ministerski prezident Stanisław Tilich (CDU) zahaji dźensa wječor w Plauenje swoju rozmołwnu turu. K zahajenju chce so wón pod hesłom „Zhromadnje w Sakskej – za sylny přichod“ z Plauenskimi wobydlerjemi zetkać. Sto ludźi je so za to přizjewiło. Tilich planuje pjeć zarjadowanjow. Přichodne budźe 2. meje w Biskopicach.

Nadpady na stronske běrowy

Lipsk. Politikarjo a běrowy zapósłancow su dale cil nadpadow, byrnjež ličba atakow woteběrała. Lěwica je w prěnim kwartalu pjeć nadpadow zličiła. Prěnje tři měsacy 2016 bě jich hišće 22. AfD rozprawja wo nadpadomaj na běrow w Budyšinje a Zhorjelcu. Tež SPD a CDU stej tajke nadpady registrowałoj.

Tójšto wobdźělnikow

Bórkowy. Wjace hač 12 200 sportowcow je so na kónctydźenskim 15. błótowskim marathonje w Bórkowach, Lubnjowje, Lubinje a Tšupcu wobdźěliło. To je 300 wjace hač loni, kaž zarjadowarjo zdźěleja. Z wjace hač 1 300 wobdźělnikami bě 200 kilometrow dołha kolesowarska čara najbóle prašana.

Boll němske finale dobył

Hižo dawno zwučuja profesionelni dźiwadźelnicy za lětuše Krabatowe swjedźenske hry w Čornym Chołmcu. Tradicionalny casting­ za lajskich hrajerjow wotmě so tam sobotu. Wjace hač dźesać ludźi je so přizjewiło. „Tež w Drježdźanach mamy 24 zajimcow, kotřiž chcedźa so na jewišću wuspytać“, praji intendant Peter Siebecke. Hromadźe ze synom a režiserom Alexanderom (zady­ wotl.) přihotuje wón 6. inscenaciju „Krabat – na křižnišću wosuda“, kotraž změje 21. junija premjeru. Foto: Martina Arlt

Zajutřišim pytaja hudźbnicy trójki Trio con moto na komornym wječoru w Budyskej Röhrscheidtowej bašće SLA dialog z knihu Jurja Brězana „Moja archa Horni Hajnk“. Cordula Ratajczakowa je so čłonom trija, violoncellistom Helfriedom Knopsmeierom, rozmołwjała.

Kak sće ideju zrodźili?

H. Knopsmeier: Nastork běchu nam – nimo mje Hance Tiedemann na prěčnej fleće a Bettinje Witke na huslach – lońše 100. narodniny Jurja Brězana. Smy sej knihu „Bruder Baum und Schwester Lerche“ mjez sobu dale dawali a sej ju wotkryli. Štož smy čitali, je nas wšěch třoch hłuboko hnuło. Mamy za wažne, tele Brězanowe teksty z lěta 1991 ludźom znowa do wědomja zwołać. Čehodla, to móže kóždy připosłuchar sam za sebje wotkryć.

Přednjeseće teksty sami – čehodla?

MIDAS sobu podpisma za iniciatiwu FUEN Minority Safepack zběra

Barcelona (SN/JaW). Narodne mjeńšiny w Europje měli wjace prawow k samopo- stajowanju dóstać. K tomu namołwja Monika von Habsburg. „Za kóždej wjetšinu steja mjeńšiny, kotrež k wuwiću kraja přinošuja. Wšitke ludy a narody maja runohódnje ze sobu wobchadźeć“, rjekny wona na mytowanskim zarjadowanju Zjednoćenstwa dźenikow w mjeńšinowych a regionalnych rěčach Europy (MIDAS) sobotu w Barcelonje. Wona přepoda tam žurnalistiske myto, kotrež je po jeje nanje Ottu von Habsburgu pomjenowane, Katalanej Josepej Mariji Espinasej. Wón běše 23. apryla 1976 započał wšě­dnje jednu kolumnu w katalanšćinje w mjeńšinowym dźeniku Avui wozjewjeć, štož činješe hač do 1999. Hišće dźensa so nimale 90lětny pisanju wěnuje. Mjez druhim je hymnus znateho koparskeho mustwa FC Barcelona z jeho pjera, wón Serbskim Nowinam na kromje zarjadowanja wobkrući. Lětuše myto MIDAS dósta Sandor Tence, redaktor słowjenskeho dźenika w Italskej Primorski Dnevnik. Wjac hač 35 lět rozprawja wón předewšěm wo mjeńšinowych temach.

Na rjanej koncertnej žurli Wojerow­skeje Łužiskeje hale je wčera Nowa Łužiska filharmonija pod nawodom Pietra Borgonova Wojerowske hudźbne dny zahajiła.

Wojerecy (DGe/SN). Kajki jónkrótny fenomen to w regionje: Hižo 52. króć wotměwaja so Wojerowske hudźbne dny, bjez přetorhnjenja wot lěta 1966. A to njezadźiwa, wšako su Wojerecy město z lětdźesatki trajacej čiłej hudźbnej tradiciju.

Tež zahajenski koncert ma swoju tradiciju. Prěni wuznamjenjeni regionalneho wubědźowanja „Młodźina hudźi“, dóstachu wčera z rukow wyšeho měšćanosty Stefana Skory (CDU) čestne myto města. A woni přeco zaso fascinuja, hdyž hromadźe z orchestrom hudźa. Čisty zwuk, kaž sołobika, pjelnješe w spěwje ze samsnym mjenom žurlu, błyšćace běchu koloratury młodeje lawreatki Sarah Claudije Müller. Publikum je so spěwarce ze sylnym přikleskom dźakował. Kajki to wuznamny wuměłstwowy wukon!

Hochoza (HA/SN). Delnjoserbska humoreska „Sergej“ z pjera Jurja Kocha měješe zańdźeny pjatk w Hochožanskim gmejnskim centrumje „Kólasko“ swoju wuspěšnu premjeru. Něhdźe sto zajimcow bě na předstajenje přišło. Njedźelu hrajachu Budyscy profesionelni dźiwadźelnicy w Dešnjanskim hosćencu „Serbski dwór“. Dalše razy pokaza NSLDź kruch 28. apryla w Turjeju a 2. meje dwójce w Choćebuzu. Hižo před dźewjeć lětami běchu hru „Sergej“ w Delnjej Łužicy inscenowali, a to čłonojo Serbskeje lajskeje dźiwadłoweje skupiny Hochoza. Awtor Jurij Koch běše ju za skupinu spisał. Nětko je wón tekst wobdźěłał, wosebje pak je jón dźensnišej aktualnej politice a połoženju w Serbach za profesionalne serbske dźiwadło přiměrił.

Mnichow (dpa/SN). Bayerski ministerski prezident a předsyda CSU Horst Seehofer chce tež po lěće 2018 swoje zastojnstwo dale wukonjeć. Na posedźenju předsydstwa CSU w Mnichowje je 67lětny dźensa oficialnje připowědźił, zo chce znowa za wobě­ zastojnstwje kandidować, powěsćernja dpa rozprawja. Małemu kruhej stronskich přećelow bě wón to hižo wčera rjekł. Do wólbow krajneho sejma lěta 2013 pak bě přilubił, zo 2018 „definitiwnje“ wjace kandidować njebudźe.

Holocaust wopominali

Tel Aviv (dpa/SN). W Israelu su dźensa morjenje šěsć milionow Židow přez nacionalsocialistow wopominali. Rano wujachu sireny po wšěm kraju. Nadróžny wobchad bě přetorhnjeny. Ludźo skrótka dźěło złožichu. Na centralnym zarjadowanju we wopomnišću Yad Vashem ministerski prezident Benjamin Netanjahu kritizowaše, zo je antisemitizm w mnohich krajach dale prezentny. Popołdnju wočakowachu němskeho wonkowneho ministra Sigmara Gabriela (SPD), kiž je tuchwilu w Israelu a palestinskich kón­činach po puću.

Migranća stawkuja

Je z dobrym wašnjom, zo wopytuja šulerjo składnostnje swětoweho dnja knihi (23. apryla) Smolerjec kniharnju w Budyšinje. Dźensa dopołdnja poby tam rjadownja 5/1 Budyskeho Serbskeho gymnazija z wučerjom Maćijom Čižankom. Načolnica kniharnje Annett Šołćic rozłoži jim nastaće knihi w nakładnistwje. Wězo su so tež wo knihach rozmołwjeli a so při tym bliže z Kralowym Serbskim słownikom a Serbskim kulturnym leksikonom zaběrali. Skónčnje čitachu wurězki z dweju edicijow. Foto: SN/Maćij Bulank

Paris (dpa/K/SN). Prěnje koło prezidentskich wólbow w Francoskej je tak wušło, zo změja so wolerjo 7. meje mjez 39lětnym hospodarstwu přichilenym Emmanuelom Macronom a prawicarskej populistku Marinu Le Pen rozsudźić. Z jědnaće kandidatow nažnještaj wonaj z 23,9 resp. 21,4 procentami najwjace hłosow. Konserwatiwny politikar François Fillon dósta 19,9 procentow, lěwicar Jean-Luc Mélenchon 19,6 proc. Kandidataj-dobyćerjej staj ze swojim wuspěchom zwu­čeny francoski stronski system – pak do­budźe konserwatiwny pak socialist – na spektakularne­ wašnje „pohrjebałoj“, maja eksperća za to. Při wotumje za dwě njedźeli póńdźe rozsudnje wo Europu. Chce dźě Le Pen euro wotstronić a wo čłonstwje Francoskeje w EU referendum přewjesć dać, dyrbjała-li wona dobyć.

Pěši a bjez nawigaciskeho nastroja je so šofer nakładneho awta zabłudźił. 32lětny bě swój Lkw sobotu popołdnju na parkowanišću při awtodróze A 4 njedaloko Kodersdorfa wotstajił, zo by so trochu w lěsu přechodźował. Při tym pak orientaciju zhubi. Jako we wječornych hodźinach lěs wopušći, bě w šěsć kilometrow zdalenym Nieder Seifersdorfje. Wobydler informowaše policiju, kotraž šofera Lkw-ja zaso na parkowanišćo wróćo dowjeze.

Swoje New-Yorkske luksusowe bydlenje předała je hrajerka Demi Moore. Po informacijach medijow je jej njeznaty kupc za třiposchodowy apartement 45 milionow do­­larow zapłaćił. Bydlenje na 28. poschodźe ma pjeć spanskich stwow a nimo toho hobersku terasu, z kotrejež město přewidźiš. Moore bě 1990 bydlenje za sydom milionow dolarow kupiła.