Z wudaća: wutora, 09 oktobera 2018

wutora, 09 oktobera 2018 14:00

Žadaja sej zasadnu změnu

Berlin (dpa/SN). Wobswětoškitna organizacija Němska wobswětowa pomoc (DUH) žada sej w tuchwilnej krizy dieselowych awtow dla wobšěrnu debatu wo zasadnej wobchadnej změnje w Němskej. „Trjebamy mjenje motorizowaneho indiwidualneho wobchada, trjebamy wjace čistych jězdźidłow w městach, trjebamy wjace kolesow a lěpši zjawny bliskowobchad“, rjekny nawoda DUH Jürgen Resch dźensa w Berlinje. Tamniše zarjadniske sudnistwo chcyše dźensa wo tym wuradźować, hač měli dieselowym awtam w stolicy zanjerodźeneho powětra dla jězdźenje zakazać. DUH bě wotpowědnu skóržbu zapodała. Jürgen Resch nadźija so „mudreho rozsuda“ sudnikow na dobro čisteho powětra w Berlinje. Zdobom sej wón žada, awtotwarcam, kotřiž su wotpłun awtow ilegalnje manipulowali, pokuty miliardow eurow napołožić.

wozjewjene w: Kraj a swět
wutora, 09 oktobera 2018 14:00

Bjez wizuma do Europy

Berlin (dpa/SN). Społnomócnjeny zwjazkoweho knježerstwa za poćahi k Ruskej Dirk Wiese (SPD) sej žada, zo měło młodym Rusam móžno być bjez wizuma ­do Europy pućować směć. „To by dobry signal młodym wobydlerjam Ruskeje był“, rjekny Wiese nowinarjam. Tak hodźeli so předsudki přećiwo Europje přewinyć a šulerska wuměna wolóžić.

Zdobom žada sej Dirk Wiese kónc internetneje spionaže a hackerowych nadpadow na Europu ze stron Ruskeje. „Štóž chce z nami wušo hromadźe dźěłać a poćahi­ normalizować, tón dyrbi so tajkich činkow pasć.“

wozjewjene w: Kraj a swět
wutora, 09 oktobera 2018 14:00

Haseloff zasadźa so za brunicu

Praha (dpa/SN). Saksko-anhaltski ministerski prezident Reiner Haseloff (CDU) je so pola čěskeho energijoweho zastaraćela EPH za domjacu brunicu zasadźał. Čěske předewzaće bě jemu při wčerawšich rozmołwach w Praze přilubiło so dale w Saksko-Anhaltskej angažować, kaž rěčnik knježerstwa Matthias Schuppe medijam zdźěli.

Haseloff informowaše swojich rozmołwnych partnerow wo stawje tuchwilneje diskusije nastupajo kónc zmilinjenja brunicy w Němskej. Wón potwjerdźi, zo njeje tajki kónc krótkodobnje móžny. Knježerstwowy šef a zastupnicy EPH běchu sej přezjedni, zo dyrbjeli najprjedy perspektiwy za ludźi w potrjechenych kónčinach wutworić. Hakle potom móža wo konkretnym terminje za kónc brunicy rěčeć, Schuppe rjekny. Při tym wšitcy tomu přihłosowachu, zo ma so energetiske wužiwanje brunicy skónčić. To pak je jeno srjedźo- a dołhodobnje móžno.

EPH je towaršnik firmy Mibrag, kotraž w Saksko-Anhaltskej brunicowe jamy wobhospodarja.

wozjewjene w: Kraj a swět
wutora, 09 oktobera 2018 14:00

Meister: Signal wubudźenja

Rozprawa swětoweje klimoweje rady politikarjow k jednanju pohonja

Berlin (dpa/SN). Hladajo na najnowšu rozprawu swětoweje klimoweje rady žadatej sej wobswětowe a slědźenske mi­nisterstwo Němskeje wjace iniciatiwy w boju přećiwo přiběracemu woćoplenju zemje. „Přichodne lěta budu rozsudne, zo njeby naš planet swoju runowahu zhubił“, zdźěla zwjazkowa ministerka za wobswět Svenja Schulze (SPD) z Berlina. Nastupajo škit klimy njeměli dalši čas brojić. Statny sekretar we wobswětowym ministerstwje Jochen Flasbarth měni: „Dopóznaće, zo by woćoplenje zemje wo dwaj stopnjej wo wjele hórše sćěhi za miliony ludźi měło hač wo połdra stopnja, dyrbjało nas stajnje zaso do dźěła pohonjeć.“

wozjewjene w: Kraj a swět
wutora, 09 oktobera 2018 14:00

Prašenja wostanu

Z rozsudom Budyskeho wokrjesneho sejmika, Kamjenskej a Korzymskej kupjeli tež w přichodnymaj lětomaj pomhać, je tam płuwanska wučba dale zaručena. Tak je sej wokrjes takrjec čas kupił za rozrisanjom pytać, kak móhł wudawki z dochodami zarunać. Ja wšak so boju, zo tež po lěće 2020 połoženje wjele hinaše njebudźe hač tuchwilne. Lědma někajke kulturne zarjadnišćo, a tajkim tež kupjele přiličam, ma telko dochodow, zo móže z toho žiwe być. Na tamnym boku njerozumju, čeho­dla šulerjow jeničkeje hodźiny wob tydźeń dla na płuwanje transportuja. Njeby da móžno było dwě hodźinje płuwanskeje wučby za sobu přewjesć? Tak bychu znajmjeńša jězbne wudawki społojčili. W tym dypku pak kultusowe ministerstwo zapřimnje a praji ně, dokelž to pječa dźěćom přicpěwać njemóžeš. Wězo njeměli na kóšty dźěći lutować. Ale je dwójce 45 mjeńšin płuwanja za nje woprawdźe přewjele? Marian Wjeńka

wozjewjene w: Łužica
wutora, 09 oktobera 2018 14:00

Staw Sprjewje dale stabilny

Choćebuz (dpa/SN). Najebać dale trajacu suchotu wostawa staw Sprjewje w Ber­linje a Braniborskej dźakowano wody z brunicowych jamow a spjatych jězorow znajmjeńša hač do kónca oktobra konstantny. To zdźěli zamołwity wotrjadnik Podstupimskeho wobswětoweho ministerstwa Kurt Augustin na naprašowanje powěsćernje dpa. Zamołwići z toho wuchadźeja, zo nowy dešć přichodny čas ­rěki a jězory zaso napjelni. Nimo toho so hižo telko wody při wotběracych tem­peraturach njewupari. Prawdźepodobnje pak dyrbja staw wody w Grodkowskim spjatym jězoru přichodny čas snadnje znižić. Tam bě pegel po přehladce ministerstwa naposledk zaso přiběrał. Přiwšěm wjedrarjo přichodne dny žadyn dešć njewočakuja.

Porno tomu maja rěki a rěčki w Sakskej přeco hišće přemało wody. „Při měrjenjach zwěsćamy, zo ma něhdźe 70 procentow rěkow staw wody kaž w časach suchoty“, zdźěli rěčnica krajneho ­zarjada za wobswět, ratarstwo a geolo­giju. „Tak je po krótkim polěpšenju niski niwow, kajkiž mějachmy srjedź septembra, nimale zaso docpěty.“

wozjewjene w: Kraj a swět

Budyšin (CS/SN). W Budyskej Pětrowej cyrkwi su minjeny pjatk dźesaćlětne wobstaće Ekumeniskeho tachantskeho wobchoda woswjećili.

Wobchod při Budyskich Mjasowych wikach běchu nazymu 2008, do reformaciskeho swjedźenja, wotewrěli. Tehdy staj wobchod ewangelski krajny biskop Jochen Bohl a katolski biskop Joachim Reinelt zhromadnje poswjećiłoj. Wša přičina tuž, róčnicu hódnoćić. Koncept wšak su mjeztym tróšku změnili. Dale njezměnjena pak je zasadna myslička, strachi před tamnej nabožinu přewinyć a wěrywuznaći mjez sobu zwjazać.

Ekumeniski wobchod ma wukładne wokno cyrkwinskeho žiwjenja a městno zetkawanja być. Swjedźeń k dźesaćlětnemu wobstaću su z teje přičiny w tachantskej cyrkwi zarjadowali. Mjez něhdźe 200 hosćimi bě mjeztym na wuměnku žiwy biskop Joachim Reinelt, kotrehož staj čłon předsydstwa towarstwa tachantskeho wobchoda Peter-Paul Straube a wjelelětna čestnohamtska sobudźěłaćerka Barbara Pohl wutrobnje witałoj.

wozjewjene w: Kraj a swět
Woči małeje Heleny z Běłeje Wody stej dale a wjetšej, hdyž wona wobkedźbuje, kak so wonkowna bělizka worjechow pukać ­póčnje, ­doniž worjech njewupadnje. Mjeztym zo je wjele druhich płodow hižo dožnjatych, je nětko wulki čas worjechow. A tych je lětsa chětro wjele, byrnjež zwjetša mjeńše byli hač hewak. Foto: Joachim Rjela

wozjewjene w: Łužica
wutora, 09 oktobera 2018 14:00

Za dary přirody so dźakowali

Hdyž su nazymske dźěła na polach, ­zahrodach a w zahrodkach w dalokej ­měrje dokónčene, swjeća na mnohich městnach domchowanku abo žnjowy dźakny swjedźeń. Tajke zarjadowanja přiwabjeja dźeń a wjace ludźi.

Čorny Chołmc (AK/SN). We wobłuku cyłoněmskeho dnja regionow swjećachu minjeny kónc tydźenja w Čornochołmčanskim Krabatowym młynje domchowanku. 35 regionalnych producentow a direktnych zwičnjerjow je tam swoje wudźěłki poskićało. Jedna z nich bě Yvonne Müller z Njedźichowa. „Domchowanka za mnje woznamjenja so přirodźe dźakować, zo nas zastaruje. Ale bjez ­prócy a lubosće njeje tež žanych žnjow“, wona rjekny.

wozjewjene w: Kultura
wutora, 09 oktobera 2018 14:00

Ryzy kopiju wotpokazali

Chróšćanscy radźićeljo argumentaciju z Delan njepřewozmu

Chrósćicy (aha/SN). Poprawom bě minjeny štwórtk na posedźenju Chróšćanskeje gmejnskeje rady po dnjowym porjedźe předwidźane, „wobzamknyć zapodaće próstwy gmejny Chrósćicy knježerstwu Swobodneho stata Sakskeje wo regulaciju wjelčeho wobstatka“. Wjesnjanosta Marko Kliman (CDU) do wobjednanja tohole dnjoweho dypka na to skedźbni, zo drje su w zašłosći naležnosć hižo narěčeli. Nětko pak je trjeba to tež zjawnje činić. Kaž bě hižo gmejna Ralbicy-Róžant swoje žadanje sakskemu knježerstwu zapodała, měješe so nětko Chróšćanska tomu přizamknyć. Čim wjace komunow to čini, ćim doraznišo móhł ministerski prezident Michael Kretsch­mer (CDU) žadanje za trěbnej regulaciju wjelčeho wobstatka přednjesć, argumentowaše Kliman.

wozjewjene w: Łužica

Serbska debata

nowostki LND