Z wudaća: póndźela, 11 septembera 2017

Dale z titlom UNESCO

Stróža. Biosferowy rezerwat Hornjołužiska hola a haty je na dalše dźesać lět „biosferowy rezerwat UNESCO“. Po wuspěšnej ewaluaciji přepoda Margret Brahms, čłonka narodneho komiteja Man-and-Biosphere, na sobotnych přirodowych wikach w Stróži wotpowědne wopismo sakskemu ministrej za wobswět Thomasej Schmidtej (CDU).

Wjelk do wowčernje so zadobył

Budyšin. Krajny rada wokrjesa Budyšina Michael Harig (CDU) bě hakle minjeny pjatk sakskemu wobswětowemu ministerstwu próstwu zapodał, na wjelki Róžeńčanskeje črjódy třěleć směć. Jeničce dźeń pozdźišo, w nocy na njedźelu, zadoby­ so wjelk do wowčernje na Šunowskim klóšterskim kuble. Jednu wowcu na łuce je rubježne zwěrjo nimale dospołnje­ ze­žrało. Paniki we wowčerni dla je jehnjo zahinyło.

Nowe pišćele zaklinčeli

Šula za delnjoserbsku rěč a kulturu 25. róčnicu wobstaća swjećiła

Choćebuz (SN/MiR). 25 lět na dobro Delnich Serbow skutkować, jich sebjewědomje skrućić, k wožiwjenju a zachowanju rěče přinošować, to běchu a su nadawki, kotrež sej Choćebuska Šula za delnjoserbsku rěč a kulturu staja a spjelnja. Wjace hač 200 hosći dožiwi minjeny pjatk popołdnju w Choćebuskim měšćanskim domje, kak su rěčnicy, kotřiž wšitcy tež serbsce strowjachu, skutkowanje kubłanišća wysoce hódnoćili. Nětčiša nawodnica Uta Henšelowa přija wutrobne gratulacije, zwjazane z mnohimi darami. Na čole zarjadnišća, kotrež bu na jeje iniciatiwu 1992 załožene, steješe nimale 25 lět Marja Elikowska-Winklerowa. Mjeztym na wuměnku angažuje so wona přiwšěm dale na dobro „swojich“ Serbow. Hakle njedawno bě zaso na wsach po puću a šěrješe jako „pójsynoga“ wědu wo něhdyšim a dźensnišim wjesnym žiwjenju w Delnjej Łužicy. Tuž bě prawje, ju tón dźeń wosebje počesćić. Wyši měšćanosta Holger Kelch (CDU) přitomnych serbsce witaše a prošeše Winklerowu, do čestneje chroniki města so zapisać.

Wo wunoškach žnjow kaž tež wo mlokowej a butrowej płaćiznje je Andreas Kirschke ze Stefanom Triebsom rěčał. Triebs je jednaćel Zarěčanskeje agrarneje tzwr a předsyda regionalneho ratarskeho zwjazka Budyšin-Kamjenc.

Z kajkimi žnjemi lětsa zasadnje ličiće?

S. Triebs: Za Budyski wokrjes wočakujemy přerězne do tróšku podpřerězne žně. To rěka, zo njemóža plahowarnje skotu žane rezerwy wutworić. To pak měli wone nuznje činić, wšako wot lěta 2014 jenož hišće 80 procentow dotal zwučenych spěchowanskich srědkow dóstawaja. Runje minjenej dwě lěće su tele zawody wulke straty w dochodach za mloko a mjaso poćerpjeli.

Kak so mlokowa płaćizna wuwiwa?

S. Triebs: Loni w lěću docpěchmy najniši dypk z jenož hišće 20 centami na liter mloka. To bě zawodam žałostne wuwiće. Tuchwilna płaćizna wučinja 35 centow na liter mloka. Wot lońšeho je wona wobstajnje stupała. Wo wotputanym połoženju pak njemóže přiwšěm hišće žana rěč być.

Kusk butry płaći na přikład w našich łužiskich kupnicach aktualnje 1,99 eurow. Kak je k tajkemu podróšenju dóšło?

Chrósćicy (KJu/SN). Domowinska župa „Michał Hórnik“ podpismowu akciju europskeje wobydlerskeje iniciatiwy Minority SafePack podpěruje a budźe k tomu přinošować, zo třěšny zwjazk Domowina bohatu ličbu podpismow nazběra. Najlěpšu składnosć za to skića hłowne zhromadźizny kaž tež kónclětne zarjadowanja Domowinskich skupin a towarstwow, měnjachu čłonojo župneho předsydstwa na swojim posedźenju minjeny štwórtk w Chrósćicach.

Gremij bilancowaše lětuše župne kaž tež dotalne zarjadowanja župje přisłušnych towarstwow a skupin. Předewšěm spontane předewzaće, projektny dźeń składnostnje 100. posmjertnych narodnin basnika Jurja Chěžki zhromadnje z Chróšćanskej zakładnej šulu, hódnoćachu jako jara pozitiwne.

Hdyž tele dny módry připowěšak z logom Alternatiwy za Němsku (AfD) wuhladaće, je tež Karsten Hilse cyle blisko. 52lětny direktny kandidat strony chce zajimy ludźi w zwjazkowym sejmje zastupować. Po powołanju je wón policist a ma tuchwilu dowol. Wšědnje je hač do 14 hodźin we wólbnym wokrjesu po puću. W lěće 2015 je do AfD zastupił, a to, dokelž bě so nastupajo kredity Europskeje unije a tak tež Němskeje na financnje słabe kraje hóršił. ,,Euro je ,teuro‘. Wšo, štož płaćeše něhdy hriwnu, je nětko euro. Mzdy pak wostachu samsne“, Karsten Hilse měni. Tež połoženje hladajo na Rusku, wo kotrymž bu jednostronsce rozprawjane, a z nimi zwisowace sankcije, kotrež tež němske předewzaća poćežuja, njeměješe wón za spomóžne. Přičina to za njeho politisce so angažować. Na srjedźostawskim forumje AfD přednošowacy Tilo Sarrazin je Wojerowčana přeswědčił, a tam nawjaza tež prěni zwisk k stronje. Wot 2. januara 2016 je nětko direktny čłon.

Miami/Tampa (dpa/SN). Hurrikan Irma je zwjazkowy kraj USA Floridu docpěł. Nimo wjerćateho wichora starosća zamołwitych wosebje powodźenja, kotrež Irma prawdźepodobnje do kraja tłóči. Na po­brjohu Golfa je ocean w běhu jenož 90 mjeńšin wo dwaj metraj stupał. W tak mjenowanym wóčku hurrikana wěje wichor w sylnosći hač do 155 kilometrow na hodźinu. W běhu jedneje hodźiny su wjedrarjo wčera na Floridźe šěsć tornadow zličili.

Wothłosuja wo prěnim zakonju

London (dpa/SN). W britiskim parlamenće rozjimuja dźensa prěni wažny zakoń wo planowanym wustupje z Europskeje unije. Hač pak tónle zakoń wjetšinu hłosow w parlamenće dóstanje, njeje wěste. Wuslědk wothłosowanja móhł tež rozsud premierministerki Theresy May wobwliwować. Knježerstwo chce ze zakonjom tuchwilu płaćiwe prawo EU we Wulkej Britaniskej po brexiće zakónčić. Runje tak ma 12 000 předpisow zhromadźenstwa ze wšěch móžnych žiwjenskich wobłukow do narodneho prawa přeńć. Wulka Britaniska chce w lěće 2019 EU wopušćić.

W Norwegskej wola

Choćebuski Delnjoserbski gymnazij je sobotu 65lětne wobstaće kubłanišća swjećił. W srjedźišću swjedźenskeho popołdnja steještej­ zetkanje­ a bjesada mjez tuchwilnymi a něhdyšimi šulerjemi a sobudźěłaćerjemi kubłanišća. Bě tež składnosć, sej šulske­ rumnosće wobhladać, po kotrychž stej Fides Manka a Jessamyn Chmell (wotprawa) zajimcow wodźiłoj. Foto: Michael Helbig

Třilětna na wulkej nakupowanskej turje: Dokelž chcyše wona rybu wobstarać, zalěze holčka w delnjosakskim Vechelde do busa, zo by do dźesać kilometrow zdaleneho Braunschweiga jěła. Šoferej bě to chětro dźiwne, a wón zawoła policiju. Tež mać bě tam hižo zazwoniła, zo je so dźowka­ zhubiła. Dźak šoferej wšitko zbožownje­ wuńdźe.

Rejwanski partner njerukuje za njezbožo zhromadneje rejki, rozsudźi nětko Wyše sudnistwo w Frankfurće nad Mohanom. Skoržiła je 50lětna žona, kotraž bě na narodninach wokoło połnocy sama rejowała. Znaty pak wza ju za ruku, zo byštej so zhromadnje w kole wjerćałoj. To pak bě jej prosće přespěšnje, wona njemóžeše runowahu dźeržeć, padny a so zrani. Sudnistwo měnješe, zo při rejwanju stajnje strach zranjenja wobsteji, a skóržbu na wotškódnjenje wotpokaza.

Drježdźany (dpa/K/SN). Sakska je plan wo wužiwanju srědkow ze solidarneho pakta tež w lěće 2016 nahladnje přepjelniła. Tole wuchadźa z postupoweje rozprawy „Natwar wuchod“, kotruž je financny minister Georg Unland (CDU) tele­ dny předpołožił.

Po postupowej rozprawje je swobodny stat loni 1,12 miliardow eurow z tak mjenowanych zwjazkowych připokazankow za wosebite potrěbnosće dóstał. Kraj a komuny wudachu wšak cyłkownje přibližnje 3,4 miliardy eurow dźiwajo na kondicije solidarneho pakta. 2,9 miliardow eurow z nich nałožichu za wutwar infrastruktury. Financny minister pokaza na to, zo steji Sakska z inwesticiskej kwotu 16 procentow w budgeće na čole wšěch zwjazkowych krajow. Wulke in­westicije su bytostny wobstatk stabil­neje, solidneje a skutkowneje etatoweje politiki knježerstwa. To přinošuje hižo lěta­ k nadpřerěznemu rozrostej sakskeho hospodarstwa.

Drježdźany (dpa/SN). Sakska njeje naje­bać mjenje prawicarskoekstremistiskich deliktow přeco hišće na prawym puću. Tole zdźěli zapósłanča Lěwicy w Sakskim krajnym sejmje Kerstin Köditz. Wona so w nutřkownym ministerstwje swobodneho stata měsačnje za aktualnymi ličbami wobhonja. Po statistice bě lětsa w prěnim połlěće 972 padow z prawicarskim pozadkom. To su 5,4 njeskutki na dźeń. Porno lońšemu – jako registrowachu 6,4 pady na dźeń – je to jasnje mjenje, ale přiwšěm njespokojace.

Wosebje we wokrjesu Budyšin je ličba prawicarskich deliktow přiběrała. Budyski wokrjes leži w tym nastupanju po Drježdźanach a Kamjenicy na třećim městnje (92 padow). W Drježdźanach registrowaše nutřkowne ministerstwo 144, w Kamjency 106 njeskutkow.