Ličba Korutanskich Słowjencow w Awstriskej w běhu lět chětro ...
Ličba Korutanskich Słowjencow je so po oficialnych podaćach w minjenych sto lětach wot něhdźe 60 000 na 12 000 pomjeńšiła. Při čimž pak běchu so při ludličenju skerje za wšědnej wobchadnej rěču prašeli. Nimo toho bě k njewujasnjenym chabłanjam dóšło, kotrež zwisuja z metodu naprašowanja, kaž rěkaše. Słowjency sami – w Korutanskej mjenuja jich jednorje ludowu skupinu – pak wuchadźeja z toho, zo maja hišće něhdźe 50 000 přisłušnikow.
Němcy abo Słowjency: Hač do 19. lětstotka njebě w Korutanskej wažne, hač sy Němc abo Słowjenc. Nimale kóždy třeći měješe tam słowjensku/němsku wowku abo němskeho/słowjenskeho dźěda. Přiběracy nacionalizm pak zhromadne žiwjenje wobeju ludow zamući. Po Prěnjej swětowej wójnje je nowe kralestwo Słowjencow, Chorwatow a Južnych Serbow spytało sej južnu Korutansku zdobyć. Korutanojo pak so wobarachu.
Modźe a narodnej drasće so wěnowali
Budyšin (AP/SN). Regionalne wašnje drasćenja w Hornjej Łužicy w 19. lětstotku steješe w srjedźišću lětušeho prěnjeho zetkanja dźěłoweho kruha Łužiske muzeje a muzealne zarjadnišća sekcije ludowěda/muzejownistwo Maćicy Serbskeje.
W Muzeju Budyšin wěnowaše so spočatk tydźenja 18 muzejownikow a drastowych specialistow ze wšeje Łužicy, mjez druhim z Hochozy, Slepoho, Ćiska, Horow a Zagorja, narodnej drasće. Zamołwita za zběrku regionalne stawizny muzeja, restawratorka a drastowa specialistka Ulrike Telek wodźeše jich po aktualnej wosebitej wustajeńcy „Žida, somot a ćeńki cworn – Hornjołužiska drasta 19. lětstotka“, kotruž bě po wjelelětnych rešeršach zestajiła. Předewšěm zajimowachu so znajerjo serbskeje drasty za elementy Budyskeje ewangelskeje drasty, kotrež kryja so we wulkej měrje z drastu němskeho Hornjeho kraja. Hač do srjedź 19. lětstotka běchu ju hišće z ruku šili a na najwšelakoriše wašnje wušiknje wozdebjeli. Při tym mějachu so po tehdyšej modźe, wšako nadregionalni wikowarjo tež nowe płaty a trendy rozšěrjowachu.
Koncert wosebiteho razu dožiwichu připosłucharjo wčera wječor w ...
Lisćiki dale jara požadane
Čorny Chołmc (SN/JaW). Zastupne lisćiki za lětuše 6. Krabatowe swjedźenske hry w Čornochołmčanskim Krabatowym młynje běchu lětsa zaso po najkrótšim času rozpředate.
Kaž z běrowa Krabatoweho młyna rěkaše, běchu zaplanowane kartki za internetnu předań w běhu jeno sydom mjeńšin rozebrane. Wjacori zajimcy skoržachu, zo mějachu při online-skazanju ćeže a zo bě syć sčasami njesměrnje přećežena. Při telefoniskich skazankach měješe wčera wosom sobudźěłaćerjow tohorunja chětro wulki nawal zmištrować. Bjez přestawki přijimachu tam skazanki, doniž njeběchu popołdnju w pjećich wšitke lisćiki předate. „Sčasami zličichmy 300 naprašowanjow w jeničkej mjeńšinje“, rěkaše z běrowa w Čornym Chołmcu.
Lětsa pokazaja pokročowanje stawizny wo obrisće Janku Šajatoviću, alias Krabaće, pod hesłom „Krabat – na křižnišću wosuda“. Wot 27. junija do 15. julija planuja cyłkownje pjatnaće předstajenjow pod hołym njebjom. Wobmjezowaneje ličby městnow dla pak maja za nje jeno 9 000 zastupnych lisćikow k dispoziciji.
Namakanki wotkrywaja stawizny
Štož so nad łužiskej zemju stawa, steji zwjetša w nowinach. Su pak tež wuwića pod zemju, kotrež su mnohim ludźom wulce zajimawe. Wo tym jednaše tele dny přednošk w Kamjenskim Muzeju zapadneje Łužicy.
Kamjenc (BG/SN). Hač na poslednje městno wobsadźena bě žurla Kamjenskeho Muzeja zapadneje Łužicy, jako tam geologoa dr. Jochen Rascher z Freibergskeje towaršnosće za nałožowanu geologiju a dr. Gerda Standke ze sakskeho krajneho zarjada za wobswět, ratarstwo a geologiju přednošowaštaj. Jeju tema rěkaše „Geologija Brěznjanskeje namakanki fosilijow a nowokartěrowanje wuchodosakskeho terciera“. Tale wědomostna tema dawno jenož wědomostnikow njezaběra. W Sakskej je wjele hobbyjowych slědźerjow, kotřiž wobsedźa nahladnu zběrku kamjenjow, dokelž so hižo dołhi čas z łužiskimi podzemskimi zajimawostkami zaběraja.
Wo knihach a kniharni (12.01.18)
Nowe lěto je drje hižo dwanaće dnjow stare, přiwšěm chcu tři delnjoserbske nowostki předstajić, kotrež su hišće w dwanatym měsacu lońšeho lěta wušli.
Znata a woblubowana rozhłosownica Jutta Kaiserowa z Górow w Bórkowskej gmejnje běše lětdźesatki po domiznje z mikrofonom po puću. Jeje powołanske kredo bě: „Sćerpnje přisłuchać, to wuznamjeni žurnalista. Tak mnohe lěpje rozumiš, a to nic jenož rěčnje.“ Z jeje bohatych dožiwjenjow a nazhonjenjow je nastała kniha „Ducy pó domowni. Spomnjeńki reportarki“. Čućiwje a wobrazliwje pisa w njej wo našich wsach a ludźoch, rysuje bjez čornoběłeho molowanja małe a wulke podawki, na přikład powójnske wuwiće ratarstwa. Takle radźi so jej, ze stawizničkami stawizny wěrnje předstajić.
Ptačokwasnej programaj SLA prapremjerje
Budyšin (SN/bn). Serbski ludowy ansambl je dźensa z prapremjeru „Kak je hawron ptači kwas zaspał“ lětušu ptačokwasnu sezonu zahajił. Program za dźěći z pjera Jěwy-Marje Čornakec stej chór a orchester SLA pod nawodom dirigentki Soyoung Kim w režiji Ursa Schleiffa wuspěšnje předstajiłoj. Inscenaciju chcedźa po dźensnišimaj předstajenjomaj hišće 23 króć po cyłej Łužicy pokazać. Wosebitosć a nowosć produkcije je, zo stej nimo hornjo- a delnjoserbskeje tež dwurěčnej serbsko-němskej wersiji po koncepće 2plus Rěčneho centruma WITAJ zdźěłanej. „Inscenacija je tak tež přihladowarjam bjez znajomosćow serbšćiny zrozumliwa,“ rozłoži jednaćelka SLA Diana Wagnerec tónle krok na wčerawšej nowinarskej konferency.
Předstajeni publikum zahoriłoj
Bdyšin (SN/bn). Mjeztym hižo 17. festiwal „aufTAKT“ je minjeny kónc tydźenja cyłkownje něhdźe 200 wopytowarjow na dwěmaj předstajenjomaj w Budyskim Kamjentnym domje zahorił. Zarjadowanje je dźěl projekta „Partnerzy z kultury – Kulturni partnerojo“, z kotrymž chcetej Budyšin a Jelenia Góra na woběmaj bokomaj mjezy přichodne tři lěta dźěłarnički, koncerty a wustajeńcy zwoprawdźić. Pod hesłom „dźiwadło rejuje“ wustupichu dohromady tři ansamble, němsko-pólska projektna skupina a solist.
Štyri prapremjery ze sylnym přikleskom mytowane
„Wosebity koncert na spočatku lěta“ dožiwichu kónc tydźenja zajimcy w Choćebuzu a Budyšinje. Přichodnu njedźelu budu hudźbnicy z hosćom we Wojerecach, kónc měsaca w Berlinje a w februaru w Lipsku.
Budyšin (SN/bn). Druhi z lětsa pjeć „wosebitych koncertow na spočatku lěta“ přiwabi sobotu něhdźe sto připosłucharjow na nimale wupředatu žurlu Budyskeho Serbskeho muzeja. Na zarjadowanju pod hesłom „ROY 90“ zaklinčachu mjez druhim štyri twórby serbskich komponistow prěni raz w Hornjej Łužicy.
Hudźbnikow z wosady zapřijeli
Hodowny nyšpor cyrkwinskeho chóra pod nowym nawodom
Chrósćicy (SN/MWj). Po mnohich lětach, w kotrychž bě Bernadet Hencyna Chróšćanski cyrkwinski chór nawjedowała a z nim kóždolětny hodowny nyšpor wuhotowała, bě publikum wčera wosebje wćipny, kajki drje budźe wón pod wuměłskim nawodom Hańže Bjeńšoweje z Konjec a Michała Cyža z Noweje Jaseńcy. Dołho trajacy přiklesk po dobrej hodźinje pokaza, zo su akterojo zhromadnje znowa zamóhli, připosłucharjam jara spodobny wotměnjawy koncert wobradźić. Wón měješe pohnuć, wo tym rozmyslować, što je nam hody wažne, rjekny farar Měrćin Deleńk při witanju.
