Z wudaća: pjatk, 10 nowembera 2017

Serbja, Estojo a Letojo w stawiznopisu Wittenbergskich humanistow

Kónc lěta 1523 pisaše Martin Luther: „Z radosću chcu was zbóžnoprajić, kotřiž sće na kóncu swěta spomóžne słowo ze wšej žadosću přijeli.“ Tele chwalobne słowa wupraja wón křesćanam we wulkich městach Livlanda, kónčinje, kotraž hłownje teritorijej dźensnišeju republikow Estiskeje a Letiskeje wotpowěduje. Riga a Reval – moderny Tallinn – stej za Lutherowy čas němskorěčnej a kruće do wikowanskeje syće Hansy zaplećenej měsće, kotrejž běštej jenož něšto dnjow wot mórskich přistawow sewjerneje Němskeje zdalenej. A přiwšěm woznamjenještej za reformatora kaž tež za mnohich jeho rowjenkow kónc swěta.

Pohladnicy powědaja wo dawnych časach, swědča wo podawkach a ludźoch. Alfons Handrik wotkrywa nam swět, na kotryž smy w minjenych lětach nimale pozabyli.

Wosebita wustajeńca Žitawskich měšćanskich muzejow wobhladanjahódna

Byrnjež puć do Žitawy najbliši njebył, so wón druhdy wosebje wudani. Wšako maja tamniše měšćanske muzeje dobre mjeno za wustajeńcy tróšku hinašeho razu k stawizniskim temam. Tajka bě w lěće 2002 přehladka „Dom Habsburgski a Hornja Łužica 1526–1635“ w Hefterowym twarjenju. Tuchwilu skića Žitawscy muzejownicy w bywšim klóštrje franciskanow znowa přewšo wabjacy dohlad do tudyšich stawiznow. „Cyle hinak – Reformacija w Hornjej Łužicy“, rěka ekspozicija, z kotrejž zakónča cyłkowne předewzaće wobliča reformacije w Hornjej Łužicy, w Čěskej a Šleskej 2012–2107 w kulturnym rumje Hornja Łužica-Delnja Šleska.

Rědki přikład žiweje tolerancy

Lětny rytmus wowčerja postaja přiroda, a to 365 dnjow. Tak je to tež pola Měrćina­ Justa z Konjec. Jeho dźěło z wowcami – z najwšelakorišimi nadawkami­ a wobstejnosćemi – pře­wodźamy tele lěto w pokročowanjach.

Pobrachowace naslědnistwo je tež mjez wowčerjemi wažna tema. W lěću bě Konječan Měrćin Just wowčernju při Parcowskim jězoru přewzał. To wšak zadźiwa, dokelž njeje tale wowčernja hnydom přez puć. „Wuhladach raz wowčerja, jako swoje wowcy paseše. Pozastach a rozmołwjach so z nim“, mi Just zwiski do Zhorjelskeje kónčiny rozkładuje.

Kaž so wukopa, jednaše so wo Franka Domigallu, kiž njeje mjez łužiskimi wowčerjemi žadyn njeznaty. Přez lěta je wón wowčerske psy wukubłał. Minjeny čas bě samo jenički, kiž so w bjezposrědnjej bliskosći­ tomule nadawkej wěnowaše. A dokelž ze swójby žanoho naslědnika za wowčernju njeměješe, je wón zhromadnje z Konječanom rozrisanje našoł.