Z wudaća: pjatk, 11 meje 2018

Sensacionelna namakanka

Dippoldiswalde. Archeologojo su w starym Dippoldiswaldskim podkopku nimale dospołnje zachowany stólčk hewjerja (Hauer) z prěnjeje połojcy 13. lětstotka wotkryli. Jenož 25 centimetrow wulki stólčk słužeše hórnikam w cechach jako sydanska móžnosć při jich ćežkim dźěle. Krajny zarjad za archeologiju mjenuje to „sensacionelnu namakanku“, jeničku ze srjedźowěkowskeje cechi.

Serbšćinarjo so zetkaja

Čorny Chołmc. Budyska župa Domowiny „Jan Arnošt Smoler“ wuhotuje wo-spjet zetkanje šulerjow, kotřiž wuknu serbšćinu jako cuzu rěč. Wutoru ma ně­hdźe sto šulerjow 4. lětnika w Čornym Chołmcu přebywać. Tam změja šulerjo z Barta, Njeswačidła, Bukec, Hodźija, Bošec, Rakec, Wulkeje Dubrawy a Budyšina dožiwjenjowpołne dopołdnjo.

Wokrjes so wuludnja

Marko Wjeńka

Posudźujo kročel prezidenta USA Donalda Trumpa, mjezynarodne atomowe zrěčenje z Iranom wupowědźić, su sej nimale wšitcy přezjedni: To bě bjezdwěla jedyn z najhóršich rozsudow na njedobro měra na swěće. Połoženje na Bliskim wuchodźe so dale přiwótřa. Wšako su tež w Iranje ći zesylnjeni, kotřiž zrěčenje tak a tak wotpokazuja. Wone dotalne mjezynarodne sankcije přećiwo Iranej zběhnje, hdyž so kraj zawjazuje žane atomowe brónje njetwarić. Rozsud Trumpa móhł Iran pohnuć, swój atomowy program zaso aktiwizować. Nětko hrozy strach noweje wójny na Bliskim wuchodźe a nic naposledk po wšěm swěće.

Projekt „Serbšćinu online wuknyć“ w tu- a wukraju wulki zajim budźacy

Drježdźany/Budyšin (SN/MiR). Poskitk Załožby za serbski lud na polu nowych medijow ma so dale rozšěrić. K tomu słuša mjez druhim kurs „Serbšćinu online wuknyć“ (SOL). Mjeztym móža zajimcy wužiwać hornjoserbsku a delnjoserbsku wariantu SOL, za kotruž bě wot wšeho spočatka němčina zakładna rěč. Mjeztym pak móža to zdźěla tež na runinje jendźelšćiny. Na te wašnje, tak sej to producenća kursa přeja, namaka tón zajimcow po cyłym swěće. Prof. dr. Christian Prunitsch, nawoda Instituta za slawistiku Drježdźanskeje Techniskeje uniwersity (TU) je swojich kolegow wo poskitku informował. „Tež prof. Edward Wornar z Instituta za sorabistiku Lipšćanskeje uniwersity wě sej předstajić, online-kurs swojim studentam jako přihotowanski resp. přidatny materjal poručić“, rozłožuje projektowa nawodnica a zamołwita za cyłotnu koncepciju z multimedialneho centruma za nawuknjenje rěčow (MSZ) na TU Karin Schöne Ph.D.

Z mnohostronskimi, originelnymi zarjadowanjemi chce spěchowanske towarstwo Zetkawanišćo Dom Zejlerja a Smolerja Łaz kulturne žiwjenje regiona dale wobohaćić. „Naš najnuzniši nadawk wostanje nowych čłonow zdobyć“, podšmórny předsyda Reinhardt Schneider srjedu na hłownej zhromadźiznje towarstwa z 41 čłonami.

Łaz (AK/SN). W rozprawje wo zdokonjanym dźěle w minjenymaj lětomaj skedźbni Reinhardt Schneider na předźěłanu trajnu ekspoziciju „Domizniske stawizny Łazowskeje gmejny“. Loni wotewrjena wjedźe wona po Domje Zejlerja a Smolerja, po wučbnej šćežce „Stacije žiwjenja Handrija Zejlerja“ kaž tež do cyrkwje. Dalši wjeršk bě składnostnje lětušeho serbskeho wječorka poswjećene napo­dobnjenje originalneje połpostawy Zejlerja z lěta 1931. Intensiwnje wobswětliło je towarstwo wotměnjate stawizny Zejlerjoweho pomnika při torhošću.

Budyšin (SN/bn). Z někotrymžkuli „brawo“ je stejo aplawděrowacy publikum wukon ansambla Chordophone a hosćej zawčerawšim, srjedu, na wupředatej žurli Röhrscheidtoweje bašty mytował. Na hrajnišću Serbskeho ludoweho ansambla bě smyčkowy kwartet – wiolinistka Bettina Witke kaž tež Arthur Malinowski na brači a wulkich serbskich huslach, Matthias Reichel na huslach a husličkach a cellist Helfried Knopsmeier – zhromadnje z rejwarjom SLA Martinom Pižgu a hrajerku Budyskeho Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła Lisu Čornakowej nowy program „Klinčace nócne fanta­zije“ předstajił.

Drježdźany (dpa/SN). Sakska a Braniborska wotpokazujetej dočasny kónc wudobywanja brunicy. To by we Łužicy k hoberskim socialnym a politiskim problemam wjedło, kaž braniborski a sakski ministerski prezident Dietmar Woidke (SPD) a Michael Kretschmer (CDU) srjedu w Drježdźanach potwjerdźištaj. Hakle, hdyž su hospodarske alternatiwy date, móhło wo scenarije hić, kak wudobywanje wuhla skónčić. Prjedy hač so wo terminach rěči, dyrbja nowe struktury we Łužicy wuwite być.

Grenell zakituje wuprajenja

Berlin (dpa/SN). Nowy wulkopósłanc USA w Němskej Richard Grenell je swoje wuprajenja, zo měli němske předewzaća hospodarske styki z Iranom najspěšnišo přetorhnyć, zakitował. „To je mój stil“, rjekny wón nowinarjam. Diplomatija je po jeho słowach tójšto škody zawostajiła. „Sewjerna Koreja wuwiwa so k atomowej mocy, a w Syriskej knježi hižo lěta dołho ludomordarstwo.“ Štóž chcył wójnje zadźěwać, trjeba krutych diplomatow, kotřiž jasne słowa wužiwaja.

Rěča wo nowym knježerstwje

Němski astronawt Alexander Gerst je so dźensa po poslednim treningu do čestneje knihi ruskeho centruma kosmonawtow njedaloko Moskwy zapisał. Zhromadnje ­z astronawtku z USA a ruskim kosmonawtom poleći Gerst 6. junija k swětnišćowej staciji ISS, hdźež je w lěće 2014 hižo raz był. Foto: dpa/Kiril Kalinikow

New York (dpa/SN). Generalny sekretar UNO António Guterres wšitke konfliktne strony na Bliskim wuchodźe namołwja, wojerske rozestajenja hnydom zakónčić. Zdobom warnuje před nowym „wulkowohenjom“ w regionje. Rozprawy wo nadpadach na Golanske wyšiny w nocy na štwórtk bě wón z wulkimi starosćemi registrował, rjekny jeho rěčnik Stéphane Dujarric. Zo je so połoženje na to zaso změrowało, jeho „wolóža“. Iranske jednotki w Syriskej běchu israelske zepěranišća na Golanskich wyšinach nadpadnyli. Po tym su israelske wojerske lětadła zepěranišća iranskich jednotkow w Syriskej masiwnje nadpadnyli.

Kipremu starcej je policija w pfalcskim Frankenthalu jězbnu dowolnosć sćazała. 89lětny bě na parkowanišću do druheho awta zrazył a 2 000 eurow škody načinił. Zastojnicy zwěsćichu, zo móže so muž lědma hišće na nohomaj dźeržeć, zo jich njesłyšeše a njemóžeše hižo na prašenja wotmołwić. Dokelž bě před poł lětom podobne njezbožo zawinił, papjery starca hnydom wobchowachu.

Swoju dźowku w ćahu zabyła je mać wjacorych dźěći w delnjosakskim Salzgitteru. Wosomlětna bě mylnje w ćahu wostała, jako mać z tamnymi dźěćimi wulěze. Po tym zo bě ćah dale jěł, wosomlětna płakaše. 27lětna sobujěduca so wo dźěćo staraše a wołaše policiju. Na přichodnym zastanišću zastojnicy dźěćo přewzachu a dowjezechu je maćeri.

Aachen (dpa/SN). Hladajo na eskalaciju na Bliskim wuchodźe je francoski statny prezident Emmauel Macron Europjanjow k sylnosći a jednoće namołwjał. „Njebudźmy słabi“, rjekny 40lětny wčera w Aachenje. Tam běchu jemu Karlowe myto za zasadźenje na dobro Europy spožčili. Europa dyrbjała swójsku suwe­renitu natwarić a njesměła sej swój kurs wot druhich mocow předpisać dać. Hladajo na reakciju wulkich europskich krajow po wupowědźenju atomoweho zrě­čenja z Iranom přez USA wón rjekny: „Smy so rozsudźili starać so na Bliskim a Srjedźnym wuchodźe wo měr a stabi­litu.“ Ma­cron je wčera tež swoje žadanje za swójskim etatom europasma wospjetował.