Moje wukrajne lěto w Južnej Americe
Jadwiga Šurec z Rachlowa pola Kulowa piše wo swojim přebytku w Boliwiskej
Wuhlad na jedyn z mnohich jězorowJadwiga ŠurecAwtorka Jadwiga Šurec z Rachlowa z jednej z „enfantes“, za kotrež bě zamołwita.Sad a zelenina w najwjetšim wuběru a typiska boliwiska jědźHdyž słyšiš wo južnoameriskim kraju Boliwiskej, mysliš zawěsće najprjedy raz na horiny Andy, na krasnu a mnohostronsku přirodu, snano tež na chudobu a na domoródnych w tradicionelnej narodnej drasće. Tak sym znajmjeńša mjez znatymi zhoniła, jako jim přeradźich, zo chcu wukrajne lěto tam přebywać. Haj, někak wšak to tež wšitko mjenje abo bóle woprawdźitosći wotpowěduje. W mojimaj wočomaj pak je Boliwiska wjele wjace. W swojej rozprawje wo přebytku w Južnej Americe chcu wam kraj, wobydlerjow a swoje dźěłowe městno tu zbližić a wam swoju nowu domiznu předstajić.
Měšnik w Čechach – farar w Serbach
Před 150 lětami farar dr. theol. Jan Nowotny w Sprjejcach zemrěł
W druhej połojcy 19. lětstotka skutkowachu wjacori duchowni z Čěskeje a Słowakskeje jako fararjo w serbskich ewangelskich wosadach. Někotři z nich běchu w swojej čěskej domiznje katolscy měšnicy byli, do ewangelskeje cyrkwje přestupili a w Serbach nowu domiznu namakali. Do tohole rjada słuša dr. theol. Jan Nowotny, kotrehož 150. posmjertniny 31. januara wopominamy.
Z Čěskeje do Serbow
Na slědach wuměłca
Wustajeńca k 100. narodninam Gottfrieda Zawadzkeho w Kamjencu
Paralelnje k wustajeńcy serbskeho molerja Jana Buka „Wšo je krajina“ w Budyskim Serbskim muzeju wěnuje so Muzej zapadneje Łužicy Kamjenskemu wuměłcej Gottfriedej Zawadzkemu. Nimale w susodstwje narodźištaj so wobaj w awgusće 1922 a dožiwištaj tule swoje dźěćatstwo: Jan Buk w Njebjelčicach a Gottfried Zawadzki w Kamjencu. Wobaj daštaj so po ludowej šuli na dekoraciskeho molerja wukubłać a wobaj woprowaštaj swoje młodźinske lěta w němskim wójsku Druhej swětowej wójnje. 1947 započinaštaj (wobaj) tworjace wuměłstwo studować: Gottfried Zawadzki w Drježdźanach, Jan Buk pak we Wrócławju. K stoćinam wuměłcow so jeju cyłožiwjenski skutk w hódnej a wobšěrnej formje zjawnosći spřistupnja.
Cyrkwinski architekt
Znowa čitała ... „Mjez horami a holu“ wot Marka Grojlicha
W serbskej literaturje chowaja so mnohe drohoćinki, na kotrež znowa skedźbnić je trjeba, zo njebychu so pozabyli.
Wotpowědne impulsy chce awtorka
serbskim čitarjam a čitarkam z nowym
rjadom „Znowa čitała“ dawać
Z knižneho regala wućahnych sej knihu, kotraž je před 25 lětami wušła a kotruž sej wot toho časa nimoměry wažu: Marka Grojlichowe wjesne zapiski „Mjez horami a holu“. Awtor je kaž we wulkim połkruhu wopytał nahladne wsy a njeznate wjesčički wot Wuježka pod Čornobohom přez Hbjelsk, Chrjebju, Brězowku, Sprjejcy hač do Ptačec a Čorneho Chołmca. Pytał je tam za serbskimi ludźimi, znajmjeńša pak za serbskimi slědami w kónčinje, w kotrejž serbska rěč hižo tak samozrozumliwa njebě.
Imitacija a dobra kapka
W tutej kolumnje powěda wosom redakciji SN znatych mjezynarodnych awtorow, wotměnjacy so pod pseudonymom „prof. Wink“, jónu wob měsac wo swojich nazhonjenjach a dožiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych mjeńšin.
Wuwzaćnje cyle bjez wědomostneho pozadka poda so prof. Wink něhdy do Čěskeje, zo by sej něšto dnjow najwšelakorišich hudźbnicow a hudźbnikow na festiwalu pod hołym njebjom wobhladał. A kaž je to na tajkich zarjadowanjach z wašnjom, bě so za přenocowanje w stanje rozsudźił. Na třećim wječoru (abo lěpje: wosrjedź třećeje nocy) so Wink dźiwneho rumpotanja takrjec před swojimi durjemi dla z drěmotanja wutorhny. Spěšnje so wukopa, zo tčeše za tym skupinka młodych dorosćenych, kotraž měješe mysličku za wulkotnu, sej mjenje abo bóle spontanje před stanom profesora nóclěh wutworić, byrnjež za to lědma městna było. Njech je kaž chce, sej Wink mysleše, a tykny hłowu ze stana, zo by swojich nowych susodow powitał, z čehož wuwi so chětro pozbudźowaca rozmołwa.
Pjeć prašenjow – Pjeć wotmołwow
Serbska literatka Róža Domašcyna koresponduje z koleginami-wuměłčemi a kolegami-wuměłcami z tu- a wukraja. Tónraz je so ze spisowaćelom Peterom Huckaufom rozmołwjała.
Sće so we wobłuku swojeho wuměłstwa z figurami serbskeje mytologije zaběrał. Što je Was k tomu pohnuło?
P. Huckauf: Před lětdźesatkami zhonich, zo mam serbske korjenje. W swojim přiwuznistwje z boka nana eksistuja swójbne mjena „Baltin“ a „Budich“. A naš pradźěd pochadźeše z Freiwaldauwa, města na juhozapadźe Pólskeje, kotremuž dźensa Gozdnica rěkaja.
Kotra z mytiskich figurow je Was najbóle jimała resp. Waše dźěło najbóle wobwliwowała?
P. Huckauf: Předewšěm Pumpot zda so mi přewšo samopostajena figura być. Za njeho njeeksistuja wulcečinjerske předpisy. Kóždejžkuli technologiji, haj technokratiji napřećo so wón kritisce zadźeržuje.
Hdźe běchu a hdźe su tele Waše twórby přistupne?
Hdźež změja hosćo wo Serbach dobry wobraz
Lipšćanscy studowacy derje z tamnymi radami jědnaćoch zwjazani
Štóž bě sej hižo raz na póstnicy, chodojtypalenje abo mejemjetanje serbskeho studentskeho towarstwa Sorabija Lipsk dojěł abo wo tutych w medijach zhonił, tón je snadź zwěsćił, zo wopytuja serbskich studowacych stajnje tež dalše towarstwa, wosebje rady jědnaćoch. Přez mnohe lěta haja w Lipsku mjenujcy serbscy a němscy přećeljo swój wosebity mjezsobny zwisk. Zo su tute styki dźensa hišće přewšo prezentne, wo tym swědča mnohe zhromadne zetkanja w běhu lěta.
Zhromadnosć ma tradiciju
Palernja kofeja w bywšej kowarni
73lětna Christine Michael-Hensel nima kupcow jenož w Minakale
Christine Michael-Hensel je zbožowna: Jeje palerska mašina zaso dźěła. Kónc minjeneho lěta bě motor skóncowany. W fachowej wuporjedźerni běchu jej prajili, zo njehodźi so nastroj hižo sporjadkować, dokelž njeje žanych narunankow. Njech sej nowu mašinu kupi.
Susod w Minakale pak jednaše po hesle „zo něšto njeńdźe, to njedawa“. Wón je motor prosće reparował, a tak móžeše so palerka kofeja wolóžena do noweho lěta podać. W bywšej kowarni w Minakale pjelnja wona bow za bowom surowych kofejowych bunow do lika mašiny, kotraž je brune a błyšćate wupluwa. Dohromady 18 wšelakich kofejowych družin je w poskitku Christiny Michael-Hensel. Surowy kofej dóstawa wona z wulkowikowanja. Jej je wažne, zo buny z mjeńšich plantažow pochadźeja.
Młoda Serbowka chce před filmowu kameru a hraje swobodnje skutkowacu ...
Njedawno putaše mje powěsć na Whatsapp, kotruž bě Božena Bjaršec šěriła. Najprjedy wuhladach ju z mapu dźiwadła w Zinnowitzu w rukomaj stejo na jewišću před čerwjenym somoćanym zawěškom, a zhonich, zo je wona přewšo zbožowna, dźakowna a wolóžena. To wuwabi we mni prašenje, što bě so stało? Je młoda Serbowka swój studij dźiwadła hižo zakónčiła. Abo ma wona mjeztym angažement jako hrajerka? Zwonju na Boženu, a wona praji: „Haj, mam angažement. Studij lětsa z diplomom po praktiskim lěće zakónču. Sym pak hižo nětko statnje připóznata dźiwadźelnica“. Mjeztym wuhladamy Wudworčanku tuž we wjacorych inscenacijach Předpomorskeho krajneho jewišća w Anklamje.
Skromne žiwjenje w jurtach
Mongolska – ducy po najrědšo wobydlenym kraju swěta
W Mongolskej maš před susodami swój měr! Kraj drje je wjac hač štyri króć wjetši hač Němska, ale tam pak bydlitaj na kwadratnym kilometru jeničce dwaj čłowjekaj. Pola nas tołka so na nim 234 ludźi! Dokelž pak bydli połojca něhdźe 3,3 milionow Mongolčanow w stolicy Ulan Bator, je wonka w zbytnym kraju hišće wjele wjac městna.
Runje tam mje nětko ćehnje. Won do prózdneje daliny, w kotrejž njejsu regionalne města wjele wjetše hač Kulow abo Wóspork. Won do daliny, w kotrejž docpěješ přichodnu jurtu hakle po 20 abo tež 50 kilometrach a hdźež dźěći druhdy sta kilometrow daloko wot doma preč do šule chodźa.
Jurta prěnjeho wječora steji 250 km zapadnje Ulan Batora. K wječeri syda tajke něšto kaž kozacy gulaš ze šalku wukisaneho mloka kobły (gegorene Stutenmilch). Potom so do samsneje šalki hišće palenc z mloka (!) naliwa. Wšitkim dźewjećom tuteje swójby derje słodźi. Potajkim tež moja mandźelska a ja tak činimoj, kaž by słodźało. Hdyž njeby mloko kobły jenož tak žałostnje wótrje wonjało ...
