30. awgusta 1945 wutwori „Polski Związek Zachodni“ – PZZ (Pólski zapadny zwjazk) w Po­zna­nju wosebity „łužiski ­referat“. Jeho nawoda bu pozdźiši serbski spisowaćel Anton Nawka. Zwjazk PZZ bu w hodowniku 1944 w Lublinje załoženy a měješe so wo natwar w nowych kónčinach hač k mjezy k Němskej starać a nětko tež Serbam pomoc skićić. W Po­znanju bu hižo do wójny „Towarzystwo Przyjaciół Serbo-­Łużyczan“ (Towarstwo přećelow ­Łužiskich Serbow) wutworjene. Tajke towarstwa nastawachu wot oktobra 1945 we wjacorych městach, tak tež w Krakowje a Częstochowje. W Poznanju załožichu wědomostne zjednoćenstwo „Prołuż“. 12. septembra 1945 schwali wone program k pomocy Serbow „Nad Łużycami polska straż!“.

Wuslědk pólskich aktiwitow mjez druhim bě, zo zmóžnichu młodym Serbam studij we Wrócławju a Poznanju. (Přispomnjenje: W Serbskej protyce za lěće 2012 a 2013 je prof. Hinc Šewc wobšěrnje wo přebywanju w susodnym kraju pisał.) K předwidźanemu załoženju serbskeho gymnazija w Zgorzelecu wšak ženje dóšło njebě. Mikławš Krawc

Stawizny narodneje organizacije a prócowanjow wo prawa serbskeho ludu su wusko zwjazane z mjenom Arnošt Bart-Brězynčanski. Jako wusahowacy zastupjer Serbow w prěnjej połojcy 20. lětstotka bě wón pućrubar a hłowny sobuzałožer Domowiny 1912 we Wojerecach a jeje prěni předsyda. Wažimy sej Barta jeho prócowanjow wo awtonomiju Serbow po Prěnjej swětowej wójnje dla.

Załoženje Domowiny běše měznik w narodnym skutkowanju muža, kiž so mjez druhim přez wliw Michała Hórnika k serbskej narodnosći wuznawaše. 29. žnjenca 1870 w Lětonju swójbje korčmarja, žiwnosćerja, sudarja a překupca narodźeny angažowaše so Bart wot lěta 1892 w serbskim towarstwowym hibanju. Sewjernje Budyšina běše serbskej towar­stwje w Chwaćicach a Malešecach kaž tež Chwačanske wupožčowanske a nalutowanske zjednoćenstwo sobu załožił.

30. julija před 150 lětami narodźi so delnjo­serbski duchowny a składnostny spi­sowaćel Měto Wjeńcko burskej swój­bje w Mosće. Po maturiće w Choćebuzu studowaše wón wot lěta 1892 ewan­gelske boho­słowstwo na uniwersitomaj w Halle a Berlinje. Wustudowawši bu 1899 w Sprjejcach, we Wojerowskim wo­krjesu, za fararja zapokazany a skutkowaše tam hač do lěta 1910. Po tym wróći so zaso do Delnjeje Łužicy. Štyri lěta bě w Dešnje z fararjom, doniž njezapoča tam Bogumił Šwjela jako dušepastyr. Hač do lěta 1939 je Wjeńcko w Choćebuskej Serbskej klóšterskej cyrkwi fararił. Wot lěta 1908 přisłu­šeše Maćicy Serb­skej a dlěje hač lětdźe­satk bě aktiwny čłon předsydstwa Maśicy Serbskeje. Składnostnje pěsnješe a pisaše stawizniske a kulturne přinoški do Bramborskeho Casnika a do ewan­gelskeho časo­pisa Wosadnik. Pomhaj Bóh je serial z jeho pjera „Moje pućowanje do Je­rusalema“ w 14 pokročowanjach wo­zjewił. Wjeńcko bě tež awtor přinoškow w Pratyji a w poslednich žiwjenskich lětach w tydźeniku Nowy Casnik.

Wón zemrě 21. oktobra 1953 w Choćebuzu. Manfred Laduš