Aus der aktuellen Ausgabe vom Dienstag, 20 August 2019

Zapřijmu portrety Serbowkow

Zhorjelc. Na 5. Zhorjelskim fotowym festiwalu „Schauplätze“, kotryž so pjatk za tydźeń zahaji, zapřijmu zdźěla tež wustajeńcu „Prjedy hač woteńdźeš“ Maćija Bulanka z portretami serbskich žonow w drasće. Nimo fotografa SN chcetaj basni­ca Róža Domašcyna a hudźbnik Měrćin Weclich wotewrjenje festiwala wobrubić. Lěta 2011 je LND knihu a CD „Prjedy hač woteńdźeš“ z přinoškami mjenowanych wuměłcow wudało.

Čłonka dohladowanskeje rady

Budyšin. Přirjadnica Budyskeho krajneho rady Birgit Weber zastupuje wo­krjes Budyšin jako čłonka w dohladowanskej radźe Łužiskeho hospodarskeho regiona tzwr. Wotpowědny namjet zarjadnistwa je wokrjesny sejmik tydźenja na swojim konstituowacym posedźenju wobkrućił. Birgit Weber zamołwja w krajnoradnym zarjedźe mjez druhim hospodarske spěchowanje.

Knihi w Němskej wotkisaleja

Nowe šulske lěto staršim šulerjow dosć dźěła wobradźa. Mjez druhim maja so wučbnicy zawaleć. Mějićelka Wulkodubrawskeho wobchoda a póstoweje agentury Kathleen Döcke (nalěwo) poskića wosebity serwis, zo knihi wšelakorych wulkosćow za kupcow zawala. Wčera měješe z přistajenej Doreen Welz wosebje wjele dźěła. Skazanki stej wonej krok po kroku wotdźěłałoj, tak zo móžachu starši wučbnicy samsny dźeń wotewzać. Požadany poskitk drje budźe hišće přichodne dny trěbny. Foto: SN/Hanka Šěnec

Z inscenaciju „Za Marju – Wosrjedź nocy“­ chce Serbski ludowy ansambl před 75 lětami wot nacionalsocialistow zamordowanu Marju Grólmusec wopominać. Bosćan Nawka je so z awtorom, režiserom a wuhotowarjom krucha Wilfriedom Buchholzom rozmołwjał.

Knježe Buchholzo, što je Was pohnuło kruch wo Mari Grólmusec spisać?

W. Buchholz: Zhromadna přećelka je mje intendantce SLA Judith Kubicec předstajiła. Wona pytaše za někim, kiž móhł program składnostnje spomnjeća serbskeje antifašistki zestajeć. Namaj woběmaj bě wažne město něčeho wobćežo­waceho něšto pokazać, štož zmuži. Potajkim nic kruch wo, ale za Marju Grólmusec. Jedna so potajkim wo nadawkowu twórbu. Zo sym mjeztym tež za wuhotowanje zamołwity, je so prosće tak wudało.

Kak sće so tematice zbližił?

Rěčny centrum WITAJ chce klětu prěnju wersiju do interneta stajić

Budyšin (SN/CoR). Štóž chce dźensa wědźeć, što tekst w druhej rěči, kotruž sam njewobknježi, woznamjenja, njetrjeba so hižo sam wulce z tym bědźić – zapoda jón prosće pisomnje abo přez kameru do kompjutera abo handyja a da sej jón přez internetny awtomatiski přełožk do něm­činy přenjesć. Wot lěta 2006 poskića na přikład firma Google mašinelnu internetnu słužbu, spočatnje z rěčomaj jendźelšćinu a arabšćinu. Mjeztym su poskitk na wjace hač sto rěčow rozšěrili, mjez nimi tež za mjeńšinowe abo małe rěče, kaž to su katalanšćina, baskišćina, walizišćina, iršćina, gelšćina, frizišćina a galicišćina. Přichodnje ma tež awtomatiski přełožk za hornjoserbšćinu k dispoziciji być, najprjedy na internetnej stronje Rěčneho centruma WITAJ (RCW).

Hižo w prěnim koncepće za digita­li­zaciju serbskeju rěčow, kotryž je Załožba za serbski lud lěta 2013 předpołožiła, bě ideja internetneho přełožka zapřijata. RCW so nětko prócuje ju zwoprawdźić. Tež serbšćinu wuknjacych móhł tajki program při formulowanju podpěrać.

Drježdźany (SN). Prezidenća rjemjeslniskich komorow na wuchodźe Němskeje žadaja sej wot politikarjow, jenake žiwjenske poměry na wuchodźe a zapadźe. Wotpowědnu rezoluciju su woni na swojim posedźenju minjeny štwórtk a pjatk w Greifswaldźe schwalili. „Znajemy dosć přikładow, hdźež je aktiwna hospodarska a přisydlenska politika ze statnym spěchowanjom na wuchodźe Němskeje wulki wuspěch žnjała“, potwjerdźi pre­zident Drježdźanskeje rjemjeslniskeje komory Jörg Dittrich.

Prócowanja njeměli so jenož na wulke města koncentrować, ale dyrbjeli tež wjesne kónčiny na wuchodźe Němskeje, kaž na přikład Łužicu, zapřijeć. Rjemjeslniske komory žadaja sej wjetše inwe­sticije za wutwar wobchadneje infrastruktury a lěpše poskitki bliskowobchadnych srědkow. Tež na spěšniši internet měło so dźiwać. Dale wuprajeja so komory za slědźenske instituty we wuchodnych zwjazkowych krajach.

Program za polěpšenje regionalneje hospodarskeje struktury měło knježerstwo přiměrić a komunalnu hospodarsku infrastrukturu spěchować.

Hibićiwa błótowska wjes Raduš zhla­duje na 725lětne stawizny. Jubilej wo­swjećichu minjenu sobotu z pisanym programom, w kotrymž njeje tradicionalne korso čołmow pobrachowało.

Raduš (PBe/SN). „Hižo přeco běchu Radušenjo jara pilni. To jim druzy samo za­wi­dźa: jónu turistisce přihódneho poło­ženja a hospodarskich wuspěchow, zdruha přewšo agilnych ludźi dla, kotřiž su dwě lěće po hoberskim Wjesnym a žnjo­wodźaknym swjedźenju Braniborskeje znowa swjatk na nohi stajili.“ Swjedźenska narěč Michaela Stübgena (CDU), statneho sekretara w zwjazkowym mi­nister­stwje za zežiwjenje a ratarstwo, bě połna chwalby wobydlerjam. Wjesny chronist a Domowinjan Manfred Klicha bě datum prěnjeho naspomnjenja Raduša we wobłuku swojich akribiskich slědźenjow k wjesnym stawiznam wotkrył.

Choćebuz (SN/CoR). Organizatorojo filmoweho festiwala Choćebuz zesylnjeja zhromadne dźěło z Institutom za slawistiku Podstupimskeje uniwersity z pilotowym projektom. Tak wuhotuja studenća we wobłuku dwusemesterskeho seminara wot apryla wosebity filmowy rjad za přichodny Choćebuski filmowy festiwal wot 5. do 10. nowembra. Program sekcije staji temu „Migracija we wuchodoeuropskim filmje“ do srjedźišća.

Nimo studowacych Podstupimskeje uni­wersity wuknu tež ći z Europskeje uniwersity Viadrina Frankfurt nad Wódru w seminarje zakładne techniki, kak filmowy wuběr kuratěrować. Woni pisaja rozprawy wo filmach, kotrež su sej wobhladali, a teksty za katalogi wo wu­zwolenych přinoškach. Na festiwalu wob­dźěla so na filmowych rozmołwach a změ­ja tam filmowcow interviewować. 23. oktobra chcedźa studenća film „Migracija we wuchodoeuropskim filmje“ runje tak kaž wuslědki seminara před­sta­jić. Pilotowy projekt ma tež tomu słužić, slawistiku jako jedyn z tak mjenowanych małych předmjetow bóle do zjawnostneho fokusa přinjesć.

Madrid (dpa/SN). W zwadźe wo ćěkancow na wuchowanskej łódźi „Open Arms“ je španiske knježerstwo italskeho nutřkowneho ministra Matteja Salvinija raznje kritizowało. Zakitowanska ministerka Španiskeje Margarita Robles mjenowaše postupowanje Salvinija „hańbu za cyłe čłowjestwo, dokelž jedna wón z ryzy wólbnotaktiskich motiwow“. Knježerstwo Italskeje bě łódźi zakazało, ćěkancow do italskeho přistawa přiwjezć. Španiska chcyła ćěkancow přiwzać, mórski puć do Španiskeje pak je jara daloki.

Ruska čuje so wohrožena

Moskwa (dpa/SN). Ruska ma wot USA wčera startowanu nowu raketu za direktne wohroženje. „Wšojedne, hdźe tute systemy přichodnje zasadźeja, hač w Aziji abo Europje, wone móža naš kraj docpěć“, rjekny wonkowny politikar Konstantin Kosačow powěsćerni Interfax. Tole změje konsekwency za USA a za wšěch, kotřiž systemy w swojich krajach nastajeja. „Test dopokazuje, zo su USA zrěčenje INF ranili a nic Ruska.“ Zrěčenje bě hakle 2. awgusta wuběžało.

Rozsudne dobyće

Na wčerawšim prěnim dnju noweho šulskeho lěta wopominachu w Radworju dr. Marju Grólmusec, po kotrejž je tamniše kubłanišćo pomjenowane. Wuknjacy zakładneje a wyšeje šule zhromadźichu so we wjacezaměrowej hali „Slavia“ składnostnje jeje 75. posmjertnin. Marja Grólmusec bě 6. awgusta 1944 w kaceće Ravensbrück zahinyła. Foto: Wincenc Baberška

Myto za wosebje absurdne transporty chcedźa šwicarskemu předewzaću Swiss Air Deluxe spožčić. To namjetuje tamniše towarstwo Alpska iniciatiwa. Wone předewzaću wumjetuje, zo ryzy powětr w blachowych tyzach 20 000 kilometrow daloko do Azije transportuje. Swiss Air Deluxe so wobara a na to pokazuje, zo tak tež za druhe šwicarske wudźěłki wabi. Powětr­ z tyzy so z pomocu maski zadycha a ma mučnoće zadźěwać.

Ze sloganom „Na stupadle sobu jěduce žony pytane“ wabja w Hannoveru žony do zawoda za wotstronjenje wotpadkow. Dźensa móžachu so zajimče na dnju wotewrjenych duri z kolegami rozmołwjeć a sej dźěłowe wuměnjenja zbližić. Wotpadki rumować je w mnohich městach Němskeje hišće ryzy muska domena, štož chcedźa změnić.