Kaczyński Wałęsu wobskoržił
Gdańsk (JBR/SN). Daloko znata je w Pólskej njepřezjednosć mjez Jarosławom Kaczyńskim a Lechom Wałęsu. Wona traje hižo wot časa zastojnstwa Wałęsy jako prezident stata (1990–1995), kiž bě dwójnikow Kaczyńskich do swojeho kabineta powołał, ale wobeju zaso won ćisnył. Dźensa so 75lětny Wałęsa reformam knježerstwa raznje spřećiwja, wosebje pak Kaczyńskemu, 69lětnemu nawodźe knježaceje strony Prawo a sprawnosć.
Nětko stejitaj wobaj před sudnistwom w Gdańsku. Kaczyński je Wałęsu łžě dla wobskoržił, kiž twjerdźi, zo bě Kaczyński w poslednjej telefoniskej rozmołwje z bratrom, bjezposrědnje do lětadłoweje katastrofy w lěće 2010, přikazał přizemić, byrnjež špatne wjedro było. Po słowach Wałęsy je Kaczyński „sam wina na smjerći swojeho bratra a trjeba psychiatrisku pomoc“. To Kaczyński njeznjese. Wałęsa ma so tuž pola njeho zamołwić a 30 000 złotych jako pokutu na dobro chudych płaćić. Sudnica hižo w prěnich minutach procesa namjetowaše so zjednać. „Rady“, Wałęsa wotmołwi, „ale wostanu při tym, štož sym rjekł.“ Kak sudnistwo rozsudźi, ma zjawnosć 6. decembra zhonić.
Aids jeho porazył
London (JBR/SN). Freddie Mercury, załožer rockoweje skupiny Queen, zemrě 24. nowembra 1991 w Londonje. Jeho spěwy słušeja k najwulkotnišim w stawiznach swětoweje hudźby. W pomjatku wostawa fanam spektakularny koncert skupiny z Mercuryjom na čole we Wembley-stadionje 1985 na dobro hłód tradacych ludźi w Africe. Jako spěwaše wón swoju kompoziciju „Barcelona“ zhromadnje ze španiskej sopranistku Montserrat Caballé, „zalubowachu so fanojo rocka do operoweje a lubowarjo opery do rockoweje hudźby“. Tónle titl sta so z hymnu Lětnich olympiskich hrow w Barcelonje 1992. „We are the champions“ drje znaje kóždy přiwisnik sporta.
Freddy Mercury, poprawom Farrokh Bulsara, pochadźeše ze Sansibara, něhdyšeje jendźelskeje kolonije, kotraž je dźensa dźěl Tansanije. Jeho swójbni dyrbjachu wójny dla do Londona ćeknyć. Tam sta so wón z grafikarjom-ilustratorom. Zo je homoseksualny, wšak nochcyše hač do kónca žiwjenja přiznać. Jeho wotmołwa nowinarjam stajnje rěkaše: „Mam wšelakore seksualne zajimy.“ Hakle dźeń do swojeje smjerće wón zjawnje wuzna: „Mam aids.“ W starobje hakle 45 lět je Freddie Mercury zemrěł.
Wójnska nalada w medijach
Razne reakcije w Pólskej na „mórsku ataku“ Ruskeje před połkupu Krim
Waršawa. Namócne podawki před Kerčskej wužinu při połkupje Krim su w pólskich medijach razne reakcije zbudźili. Předewšěm dźenik Rzeczpospolita runjewon wójnsku naladu šěri.
Tak je redaktor Marek Kozubal čitarjow šokował z artiklom pod nadpismom „Njejsmy na wójnu přihotowani“. Hnydom na spočatku přinoška wón twjerdźi, zo hrozy Pólskej faktisce kóždy wokomik nadpad ze stron Ruskeje. Ani wójsko ani ludźo pak njejsu na to přihotowani. Kozubal ludnosći radźi sej wuwědomić, hdźe su škitne bunkry a lěkarske srědki, a sej nimo toho składy žiwidłow a pitneje wody zarjadować. Knježerstwo je po jeho měnjenju winowate, wobydlerjow z wotpowědnymi informaciskimi łopjenami na móžnu wójnu přihotować a jim rozłožić, kak maja so w tajkej situaciji prawje zadźeržeć.
Cyłe lěto róčnicu wopominali
Peter Čačko rozprawja z Bratislavy za Serbske Nowiny
W Słowakskej wotměwaja so poslednje zarjadowanja k wopominanju 100. róčnicy załoženja Čěskosłowakskeje. Wot spočatka lěta hač donětka bě tónle wažny podawk předmjet wobjednawanja najwšelakorišeho razu.
Předewšěm wuzběhowachu na zarjadowanjach zasłužby prěnjeho prezidenta ČSR Tomáša Garrigue Masaryka a prěnjeho wójnskeho ministra, Słowaka Milana Rastislava Štefánika, poprawom generala francoskeho wójska. Dołho wón zastojnstwo njebě wukonjał, w meji 1919 je při lětadłowym njezbožu žiwjenje přisadźił.
Zeman w Israelu
Praha (ČŽ/K/SN). Čěski prezident Miloš Zeman bě na třidnjowskej wiziće Israela. Prěni dźeń połoži wón wěnc při pomniku znateho sionista Theodora Herzla. Wječor je so z israelskimi předewzaćelemi zetkał. Nazajtra bě wopyt knesseta na rjedźe. Jako prěni čěski politikar scyła je so wón w parlamenće Israela słowa jimał. Zahoriće witachu tam jeho přilubjenje, zo budźe wšo činić za přepołoženje čěskeho wulkopósłanstwa do Jerusalema. Zeman mjez druhim zwurazni, zo njewobhladuje Pasmo Gazy jako samostatny stat, dokelž je Hamas po jeho měnjenju teroristiska organizacija. Zapósłancy koalicije štyrjoch arabskich stron su narěč Miloša Zemana tychle jeho pozicijow dla bojkotowali.
Mzdy přibudu
Praha (ČŽ/K/SN). Čěske knježerstwo je zwyšenje minimalneje mzdy wobzamknyło. Wot 1. januara přichodneho lěta zrosće wona wo 1 150 krónow na 13 350 krónow (515 €). Zdobom pozběhnje so tež garantowana mzda, štož je najniša zasłužba, na kotruž ma dźěławy w swojim powołanju a dźiwajo na komplikowanosć dźěła narok, z dotalnych 12 200 do 24 400 krónow (470 do 940 €) na 13 350 do 25 700 krónow (515 do 990 €). Minimalnu mzdu dóstawaja w Čěskej něhdźe štyri procenty dźěławych, potajkim na wšěch 150 000 ludźi. Po wobličenjach Praskeho ministerstwa za dźěło wučinješe minimalna mzda loni 37,3 procenty přerězneje mzdy, wot klětušeho potom měła wona 38,2 procentomaj wotpowědować.
Wšitke dźěłarnistwa kraja nahladne zwyšenje minimalneje kaž tež garantowaneje mzdy witaja. Předewzaćeljo porno tomu naprawu wotpokazuja. Předewšěm jich hněwa, zo dyrbja tež we wšitkich kategorijach garantowaneje mzdy financielnje „krawić“. We wobličenjach za knježerstwo stej 3,2 miliardźe krónow (ca. 1,23 miliardy €) mjenowanej, kotrejž změja firmy wjace na mzdach płaćić. Pjenjezy to, kotrež budu po jich měnjenju za inwesticije pobrachować.
Babiša powalić njezamóhli
Praha (ČŽ/K/SN). Nahły namjet sejmoweje opozicije, čěskemu ministerskemu prezidentej Andrejej Babišej (ANO) wšelkich jeho njewujasnjenych počinjanjow dla njedowěru wuprajić a tak mjeńšinowe knježerstwo ANO/ČSSD powalić, njeje so zešlachćił. Zapósłancy wšěch šěsć stron opozicije su drje wšitcy Babišej njedowěru atestowali, dokelž maja pak ODS, Piraća, SPD, KDU-ČSL, TOP 09 a STAN cyłkownje jeno 94 hłosow, njezamóchu wone swój zaměr docpěć. Za jeho zwoprawdźenje by 101 hłós trěbny był. Socialdemokratiscy zapósłancy njejsu sobu wothłosowali – frakcija ČSSD bě do toho sejmownju wopušćiła. Babišowy kabinet móže tuž dale knježić, nic naposledk tohodla, zo chce frakcija KSČM jón tež přichodnje při rozsudnych wothłosowanjach tolerować. Tutu politisku praksu wšak wobhladuja přećiwnicy nětčišeje koalicije ANO/ČSSD za njewitane sobuknježenje komunistow.
„Dobry jandźel“ mnohim pomha
ZE ZAKONJOM zakazać fyziske pochłostanje dźěći, přećiwo tomu su tři štwórćiny Čechow a Čechowkow nad 15 lětami. Jeničce sydom procentow z nich by tajki zakoń witało. Tele nastajenje wuchadźa z přisłušneho zwěsćowanja agentury Nielson Atmosphere. Na jeje prašenja k „łoskoćiwej“ tematice je 1 025 respondentow ze wšěch dźělow kraja wotmołwjało. Dobrych 40 procentow z nich ma fyziske pochłostanje za njezbytny srědk za to, dźěsću čućiwje hranicy pokazać. Runje telko wšak plistu na lico abo knysk wo hłowu (Kopfnuss) docyła jako ćělne chłostanje njewobhladuje. Nastajenje nastupajo fyziske pochłostanje dźěći njeje so tuž minjene pjeć lět w Čěskej rěčehódnje změniło.
Z woprašanych měješe 40 procentow dźěći do 18 lět, 31 procentow hižo dorostłych potomnikow, a 29 procentow je bjez dźěći było. Cyłkownje 63 procentow respondentow by swoje dźěći ćělnje pochłostało abo tajke pochłostanje nałožiło. Dwaj procentaj to prawidłownje činitej.
Minister sejm překwapił
Pólska armeja dóstanje nowu diwiziju za wotwobaranje nadpada z wuchoda
Waršawa. Chětro překwapjacu powěsć měješe zakitowanski minister Pólskeje Mariusz Błaszczak tele dny za zjawnosć: Wójsko kraja wutwori nowu diwiziju. To je Błaszczak minjeny tydźeń w parlamenće připowědźił. Je to „wotmołwa na agresiwnu politiku Ruskeje“, minister rozsud wopodstatni, skedźbnjejo na přiswojenje Krimy přez Rusku a na jeje wojerske postupowanje na wuchodźe Ukrainy. Nowa jednotka „čo. 18“ změje nimale 8 000 wojakow a oficěrow a budźe zaměstnjena na mjezy k susodnej Ruskej w měsće Siedlce. Diwiziju nastajić traje hač do dźesać lět.
Hłowny nadawk noweje jednotki budźe, wotwobarać nadpad z wuchoda na Pólsku. Błaszczak Ruskej w tym zwisku wumjetuje, zo wjedźe hybridnu wójnu. Zasadźa wojerske a njewojerske srědki, zo by ludoprawnisku hranicu mjez wójnu a měrom zamazała. Tajka wójna hrozy tež Pólskej; haj, wona steji faktisce před durjemi, Mariusz Błaszczak w parlamenće argumentowaše.
Kontrolena pólskej mjezy
Frankfurt n. W./Krosno (RD/SN). Wot zajutřišeho štwórtka hač do 16. decembra přewjeduje Pólska na mjezy do Němskeje wosobowe kontrole. Kaž rěčnica mjezyškitneho zarjada w Krosnu Odrzańskie připowědźi, jedna so wo wěstotne naprawy za klimowe wjerškowe zetkanje UNO, kotrež wotměje so wot 3. do 14. decembra w hornjošleskich Katowicach. Na nje wočakuja wobdźělnikow z wjace hač sto krajow. Za to zarjaduja na němsko-pólskich namjeznych awtodróhowych přechodach wosebite mobilne kontrolnišća. Na druhich namjeznych přechodach chcedźa jeničce sporadiske wosobowe kontrole přewjesć. Pućowacy měli na kóždy pad płaćiwy wupokaz abo pućowanski pas při sebi měć.
Hižo za čas europskich koparskich mišterstwow 2012 a składnostnje wjerškoweho zetkanja NATO před lětomaj běchu tajke kontrole přewjedli. Šoferojo dyrbjeli so na haćenja nastajić, wšako budźe w dohodownym času wjace ludźi po puću.
