Aus der aktuellen Ausgabe vom Montag, 15 Oktober 2018

Měrowe myto mandźelskimaj

Frankfurt n. M. Ze zakónčenjom knižnych wikow we Frankfurće nad Mohanom je Zwjazk němskich knižnych wi­kowarjow wčera Aleidu a Jana Assmanna ze swojim Měrowym mytom wuznamjenił. Kulturna a literarna wědomostnica a egyptologa staj sej počesćenje jako „pućrubarjej mudreje a rozswětleneje kultury dopomnjeća“ zasłužiłoj, kaž we wobkrućenju zwjazka rěka.

Z běhom so wobarali

Wostrowc. Město blisko němsko-pólskeje hranicy je so znowa přećiwo pra­wicarskoekstremnym nastajiło. Nimale 300 dźěći, młodostnych a dorosćenych starto­waše sobotu na Wostrowčanskim měro­wym běhu. Woni sadźichu tak jasne znamjo za demokratiju, swětawote­wrjenosć a tolerancu. W samsnym času při­jědźechu wobdźělnicy prawicarskeho bojo­sportoweho zarjadowanja.

Mitićowy tomahawk namakali

„Kito husličkar“ na jewišću NSLDź přihladowarjow wobkuzłuje

Budyšin (SN/MiR). Wustajeńca wuměłče Jutty Mirtschin, 70. narodniny Serbskeho ludoweho dźiwadła a premjera dźě­ćaceje klankodźiwadłoweje inscenacije „Kito husličkar“, tři přičiny to, so w Budyskim Dźiwadle na hrodźe zetkać a swjećić. Inscenaciju su hrajerjo w dwěmaj warian­tomaj nadźěłali, jedna je ryzy serbskorěčna, w tamnej powědar němsce rěči, klanki pak serbsce. Wosebitosć inscenacije je zapřijeće hudźbnika Serbskeho ludoweho ansambla. Matthias Reichel na spočatku jenož njerěči, ale wón hraje na małych serbskich husličkach.

Chrósćicy (SN/bn). Zwjazk serbskich wuměł­cow je na swojej lětušej hłownej zhromadźiznje jednohłósnje wobzam-knył, spožčić Janej Bukej čestne čłonstwo. Minjeny pjatk přepodachu před­syda ZSW Jan Bělk, jeho naměstnik Bosćan Nawka a wjelelětny sobustaw předchadźaceho předsydstwa Alfons Wićaz wu­znamnemu tworjacemu wuměłcej w Chrósćicach wopismo, lawdaciski spis a wulki, pisany kwěćel.

W swojej lawdaciji wuzběhny Bosćan Nawka wurjadnu rólu lawreata mjez druhim­ Myta Ćišinskeho, Myta Domowiny a Myta Europskeje unije za tworjace wuměłstwo kaž tež dotal jeničkeho serbskeho čestneho wobydlerja Budyšina za serbske tworjace wuměłstwo, jeho wliw na nje z wonym Jana Rawpa na serbsku wuměłsku hudźbu přirunujo: „Wón bě nowotar, pućrubar a nestor a je sej kaž lědma druha žiwa wosobina tele připó- znaće zasłužił.“ Jan Bělk dopomni so na swoje nazhonjenja jako šuler Jana Buka a zwěsći, zo „bě wón runje tak woblubowany kaž kompetentny wučer“.

Budyšin (SN). Stawiznam a perspektiwam šleskosće po 1990 wěnuje so nowa publikacija, kotraž je nětko w Ludowym nakładnistwje Domowina wušła. Kniha „Schlesische Metamorphosen – Ethnografie Görlitzer Identitätserzählungen nach 1990“ wuńdźe w rjedźe Spisow Serbskeho instituta. Spisał bě ju Robert Lorenc. Awtor podawa so na slědy šleskosće a jeje konstrukterow podłu Nysy w zašłosći a přitomnosći. Kaž wón zwěsća, je wuznaće k šleskej identiće po lěće 1990 sylnje přiběrało, sčasami nasta samo­ šleske politiske hibanje. Štwórtk, 25. oktobra, we 18 hodź. nowostku w Zhorjelskim Šleskim muzeju předstaja.

Zhorjelc (AK/SN). Kóždy čłowjek je jónkrótny. „Kóždy čłowjek je z ruku spisany list Boha, w charakterje spóznajomny. Je Bo­hu dowěrjeny a wšu kedźbnosć hódny.“ To podšmórny fararka Theresa Rinecker wčera w Zhorjelskej Pětrowej cyrkwi. Na swjedźenskich kemšach je biskop Ewangelskeje cyrkwje Berlin-Braniborska-šleska Hornja Łužica dr. Markus Dröge 54lětnu jako nowu generalnu superintendentku w Zhorjelskej wosadźe zapokazał. Zdobom rozžohnowa wón Martina Herchu, kiž běše zastojnstwo wot lěta 2010 zastawał. Mnozy hosćo z wosadow, z Nysoweho města a z krajneje politiki běchu přišli, mjez nimi sakski­ ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU) a braniborska ministerka za wědomosć, slědźenje a kulturu dr. Martina Münch (SPD).

Pirna/Budyšin (SN). Wo najwjetšim trapjenju skórnika dla wot doby zapisowanja 1946 w sakskich lěsach rěči zawod Sachsenforst. Kaž powěsćernja dpa piše, je aktualnje něhdźe 340 000 kubiknych metrow šmrěkoweho drjewa po­trjeche­nych. To je nětko hižo wjace hač w rekordnym lěće 1947 z 300 000 kubiknymi metrami, a tež wjace hač suma masoweju rozmnoženjow w lětomaj 2003 a 2008, podšmórny Lutz-Florian Otto, referatnik za wuwiće a škit lěsa pola Sachsenforsta w Pirnje. „Kónc njeje wotwidźomny.“ Fachowc skerje z tym liči, zo móhło so po­trjechene mnóstwo hač do nalěta po­dwojić. Wšako njeje skórnik dotal hišće wšudźe dospołnje spóznaty. Njepřihódnu konstelaciju wjacorych faktorow ma Otto za přičinu jeho masoweho rozmnoženja. Škody wichora zańdźenej nazymu a nalěto tworjachu za zymu 2017 pře­trate bruki dobre wuměnjenja. Po tym je wot apryla trajaca suchota spjećowansku móc štomow jara zesłabjała. Wysokich temperaturow dla móžeše so skórnik přez tři generacije a lehnidła potomnikow rozmnožić. Škodowane drjewo dyrbi tuž z lěsa won.

Düsseldorf (dpa/SN). Tysacy sobudźěłaćerjow energijoweho koncerna RWE su dźensa rano puće k brunicowym jamam a milinarnjam w porynskej kónčinje bloko­wali. Na wjacorych pominanskich stražach je so po informacijach dźěłar­nistwa IG BCE něhdźe 4 000 dźěławych wobdźěliło. „Kolegojo boja so wo swoje dźěłowe městna“, praji rěčnik dźěłarnistwa Manuel Rendla. Po tym zo bě sud­nistwo dalše pušćenje štomow w Hambachskim lěsu zakazało, hrozy pola RWE wottwar dźěłowych městnow.

Jednanja bjez wuslědka

Brüssel (dpa/SN). Bjez wuslědka skónčili su so wčerawše jednanja w Brüsselu wo wustup Wulkeje Britaniskeje z Europskeje unije. Kaž hłowny zastupnik EU Michel Barnier zdźěli, njemóžachu so dotal dojednać, kak móhli namjeznym kon­trolam mjez britiskej Sewjernej Irskej a Irskej jako čłonom EU zadźěwać. Wo dalšim postupowanju chcedźa statni a knježerstwowi šefojo zajutřišim, srjedu, na swojim wjeršku w Brüsselu wuradźować. W padźe njedojednanja hrozy chaos.

Přepytuja přičiny njezboža

W Budyskim Dźiwadle na hrodźe su wotnětka wustajene twórby w Budyšinje a Łužicy zakótwjeneje Jutty Mirtschin (srjedźa). Wona je wjace­ hač 120 knihow ilustrowała kaž tež plaka­ty, kostimy a klanki wuhotowała. Za wjacore dźiwadłowe kruchi je naćiski­ zhotowiła­ a jich zwoprawdźenje přewodźała. Jeje ilustracije bajkow, powědkow a swětoweje literatury pokazuja na wu­rjadne rjemjesl­niske zamóžnosće a na jeje wulku dušu. Foto: SN/Hanka Šěnec

Drogi město šokolody su cłownicy na lětanišću w Frankfurće nad Mohanom našli. Jako taflu šokolody w lisće z Boli­wiskeje z roentgenowej připrawu bliže přepytowachu, napadny jim spodźiwny chłódk wosrjedź njeje. Dalši test bě pozitiwny. Kaž so wukopa, jednaše so wo kokain w hódnoće 600 eurow. Zas a zaso nachadźeja cłownicy ilegalne substancy w listach. Ze šokolodu poćehnjene drogi „je sej wosebje kreatiwna hłójčka wu­mysliła“, woni měnjachu.

Šuler w Pegnitzu chcyše sebi a sobu­šulerjam swobodny dźeń wobradźić. Na nuznikowych durjach přilěpi wón cedlku ze słowami: „Wjeselu so hižo na amo­kowy alarm štwórtk w druhej hodźinje.“ Šulerka cedlku nańdźe a informowaše hnydom direktora. Tón wobroći so na poli­ciju, kotraž je so potom štwórtk z wučerjemi wo měrny dźeń w šuli postarała. Štó bě cedlku při durjach nuznika při­pinył, dotal jasne njeje. A to je tež lěpje tak, dokelž dyrbi tón ze „selenej“ zličbowanku policije ličić.

Radebeul (dpa/SN). Hospicne dźěło po měnjenju sakskeje Diakonije přemało ludźi­ docpěwa. W lěće 2016 bě po wšěm kraju 53 330 ludźi zemrěło, jenož 2 640 pak dósta přewod při mrěću, rjekny Dietrich Bauer, nawoda Diakonije minjeny pjatk składnostnje sobotneho swětoweho hospicneho dnja. W swobodnym staće dźěła tuchwilu 53 ambulantnych hospicnych słužbow z 2 100 čestnohamtskimi sobudźěłaćerjemi. Ambulantne hospicne słužby poskićeja pod nawodom hłownohamtskich koordiněrowacych fachowcow hladanje, přewod a podpěru mrějacym a jich přiwuznym. Sakska Diakonija ma 21 ambulantnych hospicnych słužbow a dwaj stacionarnej hospicaj.