Hajno Rizo
„Je čołm woprawdźe połny?“
Budyšin (CS/SN). Po spadźe „železneho zawěška“ je so ličba požadarjow wo azyl w Němskej sylnje powyšiła. Přičiny běchu mjez druhim rozpad Sowjetskeho zwjazka a wójna w Juhosłowjanskej. Hižo tehdy rěkaše: „Čołm je połny“. Jako reakcija na ksenofobne tumulty na zapadźe kaž tež na wuchodźe Němskeje bu w lěće 1993 artikl 16 zakładneho zakonja změnjeny. Mjenowachu to „azylowy kompromis“. Tónle historiski ekskurs bě stawiznarjej a kulturnemu wědomostnikej prof. dr. Klausej Neumannej minjeny pjatk z wuchadźišćom swojeho přednoška „Boot voll, Grenzen dicht?“ we wobłuku Budyskich narěčow w tamnišej tachantskej cyrkwi. Nažel zajimowaše so tónraz jenož 65 wopytowarjow za njón.
Wowcyne a maćerne wuměłstwo ze zapalom
Wojerecy (KD/SN). Lubosć k tworjacemu wuměłstwu młódšim generacijam dale dawać je najwažniši žiwjenski wobsah swójbow Bolduan a Flohe, kotrejž wot lěta 1968 w Grodku, Wojerecach a cyłej Delnjej Łužicy zwoprawdźeja. Započała je z tym Sigrid Bolduan (1933–2015), kotraž sej „hnydom po přichadźe do Łojojc (Klein Loiz) lěs zady swojeho burskeho statoka takrjec ze seršćowcom a barbami wotkry“, kaž jeje najstarša dźowka Kersten Flohe w derje wopytanej „dialogowej kofejowni“ wčera we Wojerowskej měšćanskej bibliotece powědaše.
Spočatk 1970tych lět absolwowaše Sigrid Bolduan wječorny studij molerstwa a grafiki na Wysokej šuli za tworjace wuměłstwa Drježdźany. Na mnohich jutrownych wikach w Delnjej Łužicy a we Wojerecach wozdebi Sigrid Bolduan jejka, woblečena stajnje w Grodkowskej abo błótowskej drasće. Jeje wjacekróć wustajane wobrazy pokazuja nałožki, kaž na přikład łapanje kokota, rejwanske poriki w narodnych drastach a domjace abo dźiwje zwěrjata.
Zhorjelc a Niska we Łužicy ćežišći
W NDR bu wot popołdnja 17. junija wuwzaćny staw wuwołany, demonstracije a zhromadźizny ludźi kaž tež wopušćenje bydlenjow w nócnych hodźinach běchu zakazane. Přez zasadźenje sowjetskich tankow a dalšich pancerowanych jězdźidłow, jednotkow KVP a ludoweje policije, buchu demonstracije z namocu znjemóžnjene. W někotrych zawodach, kaž w Drježdźanach, pak hišće 18. a 19. junija stawkowachu. Městni nawodnicy stawkow a demonstracijow a rěčnicy na nich – dohromady 10 000 – buchu zajeći a na lěta jastwa zasudźeni, někotři samo k smjerći.
Młody gitarist znowa zahorił
Kulturna zahroda SLA z atraktiwnym hudźbnym wuměłstwom přićahuje
„Hdyž interpret so intensiwnje z twórbami zaběra a tak intelektualny přistup do jich intencije namaka, to připosłucharstwo słyši a začuwa“, tak zwurazni so komponist Jan Cyž zašłu njedźelu nawječor po koncerće na kulturnej zahrodźe Serbskeho ludoweho ansambla w Budyšinje. Młody gitarist Mateo Hórnik, kiž běše na hudźbnym gymnaziju Hród Belvedere we Weimaru před třomi tydźenjemi abiturował, prezentowaše šwarnej ličbje připosłucharjow, mjez nimi tež młodym jeho fanam, wobdźiwajomny solowy koncert. Mnozy wšak znaja jeho, kiž je w Měrkowje pola Radworja doma, hišće z jara wuspěšneho wubědźowanja młodych talentow w SLA abo z koncertowanja z Weimarskimi přećelemi w Serbskim muzeju. Nazymu nastupi wón swój studij na Weimarskej Wysokej šuli za hudźbu „Franz Liszt“. Znowa wopokaza so wón nětko jako jara talentowany a runje tak pilny wuměłc – a to cyle bjez alirow.
Zetkawanišćo za wšěch z dopisnicowej kulisu
Budyšin (SN/bn). Bara „Sundowner“ je so w minjenych lětach přiběrajcy jako woblubowany etablissement wopokazała. Wot 30. junija wotewru ju na „najrjeńšim balkonje Budyšina“, kaž Tomas Kreibich-Nawka, intendant Serbskeho ludoweho ansambla jako mějićel ležownosće kaž tež wobhospodarjer Beno Brězan zahrodu pod Röhrscheidtowej baštu mjenujetej. Hač do 3. septembra změja hosćo składnosć, sej wot wutory do soboty čerstwe cocktaile, wuzwolene piwa a so wě tež wubrane njealkoholiske napoje kaž tež přikuski słodźeć dać.
Dobry staw přihotow
Chrósćicy (SN/MG). Z wukóncom schadźowanja festiwalneho wuběrka wutoru wječor w Chrósćicach je čłonka wuběrka Katharina Jurkowa jara spokojom: „Staw planowanja a přihota je dobry. Wšitke nadawki su jasne.“ Na wčerawšim zetkanju wujasnjowachu pjatnaće wuběrkownicow a wuběrkownikow hišće poslednje detaile, kotrež maja so w zbywacymaj dwěmaj tydźenjomaj rozjasnić. Tak dyrbja w Chrósćicach samych na přikład hišće wšelakore mjeńše wěstotne a škitne naprawy zwoprawdźić. Dalši wulki čwak dźěła, kotryž su wčera doskónčnje zwoprawdźili, je tak mjenowany „režijny plan“. Tón wobsahuje časowe wotběhi a nadawki za kóždu skupinu a kóždeho dalšeho wobdźěleneho.
Z widom na wobdźělace so skupiny Jurkowa wobkrući, zo so po dotalnym stawje wšitkich dźesać přeprošenych skupin na festiwalu we Łužicy wobdźěla. W zetkanjach z moderatorami a přewodnikami skupin chcedźa přichodne dny tež wo programatisce poslednich dypkach rozsudźiće. „Wjeselimy so na festiwal“, wona na kóncu wjesoła přida.
Milion dźěławych stawkował
Zo bě zběžk z demonstracijemi a stawkami za knježerstwo NDR a stronu SED njewočakowano 17. junija wudyrił, pak njetrjechi. Jeničce wulku njespokojnosć ludnosće běchu podhódnoćili. Hižo 16. junija dopołdnja bě minister za statnu bjezstrašnosć Wilhelm Zaisser dźesatki ludźi stasi w ciwilu na wuradźowanja twarcow do Stalinoweje aleje pósłał, kotřiž nadrobnje wo tym rozprawjachu. Zaisser z toho a z postupowanjow dopołdnja 17. junija spózna, zo njebě protest centralnje rjadowany a organizowany, ale spontany a bjez nawodnistwa. Njewočakowaše, zo so rozestajenja tež na republiku rozšěrja. Tohodla po nócnych wuradźowanjach Zaisser, jeho statny sekretar Erich Mielke, šef Ludoweje policije Karl Maron, rozkazowar Kaserněrowaneje ludoweje policije (KVP) Heinz Hoffmann rozsudźichu, zo so policajske jednotki z Lipska, Magdeburga a Podstupima hišće w nocy na 17. junij do Berlina podadźa. Bu kruće přikazane, zo njesmědźa direktnje na demonstrantow a stawkowacych třěleć, ale jenož do powětra, zo bychu so tući nastróžili a rozběželi.
Stary nałožk a prěnja dwurěčna mša
Młode wobliča w starym klóštrje
Pančicy-Kukow (SN/MWj/bn). W 775. jubilejnym lěće wobstaća je klóšter Marijina hwězda w Pančicach-Kukowje kónc tydźenja (čitajće tež na 4. stronje) tři serbske wjerški dožiwił. Sobotu je chór 1. serbskeje kulturneje brigady w klóšterskej cyrkwi wurjadny koncert wuhotowała. Abatisa Gabriela Hesse je wopytowarjow w połnje wobsadźenej cyrkwi serbsce witała. Pod nawodom Friedemanna Böhme zanjesechu młode spěwarki a młodźi spěwarjo serbske a łaćonske twórby, mjez druhim wurězki z oratorija „Žně“ Korle Awgusta Kocora a Handrija Zejlerja kaž tež „Do pedalow stupamoj“ Měrćina Weclicha.
