Aus der aktuellen Ausgabe vom Freitag, 19 Januar 2018

Podpěruje Minority SafePack

Baršć. Krajny rada wokrjesa Sprjewja-Nysa Harald Altekrüger (CDU) podpěruje wobydlersku iniciatiwu FUEN Minority SafePack a je ju podpisał, zdźěli dźensa tamniši wokrjesny zarjad. Zdobom so Altekrüger za zakótwjenje mjeńšinowych prawow na europskej runinje wupraja a namołwja wobydlerjow regiona iniciatiwu tohorunja podpisać.

Princowski por wuzwoleny

Kulow. Helena Kreuzec a Pitt Rohark staj lětuši Kulowski dźěćacy princowski por. Wčera su jeju a dalšich słužownikow na ceremoniji w tamnišej pěstowarni CSB do zastojnstwa wuzwolili. Wólby přewjedźechu tam mjeztym 22. króć. Dźěćacy princowski por wobdźěli so na wjacorych terminach aktualneje póstniskeje sezony. Wjeršk za Helenu a Pitta budźe róžowopóndźelny ćah.

Mjeno hišće njejasne

Za Kita Lorenca, ale tež za Marju Grólmusec

Slepo (SN/MiR). „Mam za hódnu gestu, by-li ródna wjes runje nastawacemu nowemu Němsko-Serbskemu šulskemu centrumej Slepo spožčiła mjeno ,Kito Lorenc‘.“­ Tole piše nawoda Slepjanskeje Wyšeje šule „Dr. Marja Grólmusec“ Wolfgang Goldstein, kiž je zdobom wjesny předstejićel, w decemberskim wudaću hamtskeho łopjena zarjadniskeho zwjazka Slepo. Wuwabiło bě tónle namjet rozmyslowanje Goldsteina, kak přichodnym generacijam, kotrež na šuli kubłaja, „po­srědkować hłubši zwisk k domiznje. Sym sej wěsty, zo šulski centrum z mjenom sławneho basnika, kiž bu w Slepom rodźeny, přichodnje identifikaciju šulerjow ze wsu a regionom spěchuje.“ Hnydom pak wón dodawa, zo nima so rozmyslowanje wo nowym mjenje spřećiwjeć mjenu dr. Marja­ Grólmusec. „Naša šula nosy jeje mjeno mnohe lěta a je z njej zwjazana. Njeje pak znate, zo je wona hdy zwisk k Slepom měła. Z Kitom Lorencom by tomu cyle hinak było“, šulski nawoda wuswětla.

Štóž je hdy w Slepjanskej kónčinje přebywał, tón wě, zo su tamniše wsy wot hole wobdate. Region to, kotryž ma swoje typiske wašnje žiwjenja. W serbskimaj stolicomaj Budyšinje a Choćebuzu ludźo často njewědźa, z čim so wobydlerjo na wsach Slepjanskeje wosady zaběraja. Tele dny pak pyta sej namjet puć do wulkeho łužiskeho swěta, kotryž móhł, ně, twjerdźu, zo dyrbi samo myslenje tež druhdźe wobwliwować.

Wot 1960tych lět ma Slepjanska šula mjeno „Dr. Marja Grólmusec“. Generacije šulerjow su so ze žiwjenjom a skutko­wanjom antifašistki zaběrali, byrnjež rodźena Radworčanka njeposrědni zwisk k tamnišim kónčinam njeměła. Přiwšěm je derje, zo zwonka Slepoho stejaca wosobina historiski horicont šěri. Nětko pak kursěruje ideja, nastawacemu nowemu Němsko-Serbskemu šulskemu centrumej Slepo spožčić mjeno Kito Lorenc. Hač tomu tak budźe, njeje jasne. Wšako su tam tež druzy, kotřiž chcedźa dotalne mjeno zachować. Zajimawe je, zo wotwažuja w Slepom wo dwěmaj mjenomaj.

Běły Šepc je zaso dospołnje we wobsyd­stwje Swobodneho stata Sakskeje, po tym zo bě wodoprawniske wotewzaće 5,4 kilometry dołheho nowozapołoženeho rěčnišća w zamołwitosći sakskeje krajneje direkcije wuspěšne. To je jeje prezident Dietrich Gökelmann hórniskemu předewzaću LEAG w Rěčicach wobkrućił a wotpowědny dokument čłonej předsydstwa LEAG Uwe Grosserej přepodał.

Rěčicy (SN/at). Z wčerawšim dnjom je jónkrótny wodotwarski a ekologiski projekt w Sakskej wotzamknjeny. Rěč je samo wo „aktualnje najwjetšim projekće renaturěrowanja rěki w Němskej“. Posledni z dohromady 14 twarskich losow su wčera na swjatočnosći w Rěčicach wotličili. Nowy 5,4 kilometry dołhi přirodnje wuhotowany wotrězk Běłeho Šepca­ mjez Hamoršćom (Hammerstadt) a Rychwałdom je wšitke wodoprawniske pruwowanja wobstał. W 1980tych lětach w NDR mjez Rěčicami a Hamorom sewjernje Rychwałdskeje jamy do betonoweho kanala přepołožena łužiska rěka je zaso swobodna a skići w sebi kaž tež na swojimaj pobrjohomaj mnohim žiwocham dobre wuměnjenja.

Kulow (SiR/SN). Kulowska Krabatowa zakładna šula dósta wčera prěnju swójsku serbsku katolsku narodnu drastu. Prěni króć wobleku ju hotowańče holcy a hólcow na lětušim ptačim kwasu. Tón swjeći kubłanišćo 26. januara dopołdnja, to rěka dźeń po tradiciji. Zakładni šulerjo maja nětko 13 kompletnych drastow, kotrež zwobraznjeja kwasny ćah. Su to drasta njewjesty, nawoženje, braški, dweju swatow, słónkow a družkow kaž tež štyri razy swjedźenska drasta.

Přičina, zo swjeća swój ptači kwas hakle dźeń pozdźišo, je cyle jednora. W měsće a na wokolnych wsach činja to na dźeń 25. wulkeho róžka. Za zwoblěkanje narodneje drasty z mnohimi detailemi pak stej wušiknosć a sćerpnosć hoto­wańčow trěbnej. Wotpowědne fachowče wšak maja tón dźeń hižo ruce połnej dźěła. Zo njeby k prěkowanjam dóšło, swjeća tuž w Kulowskej Krabatowej šuli dźeń po poprawnym terminje, ale přeco hišće ptačokwasnemu dnjej blisko.

Paris (dpa/SN). Zwjazkowa kanclerka Angela Merkel (CDU) je so dźensa do Parisa podała. Tam chcyše so wječor z francoskim prezidentom Emanuelom Macronom zetkać. Wažna tema je bližaca so 55. róčnica podpisanja přećelskeho Élyséeskeho zrěčenja z Němskeje z Francoskej. Rěčeć chcetaj wo europsko-poli­tiskich a mjezynarodnych prašenjach. Élyséeske zrěčenje wo mjezsobnym přećelstwje běštaj zwjazkowy kancler Konrad Adenauer a francoski prezident Charles de Gaulle 1963 podpisałoj.

Wo přićahu swójbnych rěčeli

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy nutřkowny minister Thomas de Maizière (CDU) je so dźensa w zwjazkowym sejmje za to wuprajił, we wukraju bydlacym swójbnym ćěkancow dale zakazać do Němskeje přińć. Na prěnim wuradźowanju wo naležnosći wšak minister zdobom přilubi, zo chcył přićah swójbnych za něšto měsacow zaso dowolić. Nutřkowna politikarka SPD Eva Högl rjekny, zo jeje strona naćiskej jeno přihłosuje, hdyž w nim 31. julij 2018 jako datum, po kotrymž je přićah zaso dowoleny, kruće zapisaja.

Zeleny tydźeń zahajeny

Budyšin (SN). Orkan, kiž je wčera po wšej Němskej cychnował, bě najmócniši minjenych dźesać lět. Wo tym su wjedrarjo přeswědčeni. Železniski wobchad bě dospołnje přetorhnjeny. Na wjacorych lě­tanišćach mějachu tohorunja problemy. „Friederike“ je sej znajmjeńša šěsć smjertnych woporow žadała. Z městnami naměrichu wichor sylnosće 12. Na někotrych­ blakach dyrbjachu wohnjowi wobornicy rumowanje spowalanych štomow přetorhnyć, dokelž běchu sami w žiwjenskim straše. Dźensa rano je Němska železnica zaso po planje jězdźić započała. Najebać to běchu mnohe žele­zniske čary spowróćanych štomow dla přeco hišće zaraćene. Runočasnje mějachu zamołwići składnosć, so wo zawostajenych škodach wobhonić.

„Najmudriše dźěćo swěta“ smě so 13lětny Egyptowčan Abdel Rahman Hussein mjenować. Titul spožčichu jemu njedawno po wubědźowanju matematikarjow w Malajziji. Tam bě 3 000 młodych matematikarjow z 13 krajow nastupiło. Abdel Rahman doby wubědźowanje w starobnej klasy hač do 14 lět, po tym zo bě wón 320 komplikowanych nadawkow w runje wosom mjeńšinach z hłowy, bjez pomocnych srědkow, wuličił.

Nowe spekulacije wo splahu přichodneho dźěsća je Kate, mandźelska britiskeho princa Williama, zbudźiła. Na wotewrjenju kubłanskeho centruma za medicinske fachowe mocy bě 36lětna róžojty šat woblečena. Tole maja medije za schowanu pokazku na to, zo je z holčku samodruha. Běrowy wjetarjow znajmjeńša dožiwichu­ wulki nawal. Kate a William wočakujetaj třeće dźěćko.

Berlin (dpa/SN). Dwaj dnjej do směrodajneho stronskeho zjězda SPD w Bonnje je ministerska prezidentka Porynsko-Pfalcy Malu Dreyer (SPD) kritikarjam noweje wulkeje koalicije „opozicisku romantiku“ wumjetowała. „Mi je dospołnje jasne: Strona dyrbi so ponowić“, rjekny Dreyer powěsćowemu magacinej Der Spiegel. To je z jeje wida tež jako dźěl knježerstwa móžno. Wona spřećiwja so kritikarjam, kotřiž maja za nuznje trěbne, zo ma so strona w opoziciji ponowić. „Opoziciska romantika pak njeje žane rozrisanje.“

Zajutřišim, njedźelu, ma 600 delegatow SPD wo tym wothłosować, hač měła strona koaliciske jednanje z CDU a CSU­ zahajić abo nic.

Madźarska z njewočakowym rozsudom we Waršawje strach zbudźa

Waršawa. W zwadźe mjez Pólskej a komisiju Europskeje unije dwělomneje Waršawskeje justicneje reformy dla šěri so w susodnym kraju strach, zo móhli swojeho poslednjeho zwjazkarja Madźarsku zhubić. Hižo rěča wo „přeradźe“. Hłowna přičina je najnowša powěsć z Budapesta, po kotrejž je tamniši ministerski prezident Viktor Orbán 1 300 syriskim a afghaniskim ćěkancam dowolił do kraja přińć. „Orbán přijimuje ćěkancow“, tituluje Gazeta Wyborcza njewočakowane postupowanje madźarskeho premiera. Tón wšak bě so dotal raznje spjećował migrantow do kraja dać. Wuraznje pólska nowina na to skedźbnja, zo njebě kročel Orbána z Waršawu wothłosowana.

Hladajo na hrožace sankcije EU přećiwo Pólskej bě Orbán hakle na njedawnym wopyće noweho pólskeho ministerskeho prezidenta Mateusza Morawieckeho w Budapesće potwjerdźił: Pólska móže so na to spušćeć, zo Madźarska z wetom sankcijam EU zadźěwa.