W tutej kolum­nje powěda šěsć redakciji SN znatych mjezy­narodnych awtorow, wotměnjacy so pod pseudonymom „prof. Wink“, jónu wob měsac wo swojich­ nazhonjenjach a do­žiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych­ mjeńšin.

Profesor Wink je so hižo wot časa swojich šulskich a studentskich lět za Tibet a Tibećanow zajimował. Wězo bě tónle zajim kusk zwjeršny, wobwliwowany mjez druhim přez mystiske stawiznički wo lamach a jich njewšědnych kmanosćach a sylnjeny tež přez njelóšt nastupajo namócne chinske wobknježenje kónčiny. Najebać skerje nachwilne a připadne kontakty z tibet­skej tematiku pak njeje jeho zajim wo kraj a lud na himalajaskej „třěše swěta“ ženje cyle popušćił. Hižo w srěnjej starobje dojědźe wón spočatk 1990tych lět na wróćopuću z konferency w Freiburgu na kóncu dnja tež do Züricha. Wottam měješe so hakle nazajtra wječor z busom do ródneho kraja nawróćić.

Tři ludowe skupiny nad morjom

pjatk, 16. apryla 2021 spisane wot:

Minjene lěto wozjewi wjelelětny direktor Nordfriisk Instituuta w Bredstedće, prof. dr. Thomas Steensen (69), atraktiwnu wěcnu knihu „Die Friesen – Menschen am Meer“. Mnohoworštowa publikacija twori pospyt, stawizny, kulturu, rěč a krajinu­ awtochtoneje mjeńšiny kompaktnje předstajić. Awtor wotmołwja zdobom na zajimawe prašenje za identitu: „Štó je Friza?­ Štóž chce Friza być, tón to je. Štóž so hinak rozsudźi, to njeje.“ Přetož wobknježenje friziskeje rěče njedosaha jako dopokaz, zo přisłuša něchtó małemu ludej bjez stata, wupřestrěwacemu so na sewjeru Němskeje a w Nižozemskej.

mjetel

pjatk, 16. apryla 2021 spisane wot:

křidło pawownika wóčkuje

jewišćo trubjelow

pod Pichowom

kramosći skromna husańca

w kopřiwach dodni

žiłku přirody-spyta

stwórbkow mjena čujawki

kaž zelowa žona

tepta trawu

hłowu stuli

dudku zakuli

wołoj zwěčni mjetel

do słónca spěje

ze wšěch tajenkow jeho

a tamneho stwjelca

husańcuje z koruška

na lačne ladko wědy

zhusći maćicy do składa

stopy na slědy wutepta

w pomnjenkach zornowca

kwětkuje mjetel

Michała Rostoka

(z knihi „Wodnjo dycham dypki“

Měrana Cušcyna, LND 2005)

United Clubsfor Kulow

pjatk, 09. apryla 2021 spisane wot:

Serbske młodźinske kluby 3.dźěl

Zady wotlěwa:

Mathias Kliemank (městopředsyda),

Měrćin Krječmar (předsyda), ­Daniel Šiman

(hladar materiala); prědku wotlěwa:

Ławrjenc Lipič (zjawnostne dźěło), Franz

Wiedemann (pokładnik)

Fota: mathias kliemank

Nic jenož jednotliwy młodźinski klub so w přichod­nym wudaću předstaji, ale hnydom wšón cyłk – rěč je wo ­United­ Clubs for Kulow (UCfK), kotryž bu před 28 lětami załoženy. Předsyda Měrćin Krječmar a městopředsyda ­Mathias­ Kliemank (MaK) staj UCfK Jakubej Lanze předstajiłoj.

Kelko čłonow tučasnje sće a kak je konstelacija mjez holcami a hólcami?

M. Krječmar: Naš cyłk wobsteji z wosom klubow z dohromady něhdźe 120 čłonami – z nich su dźesać procentow holcy.

Su kluby jenož z Kulowa?

M. Krječmar: Haj, kluby samo na sebi su jenož z Kulowa, ale čłonojo přińdu tež z wokoliny – tak tež ja.

Štó słuša wšitko do předsydstwa a kak husto je ­woliće?

Fota: Markus Brüss (1), Bianka Šeferowa (1), Rafael Ledźbor (4), Jörg Stephan (3), Marija-Madlena Hencyna (3), Katarina Jurkowa (1), Feliks Haza (3)

Pjatk, 9. apryla 2021
 SERBSKE NOWINY – KÓNCTYDŹENSKA PŘIŁOHA

Zo budźe lětsa pande­mije a herpesoweho wirusa pola koni dla mjenje křižerjow poselstwo zrowastanje­nja wozjewić, bě wot­widźeć. 999 pak jich tola hišće bě, nimale 500 mjenje hač hišće před lětomaj. A kaž je na wobrazach spóznać, bě znowa tójšto nowačkow mjez lětušimi jěcharjemi. 55 debitantow je dopokaz za to, zo su tež serbscy młodostni dale chětro hordźi na swoju jónkrótnu tradiciju.

Jurij Bjeńš

Franc w syći přednošował

pjatk, 09. apryla 2021 spisane wot:
Simultany přełožk do němčiny wukonještaj dźiwadźelnikaj Andreja Rjedźic-Bulankowa a Marian Bulank. Foće: Maćij BulankFranc Čornak z Chrósćic je wo swojich dožiwjenjach jako wandrowski rozprawjał.
Z Chrósćic do swěta – z mjezystacijemi na třoch kontinentach, na přikład w Istanbulu, Buenos Airesu abo sedmihródskim Sibiuwje – a po 1 096 dnjach bjez jeničkeho domizniskeho dowola zaso wróćo: Štož na tajkej jězbje wšitko dožiwiš, wo tym je wandrowc Franc Čornak kónc měrca z digitalnym přednoškom rozprawjał. Z mnohimi anekdotami a hišće wjace fotami wopisa wón stysk runje tak kaž wjeselo, porěča wo přećelstwje a lubosći a njelutowaše z někotrymžkuli fauxpasom. Tak njetraješe pře­doł­ho, a dyrbješe sej nowy pućowanski kij a nowy cylinder wobstarać, wobaj za wandrowca njeparujomnej utensilej. A njebě to jenički raz, zo měješe jej narunać. Chce-li štó wjace wo tymle njewšědnym powołanskim puću zhonić, njech pokuknje do w Ludowym nakład­nistwje wušłeje knihi Moniki Gerdesoweje „Z Francom po swěće“.

Nowej městnje w nakładnistwje

pjatk, 09. apryla 2021 spisane wot:
Tule namakaće wupi­sanje za wukubłanske městno překupc za e-commerce (m/ž/d)Foto: priwatne

Ludowe nakładnistwo Domowina pyta

wučomnika abo wučomnicu kaž tež noweho redaktora abo redaktorku!

Što, hdźe a kak, je jednaćel Ludoweho

nakładnistwa Domowina Syman Pětr Cyž

(na foće) Jurjej Bjeńšej přeradźił.

Knježe Cyžo, Ludowe nakładnistwo Do­mowi­na (LND) w Budyšinje poskića pře­dewšěm serbskim młodostnym wukubła­nje na překupca za e-commerce. Što so konkretnje za tym chowa, što maja sej młodostni pod tym předstajić a kotre na­dawki tajki překupc za e-commerce ma?

S. P. Cyž: Kaž mjeno hižo přeradźa, jedna so tu wo wukubłanje na hospodarskim polu. Předań přez internet nabywa w kóž­dej branši na wažnosći, tež za nas jako serbske nakładnistwo. Wučomnik abo wu­čomnica nawuknje, kotre strate­gije, meto­dy a kanale k dispoziciji steja, naše wu­dźěł­ki kupcam online poskićeć a předawać.

Kotre dalše dźěłowe městna móžeće ak­tualnje serbskim młodostnym w Ludowym nakładnistwje poskićić a kotre nadawki su z tym zwjazane?

Zběranskaakcija

pjatk, 09. apryla 2021 spisane wot:

W Ralbicach su šulerki a šulerjo pisaki a dalše wěcy hromadźili a na daloku a dołhu jězbu pósłali, zo bychu dźěći w chudych krajach podpěrali. Foto: Jan Hrjehor

Wubědźowanje w čitanju

pjatk, 09. apryla 2021 spisane wot:
Foto: Pia MiklowaKóžde lěto zwěsćamy na srjedźnych šulach a gymnazijach najlěpšu čitarku/najlěpšeho čitarja w 6. lětniku. Wubě­dźowanje organizuje załožba „Buch­kultur und Leseförderung“. Tež lětsa tomu tak bě. W hodowniku 2020, jako su naši šulerjo hišće w rjadowniskim cyłku wuknyli, wubě­dźowa­chu so wuknjacy Ralbičanskeje srjedźneje šule ze swojimi wuzwolenymi dźěćacymi knihami. Knihu, kotruž běchu sej sami wupytali, woni najprjedy skrótka předstajichu. Po tym před­čita kóždy šuler wosebje zajimawy, žortny abo snano tež napjaty wurězk. Kónc podawizny pak nichtó njeje přeradźił. Tež na prašenja sobušulerjow dyrbješe čitar/čitarka wotmoł­wić móc . W 6. lětniku je wjele dobrych čitarjow, naj­lěpša pak bě Helena Kralec z delnich Sulšec. Wona zastupowaše našu šulu na regionalnym wubě­dźowanju, kotrež wotmě so koro­nowych ­na­prawow dla online. Helena je so tež tam wuspěšnje wobdźěliła. Přejemy jej dale wjele wjesela při čitanju. Pia Miklowa, Serbska srjedźna šula Ralbicy


Foće: Katja RauerowaNalěćo dožiwjamy nětko wšudźe, tak tež we łužiskich zahro­dach. Před někotrymi dnjemi sćěhowachmy přeprošenje maćerje dźěsća předšulskeje skupiny Móniki Ošikoweje, sej w jich zahrodce nalětnje kwětki a zažnokćějaki wobhladać. Tak podachmy so z Hanu Ošikec cyle wćipni do swójbneje zahrodki. Jako zastu­pichmy – witachu nas hižo prěnje kwětki, sněhowki. Wuhladachmy tam napisany postrow a nadawki za dźěći. Wone dyrbjachu z kwětkami pomolowane cedlki na wšelakich městnach pytać a kwětki pomjenować. Wuhladachmy prěnju cedlku na štomje wisajo: běše to čerwjena tulpa. Dźěći wobhladachu sej ju dokładnje, pomjenowachu rostlinu we woběmaj rěčomaj a powědachu wo njej. Pod pomolowanej papjeru bě so hižo ze zemje małe zelene łopješko tulpy wudypało. Dalša cedlka bě z módrym banćikom přiwjazana. A tak wuhladachu dźěći módru hyacintu. Kusk po kusku smy skónčnje sněhowki, krokusy, a wjele dalšich zažnokćějakow namakali. Na kóncu dóstachmy nadawk: Jeli smy wšitke namolowane kwětki w zahrodce wuhladali a je pomjenowali, bě tam pokład schowany.

Serbska debata

nowostki LND