Pólska wopomina 30. róčnicu zahajenja nowych stykow k Němskej

Waršawa. Składnostnje 30. róčnicy zahajenja nowych němsko-pólskich stykow je so wulkopósłanc Němskeje w Pólskej republice Rolf Wilhelm Nikel z hóstnym nowinskim přinoškom na wobydlerjow wobroćił. Pod nadpismom „Zhromadnje smy sylni“ wuzběhny wón w dlěšim artiklu w tydźeniku Do Rzeczy wulki wu­znam mjenowanych poćahow. 12. nowembra 1989 bě so tehdyši prěni njekomu­nistiski ministerski prezident Pólskeje Tadeusz Mazowiecki w delnjošleskej wsy Krzyżowa (Kreisau) z tehdyšim zwjazkowym kanclerom Helmutom Kohlom zetkał. Na zhromadnej Božej mši so politikarjej při „znamjenju pokoja“ wutrobnje wobjimaštaj.

Bratislava (PČ/K/SN). Bórze so Słowakojo dowědźa, štó je nowa hłowa stata. Sobotu móža woni hač do 22 hodź. mjez adwokatku Zuzanu Čaputovej (46) a městopředsydu Europskeje komisije Marošom Šefčovičom (53) wolić. Wonaj běštaj w prěnim kole 16. měrca mjez 13 kandidatami prěnjej dwě městnje wobsadźiłoj, při čimž je so Čaputová ze 40,57 procentami porno 18,66 procentam Šefčoviča do róle faworitki dóstała. W minjenymaj tydźenjomaj staj wobaj z přistojnym wólbnym bojom – žane mjetanje błóta abo ranjace twjerdźenja – za sebje wa­biłoj. W telewizijnym duelu wuswědči Čaputová riwalej wjetšu wustojnosć we wonkownej politice, sebi wšak přicpě lěpšu znajomosć problemow w kraju. „Šiju zwinyć“ móhło Šefčovičej „wotkryće“ Dennika N., zo bě wón hišće w meji 1989 do KSČ zastupić chcył a w přizjewjenskim formularje wuznał, zo chce so aktiwnje na natwarje socializma wob­dźěleć.

WUTROBU transplantować bě lěta 1967 swětowa sensacija. Štož zdokonja swój čas južnoafriski chirurg Christiaan Barnard w Kapstadće jako prěni, je dźensniši dźeń tež w susodnym kraju Čěskej bjezmała wšědna praksa. W minjenych 35 lětach­ su tam něhdźe 1 770 transplanta­cijow wutroby wuwjedli. Wjace hač 1 100 z nich přewjedźe Praski Institut kliniskeje a eksperimentelneje mediciny (IKEM), něhdźe 600 Brnjanski Centrum kardiowaskularneje a transplantaciskeje chirurgije. IKEM je so na prěnju transplantaciju wutroby 31. januara 1984 zwažił, a to bě zdobom prěnja w tehdyšim socialistiskim lěhwje.

Praha (ČŽ/K/SN). Wo dalšich 40 000 je wobydlerstwo Čěskeje republiki loni přibyło, z čimž je na nětko 10 649 800 ludźi zrostło. Z wukraja bě 58 148 přisydlencow do kraja přišło, předewšěm ukrainskich a słowakskich dźěłopytacych. 19 519 čěskich staćanow je lěta 2018 swoju domiznu wopušćiło. Tele daty wozjewja Čěski statistiski zarjad.

W susodnym kraju narodźi so loni 114 036 dźěći, 369 mjenje hač lěto do toho. 48,5 procentow z nich je zwonka mandźelstwa na swět přišło. W lěće 2017 bě podźěl njemandźelskich nowonarodźenych 49 procentow wučinjał. Wot lěta 1988 je to scyła prěni raz, zo je ličba zwonka mandźelstwa narodźenych dźěći trochu spadła. Zemrěło je loni 112 920 ludźi, 1 477 wjac hač lěta 2017. Kwasowało je loni 54 479 porow, štož je wot lěta 2007 najwjac. Najwoblubowanišej měsacaj za zmandźelenje běštej junij a awgust – w kóždym z njeju je so wjace hač 10 000 kwasow wuhotowało. Nawoženjam bě najčasćišo 29 lět, njewjestam 27 lět. Ličba rozwodow je loni na 24 122 woteběrała. Štyri pjećiny muži a žonow rozeńdźechu so prěni króć. Rozwjedźeni mužojo su přerěznje 44,9 lět stari byli, rozwjedźene žony přerěznje 41,9 lět.