Z wudaća: wutora, 17 apryla 2018

Myto Róži Domašcynej

Drježdźany. Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłstwo je Róži Domašcynej Sakske literarne myto připóznało. Z 10 000 eurami dotěrowane wuznamjenjenje přepodadźa basnicy we wobłuku rjada „Landnahme“, kaž dźensa zdźělichu. Ministerka dr. Eva-Maria Stange (SPD) wobkrući rozsud tež z tym, zo „zwjazuje spisowaćelka serbske a němske wuměłstwo na wulkotne wašnje.“

Pruwowanja zahajene

Drježdźany. Na sakskich gymnazijach su dźensa abiturne pruwowanja zahajili. Po cyłej Němskej dadźa so cyłkownje 10 639 šulerjow w 24 předmjetach pruwować. Dźensa běštej předmjetaj towaršnowěda/hospodarstwo/prawniske kubłanje a geografija na rjedźe. Na Budyskim Serbskim gymnaziju je dźensa jenički šuler pisomne pruwowanske nadawki w předmjeće geografija spjelnić měł.

Serbski duchowny budźe nawoda

Za awtomatiske zažne spóznawanje 525 000 eurow inwestowali

Wojerecy (SN/mwe). We Wojerowskej wuchowanskej straži zetkachu so wčera nimo Wojerowskeho měšćanosty Thomasa Dellinga (SPD) wodźacy zastupjerjo měšćanskeje wohnjoweje wobory a zarjadnistwa kaž tež fachowcy Budyskeho wokrjesa a Zhorjelskeho lěsniskeho zarjada. Přičina bě prezentacija modernizowaneho awtomatiskeho systema zažneho warnowanja před lěsnymi wohenjemi (AWFS). Město Wojerecy system za Budyski, Zhorjelski a Mišnjanski wokrjes wudźeržuje. Loni běchu za wobšěrne modernizowanje 525 000 eurow nałožili. ­Instalowane buchu dwanaće za wobstražowanje trěbnych kamerow, mjez druhim blisko Hórnikec, na Kaponicy pola Ra­dworja abo njedaloko Lětonja. Instalowali su je mjez druhim na stražowanskich sćežorach a wěžach, na kotrychž sobudźěłaćer lěsniskeho zawoda w času stracha lěsnych wohenjow stražuje. Kamery škričkuja w běhu sekundow informacije Wojerowskej centrali, zwotkelž wohnjowe wobory zawołaja.

Wojerecy (SiR/SN). Ze swjatočnym koncertom Noweje Łužiskeje filharmonije su minjenu njedźelu 53. „Wojerowske swjedźenske dny hudźby“ w tamnišej Łužiskej hali zahajili. Pod nawodom Johannesa Pella předstajichu Zhorjelscy hudźbnicy wot Jana Cyža skomponowanu nowu fanfaru zarjadowanja. „Z tymle motiwom chcemy přichodnje naše zarjadowanje wotewrić. Dźakuju so Dorje Gebauerowej z Ćiska za nastork“, rjekny ­Wojerowski wyši měšćanosta Stefan ­Skora (CDU) a wuzběhny, zo „su hudźbne dny mjeztym kruty kulturny wjeršk. Štož bě před wjace hač 50 lětami z jeno štyri zarjadowanjemi započinało, je dźensa ­pisana měšeńca wšelakich žanrow hudźby, tworjaceho wuměłstwa ­a dźiwadła. Na to směmy jara hordźi być. Z 225 hudźbnikow, kotřiž so lětsa wobdźěleja, je 212 z Wojerec a wokoliny. Dny hudźby su k tomu na najdlěšu tradiciju złožowace so zarjadowanje tohole razu we Łužicy.“ Po witanju přepoda Skora Bukečanej Gustavej Hentgesej Čestne myto města Wojerecy. Trompetar bě sej wuznamjenjenje z najlěpšim wukonom lětušeho regionalneho wubědźowanja rjada „Młodźina hudźi“ zasłužił.

Choćebuz (SN/BŠe). Zhromadnje z dobyćerjemi lońšeho myta Łužiskich załožerjow eksistency (LEX) a dołholětnym partnerom předewzaćom envia Srjedźoněmska energija je Łužiska hospodarska iniciatiwa (WiL) wčera 15. koło wubědźowanja LEX zahajiła. Wotnětka móža so załožerjo, kotřiž su so w časowej dobje hač do štyri lět ze swojej wobchodnej ideju zesamostatnili, wo myto prócować. Cyłkownje 9 000 eurow maja so rozdźělić. Dobyćerjej prěnjeho myta kiwa 5 000 eurow, druhi smě so nad 2 500 eurami wjeselić a třeći dóstanje 1 500 eurow.

Lětuše wosebite myto hódnoća najlěpše šulske wobchodne plany we Łužicy a je z 2 500 eurami dotěrowane. Šulerjo měli koncept wobchodneje ideje wuwić, při čimž móža šulskopedagogiske a zawodne hospodarske temy zwjazać. Požadać móža so šulerjo wot 8. lětnika sekundarneho schodźenka I a II. Hač do 31. meje měli ideje WiL předležeć. „Młodźina z Łužicy ma dobre ideje a mudre hłójčki, kotrež chcemy z wosebitym mytom hižo zahe podpěrać. Zakłady pozdźišeho wuspěšneho załoženja eksistency móhli hižo w šuli wutworić“, ­měnješe wčera předsyda jury dr. ing. E. H. Michael von Bronk.

Budyšin (SN/MiR). Čitanske wubědźowanje Rěčneho centruma WITAJ minjenu sobotu w Budyskej Smolerjec kniharni je Chróšćanskej Serbskej zakładnej šuli „Jurij Chěžka“ wunjesło wosebite hódnoćenje. Wšako staj šulerjej z tohole kubłanišća wubědźowanje wo lětušeju najlěpšeju čitarjow 3. lětnika dobyłoj. W skupinje A1, to su maćernorěčni šulerjo, je to był Milan Jurk a w skupinje A2, su to šulerjo z němsce rěčacych swójbow, je to była Emely Młynkec. Wobaj dóstaštaj, runja wšitkim dalšim wobdźělnikam, wopismo a knihu a k tomu knižny šek, za kotryž móžetaj sej wonaj w Smolerjec kniharni kupić knihu po swójskim słodźe. Wšitcy šulerjo ze skupiny A1 wjeselachu so nad knihu „Serbske powěsće“, ći ze skupiny A2 pak nad knihu „Babka pčołka“.

Drježdźany/Budyšin (SN). Politiska přirada Zwjazkoweho zjednoćenstwa srjedźostawskeho hospodarstwa (BVMW) regiona Drježdźany je so znowa konstituowała. Zaměr za přichod ma być, z regiona mjez Riesu a Žitawu wosebitu metropolowu kónčinu wuwić, kotraž ma mjezypřesahowacu nowu kwalitu měć a zhromadny žiwjenski rum zwjazować. Jako najwažniše stejišća je nowa přirada, kotrejž přisłušeja zwjazkowi, krajni a komunalni politikarjo kaž tež předewzaćeljo, sćěhowace formulowała: Přichod je urbany. Srjedźny staw je wažne žórło. Domizna ma něšto z mentalitu činić, w kotrejž hraja fungowace poćahi bytostnu rólu. Předewšěm dźe tu wo zhromadnosć. „Zo so nam poradźi wobstejace potenciale města Drježdźany na jednym boku a kónčiny na wsach na tamnym boku zwjazować a nowe šansy strukturneho wuwića zwjazować, měli wšitcy hišće bóle za mjezy hladać“, měni poradźowar BVMW Wilfried Rosenberg nastu­pajo nadawk noweje politiskeje přirady. Hižo kónc junija je přichodne zeńdźenje předwidźane. Najprjedy pak budu so zastupjerjo na 19. srjedźostawskim dnju 5.

Podstupim (dpa/SN). Dźěłodawarjo ­a dźěłarnistwa w zjawnej słužbje su so dojednanju zbližili. Tole je předsyda dźěłarnistwa Verdi Frank Bsirske dźensa rano medijam zdźělił. Přiwšěm dyrbja hišće wšelake zadźěwki přewinyć, Bsirske do zahajenja dźensnišeho poslednjeho dnja jednanjow w Podstupimje informowaše. Předewšěm wot dźěłarnistwow žadane zakładne zwyšenje mzdow wo znajmjeńša 200 eurow wob měsac maja dźěłodawarjo za wulki problem, runje tak kaž šěsćprocentowske zwyšenje scyła.

EU so nowych cłow dla hórši

Genf/Brüssel (dpa/SN). W zwadźe wo nowe cła USA na wukrajny wocl a aluminium je so Europska unija na Swětowu wikowansku organizaciju (WTO) wobroćiła. W pismje so EU oficialnje na naprawy USA wobćežuje, žadajo sej zahajenje wujednanskeho jednanja z mjezsobnymi konsultacijemi. Zdobom ma EU napřećiwne naprawy za móžne. Tak móhła sej wona cła na ameriske wudźěłki kaž ­whisky, motorske abo jeansy žadać.

Žurnalisća mytowani

Berlin (dpa/SN). Pjeć zapósłancow AfD w zwjazkowym sejmje chce so kónc tydźenja na hospodarskim forumje na ruskej połkupje Krim wobdźělić. Kaž zapósłanc AfD Markus Frohnmaier wčera zdźěli, pojědu nimo njeho hišće Robby Schlund, Ulrich Oehme, Stefan Keuter a z Ruskeje pochadźacy Waldemar Herdt „priwatnje“ na zarjadowanje. Wón sam chcył so na podijowej diskusiji wobdźělić, Frohnmaier zdźěli. Jemu je hladajo na trajacu krizu w němsko-ruskich poćahach wažne, „znamjo sadźić“. Wón bě so minjene lěta hižo na zarjadowanju wobdźělił, wón rjekny. „Yalta International Economic Forum“ wotměwa so lětsa wot 19. do 21. apryla. Ruska bě ukrainsku połkupu Krim lěta 2014 přewzała. Zapad ma to za njezakońske w zmysle mjezynarodneho prawa. Ruska powołuje so na ludowy rozsud wobydlerjow połkupy, kotryž pak zapad njeakceptuje. Spočatk februara bě delegacija AfD hižo raz na Krimje była. Tež politikarjo Lěwicy běchu čornomórsku połkupu hižo wopytali. Na kónctydźenski forum do Jalty pak njepojědu.

Den Haag (dpa/SN). K přepytowanju pozdatneho zasadźenja jědojteho płuna smě mustwo Organizacije za zakaz chemiskich brónjow (OPCW) jutře do syriskeho města Duma jěć. Tole je ruski wulkopósłanc Alexander Šulgin wčera wječor w Den Haagu zdźělił. Dźewjeć fachowcow bě hižo sobotu do stolicy Damaskusa dolećało. Njedóstachu pak spočatnje dowolnosć, město, w kotrymž běchu pječa 7. apryla jědojty płun zasadźili, wopytać. Ruska mjenowaše jako přičinu wěstotne problemy. Do toho bě Wulka Britaniska Ruskej wumjetowała, zo dźěło njewotwisnych fachowcow blokuje. Eksperća chcedźa w Dumje slědy zwěsćić a ze swědkami rěčeć. Při nadpadźe, při kotrymž su snano chlorowy płun zasadźili, je pječa hač do 60 wobydlerjow žiwjenje přisadźiło. Jako reakciju na to běchu USA, Wulka Britaniska a Francoska objekty w Syriskej z raketami atakowali.

Po tym bě Francoska připowědźiła, so nětko na diplomatiskim polu wo zakónčenje wobydlerskeje wójny w Syriskej prócować, kotraž traje hižo sydom lět.

Braniborske serbšćinje přichilene komuny w Lubinje mytowane

Lubin (SN/at). Třeće krajne wubědźowanje „Rěči přichilena komuna – serbska rěč je žiwa“ w Braniborskej bě dotal najwuspěšniše. 17 městow a gmejnow kaž tež Bórkowski zarjad – zarjady smědźachu so prěni raz wobdźělić – stej so ze swójskim přinoškom wo myto požadałoj. Štož bě čłonam jury wulke wužadanje, wopokaza so komunalnym zastupjerjam jako překwapjenje: Wšitcy su wu­znamjenjenske zarjadowanje minjeny pjatk w Lubinskim „Domje Bórklin“ z jednym mytom wopušćili.

„Wjacerěčnosć je dar za identitu regiona“, podšmórny wiceprezident Krajneho sejma Braniborskeje Dieter Dombrowski (CDU). „Mnohotnosć 60 regionalnych a mjeńšinowych rěčow po cyłej Europje chcemy za zhromadnosć a wuměnu město jako argument so wotmjezować wužiwać.“ Najebać to, zo je pěstowanje serbskeje rěče a kultury politiski nadawk a w krajnej wustawje zakótwjene, bjez serbsce wuknjacych, rěčacych a wučacych kaž tež swoju kultury hajacych ludźi by politika bjezmócna była, rjekny Dieter Dombrowski, kotryž bě myta přepodał.