Nowa tradicija w stolicy

póndźela, 17. februara 2020 spisane wot:

Berlin (Ku/SN). Jeli so dale tak wuwiwa kaž dotal, změjemy w němskej stolicy bórze nowu tradiciju, a to serbsku fil­mowu zymu, podpěranu wot Domowin­skeje župy Delnja Łužica. Mjeztym hižo třeći raz sćěhowaše něhdźe 70 zajimcow přeprošenje do kina „Krokodil“ w měšćanskej štwórći Prenzlauer Berg. Tele kino­ je so specializowało na filmy z Ruskeje a wuchodneje Europy. Lětsa pokazachu Berlinskemu publikumej tři nowoprodukcije z lěta 2019 a pask Serbskeje filmoweje skupiny pola DEFA „Listy/Briefe – In Gedenken an Dr. Maria Grolmuss“ w režiji Tonija Bruka z lěta 1985.

1 700 ludźi ptači kwas widźało

póndźela, 17. februara 2020 spisane wot:
Lětuše ptačokwasne programy Serbskeho ludoweho ansambla su so wčera z předstajenjom wječorneho ptačeho kwasa „Štóž so zwaži, tomu so radźi!“ na žurli SLA zakónčili. Program z pjera Wita Bejmaka a pod režiju Mariana Bulanka kaž tež z choreografijemi Kornela Kolembusa a hudźbnym přewodom dirigenta Andresa Pabsta bě na dwanaće předstajenjach 1 700 wopytowarjow w Delnjej, srjedźnej a Hornjej Łužicy widźało. Sobotu zetkachu so wšitcy sobuskutkowacy na „dernjernym ­swjedźenju“ w Röhrscheidtowej bašće SLA (na foće). Dźěćacy program „Zabyty ptači kwas“, kotryž bě 8 100 dźěći dožiwiło, bě tohorunja wuspěšny. Foto: Maćij Bulank

Čehodla burja Hornju Łužicu ignorowachu

pjatk, 14. februara 2020 spisane wot:
Kamjenc (UM/SN). Hornja Łužica je burski­ kraj, to płaći dźensa kaž tež hižo před sto – nic pak před 4 500 lětami. Ról­ni­stwowe pospyty běchu předewšěm w Drježdźanskej kónčinje. „Čehodla prěni sakscy burojo, kotřiž z regiona dźensnišeje Ruskeje připućowachu, poprawom derje so hodźacu Hornju Łužicu igno­rowachu a najprjedy při Łobju sydlachu, je nam wulke hódančko“, rozłožuje archeologowka a nawodnica Kamjenskeho Muzeja zapadneje Łužicy (MdW) Friederike Koch-Heinrichs. Wona je hłownje nowu wustajeńcu „Kónc kamjentneje doby – prěni burja Hornjeje Łužicy“ koncipowała, kotraž je nětko w MdW widźeć. Hakle wot lěta 2 800 do Chrystusa su płódnu zemju sewjernje hornjołužiskich horow wobsydlili. Budyšin bě tehdy hižo centrum. „Burja njebydlachu spočatnje same we Łužicy, ale hromadźe z tradicionalnymi hońtwjerjemi a zběrarjemi a tymi, kiž nomadiske žiwjenje ze skotarstwom měšachu“, rozkładuje Jasmin Kaiser, kotraž EU-projekt „Wědomosć jako dyrdomdej“ na MdW nawjeduje. Móžno je, zo tudyše kmjeny připućowarjow wućěrichu a so burstwo tohodla hakle pozdźišo přesadźi.

Wo knihach a kniharni (14.02.20)

pjatk, 14. februara 2020 spisane wot:

K jara powabnym projektam za lektorow słušeja wobrazowe zwjazki. Zanuriš so do wulkotnych wobrazow jednoho fotografa abo k wěstej temje, přemysluješ, hdźe móhli so wobrubjace teksty zaměstnić, a zestaješ wobrazowe podpisma. W nalěću móža so swěrni čitarjo LND hnydom na dwě tajkej wurjadnej publi­kaciji wjeselić.

Wóndano je w rjedźe wo łužiskich fo­tografach wot Jürgena Maćija wudata kniha „Land.Leben – Na jsy. 1968–2018“ k tworjenju Thomasa Kläbera wušła. Hornjołužiskemu čitarstwu w Gołkojcach blisko Choćebuza bydlacy fotograf snano tak jara znaty njeje. Nadźijomnje pak so to­ změni, dokelž je hižo wot časa młodosće skutkowacy a často mytowany Kläber­ wurjadny wobkedźbowar žiwjenskich poměrow­ na wsy – z wóčkom za detaile a ze žortnej a ironiskej žiłku. Tale tema­ zaběra fotografa hižo wot časa młodo­sće w Beyernje, hdźež je wobstajnje swójbnych a znatych při dźěle na polu a na dworje kaž tež na swjedźenjach fotogra­fował.

Z časowymi swědkami w intensiwnej rozmołwje

štwórtk, 13. februara 2020 spisane wot:

Šulerski projekt „Přećiwo zabyću“ rozestaja so hižo 24 lět z nacionalsocialistiskim časom

Stawizniske rozestajenje z nacionalsocialistiskim časom je trěbniše a aktualniše hač hdy prjedy. K tomu šulerski projekt „Přećiwo zabyću“ wot lěta 1996 wobstajnje přinošuje. Z nim su dotal wjac hač 2 000 šulerki a šulerjow docpěli. To podšmórny předsydka Wojerowskeho regionalneho dźěłoweho městna za kubłanje, demokratiju a žiwjenske perspektiwy (RAA) Helga Nickich na njedawnym zahajenju projektneho dnja z časowymi swědkami we Wojerecach. „Tema je hladajo na politisku situaciju aktualniša hač hdy prjedy. Partnerojo zetkawaja so we wobłuku projekta zamołwiće na jednej wysokosći. Projekt žiwi so z angažementa šulerjow a wučerjow“, wona měnješe. Šulerki a šulerjo 9. a 10. lětnikow z wy­šeju šulow Při planetariju a Na kromje města, Léona Foucaultoweho a Lessin­goweho kaž tež křesćanskeho gymnazija Johanneum běchu na zahajenju pódla. Dwanaće časowych swědkow abo jich potomnicy rozprawjachu na šulach wo chětro hnujacych dóńtach.

Dešno (SN/JFK/CoR). Njedawno – 6. januara – je molerka a ilustratorka Ingrid Grošcyna z Lubina swoje 75. narodniny swjećiła. Jej k česći je Domizniski muzej Dešno wosebitu wustajeńcu z jeje twórbami wuhotował, a to pod titulom „Błóta – Spreewald“. Něhdźe 75 zajimcow je na wotewrjenje přehladki 19. januara přišło.

W swojej lawdaciji nawodnica Dešnjanskeho Domizniskeho muzeja Ba­bette Zenkerowa na to skedźbni, zo je z Grabina (Finsterwalde) pochadźaca wuměłča hižo wot časa swojeho wukubłanja na molersku mišterku wusko z Lubinom a Błótami zwjazana. Prezentowane rysowanki, akwarele, ilustracije a wolijowe wobrazy Ingrid Grošcyneje pokazuja magisku rjanosć Błótow a předstaja jich powěsćowy swět w čiłych barbach a formach. Tež wo serbskim wšědnym dnju powěda wuměłča w swojej wosebitej wobrazowej rěči.

Kupc ma so rozsudźić

štwórtk, 13. februara 2020 spisane wot:

Na wosebity filmowy wječor we wobłuku wustajeńcy „SORBIAN STREET STYLE“­ je wčera Budyski Serbski muzej přeprosył. Ameriska filmowa produk­cija „THE TRUE COST. Płaćizna mody“ z lěta 2015 njeje tehdy jenož wótre diskusije­ wo čłowjeka zacpěwacej modowej­ industriji zbudźiła, ale tež wo zadźerženju kupcow.

Město so paliło

štwórtk, 13. februara 2020 spisane wot:
Dźensa před 75 lětami dožiwichu Drježdźany hobersku katastrofu. Sta jendźelskich a ameriskich lětadłow bombardowachu saksku stolicu, kotruž do toho před tym zalutowachu. Dźesaćitysacy bombow zničichu 74 000 bydlenjow, wšitke dwórnišća a mnoho zawodow. W 22 hodź. 13. februara běchu prěnje žołmy jendźelskich lětadłow přilećeli. Dwě hodźinje po połnocy zjewi so žołma ameriskich „lětacych twjerdźiznow“. Daloko bě so palace wulkoměsto widźeć, na kotrež přilećachu rano 14. februara 1945 a tež hišće wjace króć wodnjo a tež 15. februara lětadła. Wosebje srjedźišćo „Florenca nad Łobjom“, kaž Drježdźanam swojich ba­roknych drohoćinkow dla rěkachu, bu dospołnje­ zničene. Z tym so zapadnaj aliěrowanej krajej za bombardowanje Londona a dalšich jendźelskich městow kaž Coventry přez němske lětadła na spočatku wójny wjećeštej. Na 25 000 ludźi w Drježdźanach morichu. Tež Serbja běchu wot škodow potrjecheni, kaž Bjarnat Krawc, kotryž zhubi swoje bydlenje. 13 z jeho nowych kompozicijow so spali. Farar na wuměnku Matej Handrik zhubi dro­hotny archiw. Manfred Laduš

Lipsk (SN/CoR). Za lětuše Myto Lipšćanskich knižnych wikow je jury ze 402 zapodatych wčera 15 titulow a awtorow w kategorijach beletristiki, wěcowneje literatury a přełožka nominowała. Mnoho twórbow zaběraja so z politiskim přewrótom lěta 1990. 12. měrca chcedźa z dohromady 60 000 eurami dotěrowane myto na Lipšćanskich knižnych wikach přepo­dać. W kategoriji beletristiki staj z Drježdźan pochadźacy Ingo Schulze za knihu „Die rechtschaffenen Mörder“ a w Durinskej wotrostły Lutz Seiler za roman „Stern 111“ namjetowanaj. Dale na lisćinje steja „Power“ Vereny Güntner, „Luna Luna“ Maren Kames a „Allegro Pastell“ Leifa Randta. W kategoriji wěcowneje literatury je jury namjetowała zběrku „Das Jahr 1990 freilegen“ wudawaćela Jana Wenzela, biografiju wo juhosłowjanskim lawreaće Nobeloweho myta „Im Brand der Welten – Ivo Andrić“ Michaela Martensa, teoriju wo digitalnej towaršnosći „Muster“ sociologa Armina Nassehija, „Krebs fühlen – Eine Emotionsgeschichte des 20. Jahrhunderts“ Bettiny Hitzer a biografiju Julije Voss „Hilma af Klint – ,Die Menschheit in Erstaunen versetzen‘“.

Najrjeńše jutrowne jejko pytane

srjeda, 12. februara 2020 spisane wot:

Budyšin (SN/CoR). Tež lětsa namołwja Spěchowanski kruh za serbsku ludowu kulturu znowa wšitkich dorosćenych lajskich wuměłcow z cyłeje Łužicy so na wubědźowanju wo najrjeńše serbske jutrowne jejko wobdźělić, kotrež so 67. raz wotměwa. Wotedać móža zajimcy kolekcije hač do pjatka po popjelnej srjedźe, 28. februara, w Budyskim Serbskim domje abo w regionalnych běrowach Domowiny a Załožby za serbski lud. Dobyćerjow wubědźowanja za dorosćenych chcedźa na swjedźenskim zahajenju 29. serbskich jutrownych wikow 7. měrca w Serbskim domje w Budyšinje wozjewić a mytować. Wubědźowanje za dźěći a młodostnych so přizamknje. Termin za wotedaće je tu 15. apryl.

Nimo hižo nazhonitych lajskich wuměłcow chcedźa wosebje tež wšitkich tych narěčeć, kotřiž hižo dołho doma do jutrow jejka wóskuja, ale kotřiž so hišće njejsu přewinyli, swoje najrjeńše debjene jejka wotedać.

Serbska debata

nowostki LND