Załožba załožena

Mittwoch, 19. Oktober 2016 geschrieben von:
Dźens před 25 lětami załožichu knježerstwa Zwjazka, Sakskeje a Braniborskeje we Łazowskej cyrkwi Załožbu za serbski lud. Wona měła k tomu přinošować, zo móža Serbja „swoju rěč, swoju narodnu a kulturnu identitu tež w přichodźe zdźeržeć“. Tak rěkaše w zhromadnym wozjewjenju zwjazkoweho ministerstwa nutřkowneho a ministerskeju prezidentow Sakskeje prof. dr. Kurta Biedenkopfa a Braniborskeje dr. Manfreda Stolpe wo wutworjenju załožby. Wona dósta 34 milionow hriwnow, za lěto 1991 a za 1992 41 mio. hr. „Chcemy sobu k tomu přinošować, zo móhli so Serbja w přichodźe swobodnje a bjez zadźěwkow w swójskej kulturnej swojoraznosći wuwiwać“. Tole wuzběhny w narěči zwjazkowa ministerka za žony a młodźinu dr. Angela Merkel, kotraž zastupowaše zwjazkowe knjeržerstwo na historiskim akće. Załoženske wopismo podpisachu zwjazkowy statny sekretar Franz Kroppenstedt, prof. dr. Kurt Biedenkopf a dr. Manfred Stolpe. Za předsydku załožboweje rady wuzwolichu Ludmilu Budarjowu. Manfred Laduš

Styki z Ukrainu njesu płody

Mittwoch, 19. Oktober 2016 geschrieben von:

Na swjatku poezije a kultury „Lytavry“ w Černihiwje

Z Budyskeho a Drježdźanskeho wida zdawa so, jako by ukrainski Černihiw na wuchodnej kromje Europy wopušćeny drěmał. Při tym so čłowjek dźiwa, dojědźe-li sej tam, zo wjedu přez město, ležace nimale 130 kilometrow sewjernje Kijewa, busowe a železniske čary z Odessy přez Kijew do Minska, Pětrohroda a Moskwy. Podobne zwiski wjazaja Černihiw ze swojimi něhdźe 300 000 wobydlerjemi z Lwowom a Waršawu na zapadźe kaž tež z Charkowom na wuchodźe.

Starožitne sydlišćo podłu rěki Desna z wjace hač pjatnaće wurjadnymi, w minjenymaj lětdźesatkomaj wuběrnje ponowjenymi katedralemi, kotrež wuchadźeja z doby wuchodnosłowjanskeho mócnarstwa „Kijewskeje Rus“, móžeš w prawym zmysle słowa wobhladować jako stawizniske a kulturne srjedźišćo. Mjez druhim so w měsće a jeho wokolinje z dalšimi dawnymi sydlišćemi ruska a ukrainska literatura a kultura křižu­jetej.

Milan Hrabal w němskej rěči

Dienstag, 18. Oktober 2016 geschrieben von:
Lipsk (SN). W Lipšćanskim literarnym nakładnistwje je wušła zběrka basnjow Milana Hrabala z titlom „Eine schimmernde Wabe Glimmer“. Róža Do­mašcyna­ je basnje přeněmčiła. Čěski basnik a přećel Serbow zaběra so w jeho twórbach z přichadom swójby do Varnsdorfa a ze stawiznami města a regiona. Wobohaćace su mysle wo porodźe, žiwjenju a zemrěću, kotrež so, zwjazane z byćom, do rozuma a duše čitarja zadobudu.

Zynki a rytmus we wěžach

Montag, 17. Oktober 2016 geschrieben von:

Wječorne pućowanje po měsće z hudźbnym eventom

Budyšin (CRM/SN). Na wosebite wašnje běchu sobotu Budyske wěže přistupne. W sydom z nich bě wječor runočasnje hudźbny event planowany. Ale bohužel njereagowaše dosć zajimcow na nastork, sej zastupne lisćiki dočasnje přez internet skazać. Zarjadowarjo tuž někotryž­kuli poskitk přerjadowachu abo cofnychu. Tak njewustupi bohužel tež Florian Kaulfürst ze swojim wjele lubjacym programom „Drums and Percussion“ w hornim poschodźe Lawskeje wěže.

Ale w Röhrscheidtowej bašće na terenje SLA wosta lědma stólc njewobsadźeny. Tam běše Jan Cyž z prapremjeru „Budyska wěžowa sinfonija“ připowědźeny. Wón pak swój prěnjotny koncept ad hoc změni a poda dlěje hač wotpohladanu hodźinu na keyboardźe to, štož jemu jara leži: solistiske improwizowanje w klasiskim zmysle. Štož rěka, zo wón spontanje swoje hudźbne myslički přesadźi.

Wojerecy (KD/SN). Z njedźelnej matineju na Wojerowskim hrodźe je tamniše wuměłstwowe towarstwo na lětuše 100. posmjertne narodniny Jurja Brězana spominało. Dźiwadźelnik Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła Rainer Gruß čitaše před tójšto zajimcami z Brězanoweje nowele „Der alte Mann und das enge­ Weite“.

Spisowaćel powěda w literarnej twórbje wo swojim žiwjenju we łužiskej domiznje a w Hornim Hajnku. Na zakładźe dokładnje wobkedźbowaneho wuwića jednotliwych rostlin na zahrodźe wokoło swojeho domskeho a we wobdawacej přirodźe rozmysluje Brězan žortnje a tola chutnje wo zhromadnym žiwjenju ludow, tež serbskeho a němskeho. Wone měli „zhromadnje a do so rosć“, bě Jurij Brězan pisał. Rainer Gruß čitaše tohorunja wo tym, kak so Brězan před nowej „lodowej dobu“ strachowaše. Z tym měnješe wón zymnu atmosferu w towaršnosći, kotraž je překisana wot so rozpřestrěwaceje hońtwy za pjenjezami. Dale rozmysluje Brězan w noweli wo smjerći a wopisuje w njej swój wosobinski recept za wšědne žiwjenje, mjenujcy tón, zo „maja so wjesela wšědneho žiwjenja na pólnej mjezy zezběrać“.

Prěnja serbska inscenacija hrajneje doby

Montag, 17. Oktober 2016 geschrieben von:
Budyšin (RŠ/SN). Po předstajenju dźiwadłoweje hry „Do dźěła zdar!“ zańdźenu hrajnu dobu w Delnjej Łužicy, měješe wona minjenu sobotu swoju hornjoserbsku premjeru w Budyskim Dźiwadle na hrodźe. Zastupjerka intendanta za serbske dźiwadło Madlenka Šołćic witaše publikum nimale wupředateho předstajenja. Kriminalna komedija je z pjera Drježdźanskeho kabaretista a spisowaćela Guntera Antraka. Do wuběrneje a jadriweje serbšćiny je ju přełožiła Měrana Cušcyna. Mandźelskaj Werner (Torsten Schlosser) a Konstanca (Andreja Rjedźic-Bulankowa j.h.) dataj přihladowarjow do swójskeho partnerstwa hladać, kiž je poćežowane z wysokej karjeru žony a bjezdźěłnosću muža. Poněčim staj wobaj do kriminelnych počinkow zašmjatanaj. Staja so prašenje: što zamóža pjenjezy z čłowjeka činić. A tak njepokaza hra jenož napjatosće, njerjanosće a hłubiny čłowjeskich poćahow, ale wona wotkrywa powšitkowne problemy našeje dźensnišeje towaršnosće.

Nowy program SLA wulki wuspěch

Montag, 17. Oktober 2016 geschrieben von:

Po wuspěšnym prapremjernym předstajenju noweho programa Serbskeho ludoweho ansambla „Moja reja!“ minjeny pjatk wječor w dźiwadle Piccolo w Choćebuzu wotmě so wčera popoł-dnju dalše na swójskej Budyskej žurli.

Puć njeje tajki wopačny

Montag, 17. Oktober 2016 geschrieben von:
Serbski ludowy ansambl je pjatk w Choćebuzu prěni raz swoju folklornu galu „Moja reja!“ pokazał. Kaž wjacore medije informuja, je publikum premjeru kaž tež předstajenje wčera w Budyšinje jara pozitiwnje přijimał. Sam njemóžach so druhich terminow dla na předstajenjomaj wobdźělić, škoda. Sym pak sej hižo sobotu nawječor rozprawjeć dał, kak je w Choćebuzu było. Rozmołwy z na kulturje zajimowanymi Serbami su moju wćipnosć na program hakle prawje zbudźili, předewšěm dokelž tež słyšach, zo so akterojo na jewišću při tym jara derje čuja. Jenički špak wšak je, kaž móžachmy w rozmołwje z choreo­grafom Jurajom Kubánku w SN čitać, zo je tak mało rejwanskich porow na jewišću. Při­wšěm je so SLA a jeho jednaćelce Dianje Wagnerec poradźiło, z toho, štož maja, něšto dobre zeskutkownić. Puć wróćo k folklorje, ke korjenjam, snano njeje tajki wopačny. Janek Wowčer

Jan Gólč

Montag, 17. Oktober 2016 geschrieben von:
16. oktobra 1916 je swěrny Maćicar, spisowaćel, redaktor tydźenika Pomhaj Bóh a Rakečanski farar Jan Gólč w ródnej wsy zemrěł. Wón narodźi so 4. meje 1864 swójbje Rakečanskeho fararja Juliusa Hermana Gólča. Na Budyskim gymnaziju běše­ Jan Gólč aktiwny čłon serbskeho towarstwa gymnaziastow a jako student teologije w Lipsku tamnišeho łužiskeho prědarskeho towarstwa a starši jeho serbskeho wotdźěla Sorabicum. Po studiju bě pomocny farar w Bukecach a Budestecach. Woženi so 1. oktobra 1890 z Amaliju Křižankec z Rašowa a bě wot samsneho lěta hač do 1902 z duchownym w Budyšinku. 26. oktobra 1902 přewza wón wot nana Rakečansku wosadu, w kotrejž skutkowaše hač do smjerće. Wón rěčeše a pisaše dobru běžnu serbšćinu a z jeho pjera je tójšto stawizniskich, literarnych a nabožinskich přinoškow za časopisy Łužiski Serb, Łužica a Pomhaj Bóh, kotrehož redaktor na štwórć lětstotka bě. 1900 wuńdźe jeho jara woblubowana kniha „Slubjeny kraj“. Wot lěta 1903 bě předsyda Serbskeho ewangelsko-lutherskeho knihow­neho towarstwa. Manfred Laduš

Wo porodźe powěsćow

Freitag, 14. Oktober 2016 geschrieben von:

Pod hesłom „Pórod powěsćow“ su wčera w Choćebuskim Serbskim domje nowu wustajeńcu wotewrili. Prěni raz předstaji Lubinska wuměłča Monika Schubert po přehladkach w Berlinje, Jenje a Lubinje nětko Choćebuskemu publikumej, kak su ju łužiske powěsće zakuzłali. Předsyda Braniborskeje rady za serbske naležnosće Torsten Mak přednjese wčera lawdaciju, spěwny poet Bernd Pittkunings wobrubi wječor hudźbnje. Hač do 17. februara je wustajeńca přistupna. Foto: Michael Helbig

Neuheiten LND