Z wudaća: pjatk, 18 meje 2018

Bartels nowy direktor instituta

Drježdźany/Podstupim. Dr. Hauke Bartels je nowy nawoda Serbskeho instituta. Dotal komisarisce w zastojnstwje skutkowaceho rěčespytnika bě kuratorij instituta na přichodne pjeć lět powołał. Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) dr. Eva-Maria Stange (SPD) a statna sekretarka Braniborskeje dr. Ulrike Gutheil rozsud wita­štej, kaž w zdźělence z SMWK rěka.

Na 48hodźinskej akciji wuspěšni

Budyšin. We wo­błuku 48hodźinskeje akcije je 9. lětnik Worklečanskeje wyšeje­ šule wosebite myto Budyskeje wokrjesneje lutowarnje dobył. Šulerjo zapodachu w katego­riji „kubłan­ske zarjadnišća“ projekt „MŁODŹI za STARYCH – darujemy chwile“. W Budyskim wokrjesu je so lětsa 94 młodźinskich skupin na 48hodźinskej akciji wobdźěliło. Mjez nošerjemi akcije bě Rěčny centrum WITAJ.

Doskónčny rozsud nazymu

Z kolokwijom 70. posmjertniny Bogumiła Šwjele wopominali

Choćebuz (SN/at). „Bogumił Šwjela bě mudry, dobroćiwy čłowjek, sylna wosobina, kotraž je mje jako małe dźěćo chutnje wzała.“ Takle zbliži jeho wnučk dr. Dieter Šwjela wobdźělnikam wčerawšeho kolokwija składnostnje 70. posmjertnin wótčinca njezapomnity zaćišć na jeničke zetkanje z dźědom w lěće 1947. Město Choćebuz bě zarjadowanje orga­nizowało a měšćanska społnomócnjena za serbske naležnosće Ana Kosacojc­Kozelowa je moderěrowaše. Něhdźe 80 ludźi je do Choćebuskeho měšćanskeho domu přišło, zo bychu w pjeć přednoškach hłownje wo serbskim patrioće, fararju, rěčewědniku a jeho času słyšeli.

Bianka Šeferowa

Njeje nimale hižo žanoho dnja bjez ně­kajkich powěsćow wo wjelku. Před 150 lě­ta­mi bě jeho žiwjenski rum mjez druhim tež tu w Němskej. Nětko je so nawróćił a stara so wo wulke diskusije. W februaru bě so zwjazkowy sejm z wjelčej pro­blematiku zaběrał. Sakski krajny sejm je to­ nětko wutoru nachwatał. Pozicije frakcijow běchu tajke, zo chcedźa Zeleni dale njewobmjezowany škit za wjelka, CDU je napřećiwneho měnjenja.

Wězo njeje kulturna krajina hižo tajka kaž něhdy, přirodny žiwjenski rum je so­ dospołnje změnił. Łužica je wusko wobsydlena, ale tež za infrastrukturu kaž dróhi su płoniny trěbne. Konflikty su logiska konsekwenca, rozrisanja ze stron politiki tuž nuznje trěbne. Na europskej runinje ma wjelk dźensa status njewobmjezowaneho škita. Zo pak njehodźa so prawidła po cyłej Europje jenak nałožować, za to je Łužica najlěpši přikład. Bohužel njemóža ludźo w regionje dźensa swój skót na pastwach hižo tak plahować kaž hišće před dwaceći lětami. Mjeztym jón z wysokimi płotami a milinu zawěsćeja, za čož nimo pjenjez a wulkeje prócy wjele časa nałožuja.

Wudwor (SN/bn). Serbski fol­klor­ny ansamb­l Wudwor (SFAW) pyta tuchwi­lu za nowymi čłonami, kotřiž chcedźa přichodnu dorostowu rejwansku skupinu wutworić. Dotalny młodźinski cyłk „je takrjec postupił a je nětko naše­ hłowne ćěleso“, rozłožuje předsyda SFAW Stanij Handrik. Změna bě trěbna, dokelž „je so předsydstwo hižo loni na­zymu rozsu­dźiło, rejwansku skupinu rozpušćić. Přičina toho bě, zo njebě mnohim­ rejwarkam a rejwarjam wjace móžno, prawidłownje na probach so wobdźělić – pak, dokelž su mjeztym studenća w zdalenych městach, na wukubłanju abo, a to njeměnju zacpějnje, su pro­sće přestari za skupinu. Njemóžeš dźě wot 22lětneho wočakować, zo z třinaćelětnej partnerku rejuje. Nic jenož starobneho rozdźěla dla, poriki měli wšak so tež někak po wul­kosći hromadźe hodźeć.“ Přiwšěm njeje „tajka fluktuacija za nas ničo wosebiteho. Skerje na te wašnje naš ansambl wobstajnje wobno­wja­my. To pak njepłaći za našich hercow a za našich spěwarjow Přezpólnych.“

Slepjanska młoda wosada pokaza swjatki póndźelu dźiwadło w němskej rěči wo serbskim fararju Bohuměru Rejslerju (1902–1968), kotrehož běchu nacionalsocialisća wuhnali.

Slepo (AK/SN) „Jako čłon wuznawarskeje cyrkwje wosta wón swojim přeswěd­čenjam swěrny. Bohuměr Rejsler, kotrehož su nacionalsocialisća 11. apryla 1938 ze Slepoho wupokazali, běše do 1945 posled­ni serbskorěčny farar Slepjanskeje ewangelskeje wosady“, rozjasnja dźiwa­dłowy pedagoga Matthias Seidel. Wot spočatka januara hižo wuwiwa wón z młodej wosadu dźiwadłowy kruch „To wčerawše je dźensniše jutřišeho“.

Washington (dpa/SN). Senat USA je powołanju dwělomneje kandidatki Giny Haspel jako noweje nawodnicy CIA přihłosował. Wona budźe tak prěnja žona na čole na wukraj měrjaceje so tajneje słužby. 61lětna CIA hižo komisarisce nawjeduje, po tym zo bě so Mike Pompeo z wonkownym ministrom stał. Nominacija Giny Haspel zbudźi debaty, dokelž bě wona po terorowych nadpadach 2001 brutalne metody přesłyšowanja terora podhladnych w jastwach dowoliła.

Altmaier skeptiski zakonja dla

Berlin (dpa/SN). Hospodarski minister Peter Altmaier zhladuje zdźeržliwje na plany EU, zakoń wo wotwobaranju sankcijow USA wožiwić. EU dyrbjała „jara dokładnje pruwować“, hač po tajkim puću swoje zaměry docpěje, rjekny Altmaier w telewiziji. Prezident komisije EU Jean-Claude Juncker bě wčera na wjerškowym zetkanju EU rjekł, zo chcył ze zakonjom małe a srěnje předewzaća škitać. Zakoń ma europske předewzaća pohnuć, sankcije USA přećiwo Iranej ignorować. Tak nastate kóšty móhli jim zarunać.

Wurjadne posedźenje UNO

Dźěłaćerjo rumuja wrak šulskeho busa, do kotrehož bě wčera w zwjazkowym staće USA New Jersey nakładne awto zrazyło. Při tym běštaj šuler a wučer žiwjenje při­sadźiłoj. Wšitke tamne 43 wosobow so zrani. K njezbožu dóšło bě na awtodróze ­pola Mount Olive něhdźe 80 kilometrow zapadnje New Yorka. Foto: dpa/Li Muzi

Soči (dpa/SN). Zwjazkowa kanclerka Angela Merkel (CDU) je so dźensa dopoł- dnja na puć do ruskeho Sočija podała. Tam chcyše so w běhu dnja z ruskim prezidentom Wladimirom Putinom zetkać. Na jedyn dźeń trajacym wopyće w měsće nad Čornym morjom chcyštaj politikarjej wo bilateralnych poćahach a mjezynarodnych konfliktach rěčeć. Při tym ma tež wo atomowe dojednanje z Iranom hić, kotrež běchu USA wupowědźili. Ruska a Němska stej sej přezjednej, zo měło so zrěčenje dodźeržeć. Předsyda němsko-ruskeho foruma Matthias Platzeck (SPD) ma wopyt za „wulku šansu“. Merkel bě we wólbnym boju stajnje zaso prajiła, zo njejsu problemy bjez Ruskeje rozrisajomne. „Nětko ma wona tójšto wobrěčeć, zo by so měr zachował.“

Rezolutna wodźerka taksija je starušku w mecklenburgsko-předpomorskim Grim­menje před tym zachowała, 20 000 eurow přisadźić. 90lětna bě sej taksi skazała, zo by na banku po pjenjezy jěła. W awće wona rozłoži, zo trjeba pjenjezy za wnučku, kotraž bě ju zazwoniła a wo pjenjezy prosyła, dokelž je we wuskosćach. Šoferce taksija bě to spodźiwne. Wona njedowjeze rentnarku na banku, ale na policiju. Ta zapoda skóržbu přećiwo njeznatej wobšudnicy.

Špatne swědomje skućićela je nawrót pokradnjeneje policajskeje čapki zmóžniło, byrnjež po 37 lětach było. Britiski wojak bě čapku 1981 w chaosu policajskeho zasadźenja w delnjosakskim Nienburgu spakosćił. Doma wužiwaše ju rady na karnewalu. Nětko pak jeho swědomje hrjebaše a wón prošeše w Němskej by­dlaceho znateho, čapku policiji přepodać.

Berlin (dpa/SN). Hladajo na skóržbu Europskeje unije přećiwo Němskej žada sej SPD wot wobchadneho ministra Andreasa Scheuera (CSU), so techniskemu přetwarej staršich dieslowych awto dlěje njespjećować. „Ludźom napowědać, zo je problem z nowej software rozrisajomny, je wopačny puć“, rjekny městopředsyda frakcije Matthias Miersch powěsćerni dpa. „Ludźo z prawom wo­čakuja, zo so wo čisty powětr staramy a zakazam jězdźenja zadźěwamy.“ To pak skoro móžno njeje, dokelž minister problem „wusedźi“. Komisija EU bě wčera připowědźiła, zo Němsku a pjeć dalšich krajow přez dieselowe awta zanjerodźeneho powětra dla na Europskim sudnistwje wobskorži. „Tak daloko njeby nihdy přińć směło“, Miersch praji.