Z wudaća: štwórtk, 11 januara 2018

Prezentacija modernizowana

Wojerecy. Město Wojerecy je swoju internetnu stronu znowa wuhotowało. Wobsahowje njeje so ničo změniło, optisce pak je wona modernizowana. Zdobom pokazuje město na swoje serbske korjenje, je tež přinoški wo Serbach zapřijało, serbskorěčne pasaže pak žane njenańdźeš. Z přestajenjom je zdobom dalša strona přistupna, kotraž staja 750lětne wobstaće města do srjedźišća.

Zrěčenje podpisałoj

Budyšin. Nawoda Powołanskošulskeho centruma za hospodarstwo a tech­niku Budyšin Uwe Richter a direktorka tudy­šeje statneje studijneje akademije prof. dr. Barbara Wuttke staj kooperaciske zrěčenje podpisałoj. Wusměrjene je wone na praksu bliske a kwalitatiwnje wysoke kubłanje, zo hodźała so potrjeba fachowych mocow zawěsćić. Wobsah dojednanja su zhromadne projekty.

Riziko powodźenjow přiběra

Iniciatiwa za wobmjezowanje wjelkow tójšto podpismow nazběrała

Drježdźany (SN/MkWj). Łužiske wjelki zaběraja nětko tež Sakski krajny sejm. Wobydlerska iniciatiwa za wobmjezowanje wobstatka wjelkow je wčera w Drježdźanach lisćiny z cyłkownje 18 590 podpismami přepodała. Rěčnik iniciatiwy, Jurij­ Lebza z Koslowa, předpołoži peticiju prezidentej Sakskeho krajneho sejma Matthiasej Rößlerej. Podpisma su čłonojo inciatiwy minjene měsacy w kónčinje zběrali, hdźež běchu wjelki hižo sta wowcow zakusali. Iniciatorojo so nadźijeja, zo krajne knježerstwo nětko swoje nastajenje změni. Wjelki su dotal kruće škitane. Lebza napřećo medijam na to skedźbni, zo je jich w regionje dźeń a wjace. Přirodne dźerženje wužitneho skotu kaž wowcow na pastwach tohodla dale woteběra. Łužica je mjeztym kón­čina z najwjace wjelkami po wšej Europje. Peticija žada sej jasne pomjeńšenje jich wobstatka, kaž to w krajach kaž Šwedskej abo Norwegskej hižo prakti­kuja. „Štož bě pola kormoranow móžno, je tež pola wjelkow nuznje trěbne.“

Dźěćacy ptači kwas „Kak je hawron ptači­ kwas zaspał“ měješe wčera premjeru w Budyšinje. Milenka Rječcyna je so z dramaturgowku Serbskeho ludoweho ansambla a libretistku krucha Jěwu-Marju Čornakec rozmołwjała.

W lětach 2006 do 2016 je sydom knižkow wo myšce Pip-Pip a jeje přećelach wušło. Wo hawronje, kotryž je ptači kwas zaspał, pak hišće nic. Čehodla wuhladamy tule stawiznu tónkróć najprjedy na jewišću?

J.-M. Čornakec: Na swojich čitanjach sym stajnje zaso słyšała, zo chcedźa dźěći myšku a jeje přećelow na jewišću dožiwić. Spočatnje mějachmy inscenaciju na jewišću, z čehož je so knižka wudała. Zakład­ lětušeho musicala běše powědančko wo jěžiku, kotryž je spać nawu­knył. Wuwich ideju, a ta da so z ptačim kwasom zwjazać. Zdobom chcych wšitke zwěrjata z knižkow zapřijeć. Hač aktualny kruch jako knižka wuńdźe, njewěm. Stawizna pak steji w programowym zešiwku.

Kotry kubłanski koncept so za Wašimi knihami a inscenacijemi chowa?

Předewzaća w Hornjej Łužicy trjebaja fachowe mocy. Zo móža to tež ludźo z handicapom być, njebě minjene lěta samozrozumliwe. W Budyskej agenturje za dźěło pak wobkedźbuja po zdaću změnu trenda. Wšako chce najwjac ćežko­zbrašenych dźěłać, hustodosć su tež kwalifikowani.

Budyšin (CK/SN). W Hornjej Łužicy je spočatk noweho lěta 1 297 bjezdźěłnych ludźi z handicapom, 41 mjenje hač loni w samsnym času. „Dlěši čas njeje tale skupina wosobow žadyn podźěl na pozitiwnym wuwiću hornjołužiskich dźěłowych wikow měła“, rozłožuje Thomas Berndt, šef agentury za dźěło w Budyšinje. Přeco hišće su předsudki a wobmyslenja nastupajo ludźi ze zbrašenjom.

Hladajo na přiběracu potrjebu fachowych mocow pak zwěsća Thomas Berndt nětko po zdaću změnu trenda. Dźeń a bóle spóznawaja dźěłopřijimarjo potencial tejele skupiny wosobow. To pytnješ na rozmołwach. Loni bě 305 bjezdźěłnych ćežkozbrašenych mjenje registrowanych hač 2015. Nimo toho wupokazuje statistika za minjene lěto 2 185 naprawow, zo bychu so zbrašeni na dźěłowych wikach wobdźělili.

Na dźensnišim dnju wotewrjenych duri informowachu so po cyłej Sakskej zajimcy na uniwersitach, wysokich šulach a dalšich kubłanišćach wo studijnych směrach a móžnosćach. Mjez druhim wopytachu šulerjo Serbskeho gymnazija Budyšin Lip­šćan­ski Institut za sorabistiku. Tež na Budyskej Powołanskej akademiji witachu tójšto potencielnych kandidatow. Laborowy inženjer Chrystof Nawka (srjedźa) rozłoži młodostnym nałožowanje binarneho wašnja koděrowanja. Foto: SN/Maćij Bulank

Choćebuz (SN/at). Choćebuz towaršnostnu mnohotnosć wjele lětdźesatkow praktikuje. Z hordosću skedźbni wyši měšćanosta Holger Kelch (CDU) wčera na nowolětnym přijeću komuny na to, zo „smy najwjetše město kraja Brani­borskeje“. Wotpowědnje je Delnjoserbski dźěćacy a młodźinski ansambl pod nawodom Geralda Schöna zarjadowanje kulturnje sobu wobrubił.

W tym zwisku připowědźi wyši měšćanosta Kelch wobdźělenje Choćebuza na krajnym wubědźowanju „Rěči přichilena komuna“. „To je derje a wažne, dokel­ž je UNESCO delnjoserbšćinu jako ,definitiwnje wohroženu‘ zastopnjowała.“ Ze swojim wobdźělenjom wopokazuje komuna wšitkim serbskim wobydlerjam, towarstwam a institucijam w Choćebuzu swój respekt a waži sej prócowanja wo zachowanje delnjoserbšćiny.

Wjesnym přiradam a towarstwam Kelch poruči, swoje požadanje za wubědźowanje zapodać direktnje kraj­nemu sejmej w Podstupimje abo hač do 5. februara społnomócnjenej města za serbske naležnosće. Za zmysłapołne wón ma, wšitke podłožki w radnicy zjeć.

Berlin (dpa/SN). Hospodarstwo Němskeje dale z wotmachom rosće. Nutřkokrajny bruttoprodukt – suma wšitkich nadźěłanych hódnotow – je loni wo 2,2 procentaj přibył. Lěta 2016 bě to 1,9 procentow. Najsylniši to rozrost po lěće 2011. Hłowna přičina dobreho wuwića su dale a wjetši konsum wobydlerjow, při­běrace inwesticije předewzaćow a sylne swětowe hospodarstwo, kotrež němske wudźěłki kupuje, zdźěla Zwjazkowy statistiski zarjad.

Žadaja sej kompromisy

Berlin (dpa/SN). Do třećeho koła tarifowych jednanjow za metalowu a elektro­industriju žadaja sej dźěłodawarjo wjetšu zwólniwosć dźěłarnistwow ke kompromisam. „Štož je IG metal dotal na blido połožiła, wohroža dźěłowe městna a njeje w zmysle ludźi“, rjekny nawoda delegacije dźěłodawarjow Stefan Wolf dźensa w rańšim magacinje ARD. Dźěłarnistwo žada sej za 3,9 milionow přistajenych šěsć procentow wjace mzdy a skrótšenje dźěłoweho časa na 28 hodźin wob tydźeń.

Njewěrja, zo Merkel přetraje

Šwicarske zymske dowolnišćo Zermatt, kotrež bě dwaj dnjej dospołnje zasněžene, je zaso docpějomne. Prěni ćah je tam wčera wječor dojěł, a połoženje so dale norma­lizuje. Po sylnym sněženju a lawinach bě 13 000 dowolnikow w dowolowej kónčinje izolowanych. Foto: dpa/Dominic Steinmann

Washington (dpa/SN). Prezident USA Donald Trump njeje so w prašenju škita klimy hišće doskónčnje rozsudźił. We Washingtonje wón připowědźi, zo móhł sej pod wěstymi wuměnjenjemi předstajić Pariskemu dojednanju wo škiće klimy zaso přistupić. Přiwšěm twjerdźeše, zo je zrěčenje Americe njelěpšiny wunjesło, dokelž su druhe kraje z njej „njefairnje“ wobchadźeli. Škit klimy je Trumpej tež bjez Pariskeho dojednanja „jara wažny. Chcemy pak tež wubědźowanjakmane hospodarstwo.“ Prezident USA je zwólniwy zrěčenju přistupić, jeli je nimale 200 krajow, kotrež běchu zrěčenje podpisali, na dobro Ameriki skoriguja. USA su dotal jenički wot UNO připóznaty kraj swěta, kotryž nochce z čłonom Pariskeho klimoweho dojednanja być.

Z kradnjenym wojerskim awtom je muž w sewjernej Ruskej njedaloko Murmanska cuze awto wobškodźił a na to do wukładneho wokna kupnicy jeł. Njewobrónjeny transporter bě wón do toho na ležownosći paramilitariskeho wukubłanišća pokradnył. Po puću do města zrazy wón do parkowaceho awta a přełama z rjećazowym jězdźidłom wukładne wokno. W kupnicy chcyše samo hišće blešu wina spakosćić. Policija wšak muža zaja, bjez toho zo by so wobarał.

W ćěłowym měše zaso wotućił je jaty w Španiskej. Do toho běchu lěkarjo, kotřiž chcychu jeho poprawom obdukować, smjerć muža zwěsćili. Dohladowarjo běchu jateho z módrym mjezwočom a bjez žiwjenskeho znamjenja w celi našli. Strach lěkarjow, zo móhli mozy muža předołho bjez kislika być, bě njewoprawnjeny: Wón prašeše so hnydom za swojej žonu.