Dźens rano před 75 lětami zahaji hitlerska Němska swój złóstniski nadběh na Sowjetski zwjazk (ZSSR), z čimž stupi 1. septembra 1939 ze zachribjetnym nadpadom Wehrmachty na Pólsku zahajena Druha swětowa wójna do noweho rozsudneho boja. Němska bě z 3 050 000 wojakami, 3 350 tankami, 600 000 jězdźidłami a 650 000 konjemi mjez Baltiskim a Čornym morjom do ofensiwy stupiła. Jej přidruži so poboku Hitlera wojowacych 650 000 rumunskich, madźarskich, słowakskich a finskich wojakow. Hačkuli běštej Němska a ZSSR w awgusće 1939 zwjazkarski pakt podpisałoj, přikaza Hitler w juliju 1940 operaciju „Barbarossa“ – wójnu ze Sowjetskim zwjazkom – dołhodobnje za 15. meju 1941 přihotować. Trajacych wojowanjow na Balkanje, předewšěm w Grjekskej, dla přesunychu nadpad na 22. junij 1941. W prěnich mě­sacach nadběha němske wójsko spěšnje postupowaše a wob­sadźi Běłorusku, Bal­tikum, Ukrainu a dźěle Ruskeje. Před Mo­skwu­ a pola Stalingrada poćerpje wone prěnje wulke poražki. Wójna skónči so 8. meje 1945 z dobyćom nad nacistiskej Němskej. Manfred Laduš

Choćebuz (HA/SN). Do wobšěrneho programa 25. měšćanskeho swjedźenja minjeny kónc tydźenja w Choćebuzu słušeše mjeztym 9. serbski swjedźeń. Dlěje hač pjeć hodźin su sta přihladowarjow sobotu popołdnju dožiwili dobru měšeńcu tradicionalneje a moderneje serbskeje kultury na wysokim niwowje. Předstajili su so publikumej Delnjoserbski dźěćacy ansambl, skupina Die Folksamen, folkorna skupina Sprjewjan z Hornjeje Łužicy, cyłk Serbska reja z Lipska, duwo Matthias Kießling a Peter Vogt, skupina „Stara lubosć“, Delnjoserbski kwasny ćah ze Zaspow a znata kapała nAund. Po starym wašnju běchu němscy a serbscy politikarjo swjedźeń wotewrěli. Braniborska ministerka za wědomosć, slědźenje a kulturu Martina Münch (SPD) rjekny, zo budźetej serbska rěč a kultura dale žiwej, hdyž so to młodźinje dale dawa, štož so na Serbskim swjedźenju runje pokaza. Za wyšeho měšćanostu Holgera Kelcha (CDU) je tónle po­dawk jedyn z wjerškow měšćanskeho swjatka. Za naležnosć wutroby ma Angelika Jordan, nawodnica Choćebuskeho studija sćelaka RBB, serbske wusyłanja RBB w radiju a telewiziji.

Wojerecy (KD/SN). Łužiska domizna steješe w srjedźišću njedawneho čitanja Kita Lorenca na Wojerowskim hrodźe, ke kotremuž bě tamniše wuměłstwowe towarstwo přeprosyło. Na derje wopytane zarjadowanje běchu zajimcy samo z Berlina přijěli. Jim přednjese spisowaćel zabawne a k rozmyslowanju pohnuwace basnje a krótku prozu. Wosebite wjeselo wobradźi 78lětny připosłucharjam z filozofisko-žortnymi basnjemi ze swojeje loni wušłeje zběrki „Windei in der Wasserhose des Eisheiligen“. W nich rozłožuje wón najwšelakoriše zapřijeća na cyle nowe wašnje a praša so za jich hłubšim woznamom.

Po pjećdnjowskim nadběhu wobsadźi pruske wójsko 20. junija 1866 cyłu Saksku, po tym zo bě 16. junija pruski kral Wylem I. zwjazkarjam Rakuskeje – Sakskej, Hannoverej a Kurhessenskej – wójnu wozjewił. Přičina bě rozkora mjez Pruskej a Rakuskej Schleswigsko-Holsteinskeje dla, kotruž běštej němskej wulkomócnarstwje po dobyćerskej wójnje přećiwo Danskej 1864 wobsadźiłoj. Pruska chcyše Rakusku z Němskeho zwjazka wutłóčić a žadaše sej wot Rakuskeje wobsadźeny Holstein za sebje. Hižo w meji 1866 bě so 1. pruska armeja pod princom Bjedrichom Korlu Pruskim wokoło Zhorjelca, Rychbacha, Grodka, Wojerec a na wsach při prusko-sakskej hranicy w Hornjej Łužicy koncentrowała. Dopołdnja 16. junija pruscy wojacy hranicu překročichu a zdobychu Lubij. 17. junija wobsadźichu Budyšin, Biskopicy­ a Kamjenc. Sakska armeja cofaše před Prusami do sewjerneje Čěskeje a zjednoći so tam z rakuskim wójskom. 3. julija 1866 poćerpje wone blisko Hradeca Královeho wulku poražku, kotraž rozsudźi dobyće Prusko-rakuskeje wójny. Manfred Laduš