Z wudaća: srjeda, 10 oktobera 2018

srjeda, 10 oktobera 2018 14:00

Krótkopowěsće (10.10.18)

Kritizuje policiju

Šunow/Drježdźany. Policija dyrbi so z prawicarskej problematiku intensiwnje rozestajeć a njesmě ju zamjelčeć, kritizuje zapósłanc Sakskeho krajneho sejma Hajko Kozel (Lěwica) dźěło zastojnikow w zwisku z podawkami minjeny pjatk w Šunowje. Tam bě k bijeńcy dóšło. Zastojnicy rěčachu wo Serbach a rusce rěčacych, młodostni pak wo prawicarjach, kotřiž běchu na symbolach spóznajomni.

Poskitki pobrachuja

Slepo. Na wokolnych ludowych uniwersitach je přemało poskitkow, serb­šćinu wuknyć. To zwuraznichu wjacori wobdźělnicy wčerawšeho serbskeho wječorka Domowiny w Slepom. Cyłkownje 22 ludźi bě tam ze zastupnikami třěšneho zwjazka, sakskeje serbskeje kaž tež załožboweje rady diskutowało. Ćežišća běchu zhromadne dźěło gremijow ze staršimi a serbske kubłanske naležnosće.

Wo Serbach w Awstralskej

wozjewjene w: Krótkopowěsće
srjeda, 10 oktobera 2018 14:00

Pruwuja móžnosć, wjelki třěleć

Po nadpadźe diskusija wo rubježnych zwěrjatach zaso přiběra

Dołha Boršć (SN/BŠe). Po wulkej ličbje mortwych wowcow a kozow blisko Dołheje Boršće (Förstgen) pola Niskeje wjelčeho nadpada dla pruwuje Zhorjelski wokrjes we wobłuku přepytowanja, hač móhli wjelka/wjelki zatřělić. Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo bu wčera wo podawku informowane, kaž wokrjes zdźěli. Stadło wowcow a kozow słuša k přirodoškitnej staciji Wuchodna Hornja Łužica, hdźež plahuja něhdźe 550 wowcow. Wone pasu so na łukach biosferoweho rezerwata Hornjołužiska hola a haty.

wozjewjene w: Hospodarstwo
srjeda, 10 oktobera 2018 14:00

Wšitko zaso na spočatku

Prócowanja wokrjesa Budyšin, wobchadny zaměrowy zwjazk Hornja Łu­žica­-Delnja Šleska (ZVON) wopušćić, su zwrěšćili. Nětko chcedźa so na nowowuhotowanje tarifow koncentrować.

Budyšin (UM/SN). Trochu rezignacije bě z hłosa 2. přirjadnicy krajneho rady Birgit Weber wusłyšeć, jako rozprawješe wo­na­ póndźelu wokrjesnym radźićelam wo aktualnym stawje nastupajo wobchadne zwjazki. Po wjaclětnych prócowanjach, njespokojacy status quo rozwjazać, dyrbješe decernentka za wuwiće wokrjesa přiznać: „Njejsmy ani kročałki doprědka přišli a stejimy zaso na spočatku.“

wozjewjene w: Łužica
srjeda, 10 oktobera 2018 14:00

Wuspěšnej předstajeni dožiwili

Hnydom dwójce derje wopytany bě wčerawši prózdninski poskitk na žurli Budyskeho Serbskeho ludoweho ansambla. Wjacore skupiny dźěći wobhladachu sej program „Mała rejwana stawizna“. Rejwarki a rejwarjo baleta SLA po­dachu so zhromadnje z hortskimi a dalšimi prózdninskimi dźěćimi na časowu jězbu po stawiznach rejow, jich wšelakorych stilow a formow, kotrež sahaja wot spočatka baleta přez folklornu reju hač k rock’n’rollej. Dźěćom je so tajki wulět wočiwidnje spodobał. Dalše předstajenja jako šulerski koncert planuje SLA klětu nalěto w Kamjencu, Rakecach a Wulkich Rědorjecach (Großröhrsdorf). Foto: SN/Maćij Bulank

wozjewjene w: Kultura
srjeda, 10 oktobera 2018 14:00

Tematiku wuhlo maja tež w Čěskej

Lětuša stipendiatka Załožby za serbski lud na Instituće za sorabistiku na Lipšćanskej uniwersiće je Čechowka Tereza Hromádková. Porno druhim lětam, jako tam wjacori wukrajni zajimcy studowachu, je wona tónraz jenička z podpěru załož­by. Studentka srjedźoeuropskich stu­­dijow na Praskej Karlowej uniwersiće pochadźa z čěskeje stolicy, hdźež je so 1995 narodźiła. We wobłuku studija nawukny wona hižo pólšćinu a madźaršćinu. Wosebje zajimuje so za stawizny wotpowědneju krajow. Tereza Hromádková rěči tež jendźelsce, němsce a serbsce. Nimo­ toho chce hišće samišćinu nawu­knyć. „Serbšćinu wuknyła sym dotal ně­hdźe lěto z pomocu knihow. Wo Serbach a jich stawiznach je jej docent a wučer dr. Petr Kaleta – wón slědźi na polu serbskich stawiznow, wosebje NDRskeho časa kaž tež na polu mjeńšinowych rěčow – trěbne informacije posrědkował.

wozjewjene w: Kubłanje
srjeda, 10 oktobera 2018 14:00

Wěnuja so sonam a rumam Łužicy

Budyšin (SN). W Budyskim Serbskim instituće wěnuja so fachowcy jutře a pjatk na prěnjej dźěłarničce projekta „Serbska Łužica – sony a rumy narodneje mjeńšiny wot 1918 hač do dźensnišeho“. Projekt ma zaměr, historisce a socialno­wědomostnje wobswětlić dimensiju při­rodneho ruma narodneje mjeńšiny jako kategorije. W srjedźišću dźěłarnički wobjednawaja zajimcy teoretiske a meto­diske prašenja, nastawace při analyzy diskur­sa wo „serbskej Łužicy“. Metodiske dźěło wudospołnjeja přednoški wo serbskej ekologiskej literaturje a wo towaršnostnych přirodnych poměrach w dźensnišej Łužicy kaž tež ekskursija.

Wo projekt, spěchowany přez sakske ministerstwo za wědomosć a kulturu we wobłuku humanistiskich wědomosćow w lětach 2018 do 2020, starataj so pro­jektowaj wobdźěłarjej dr. Jana Piňosová a Marcel Langer. Tak staj sej za dźěłar­ničku zastupjerjow historiskeho wědomostneho slědźenja, wobswětowych stawiznow, socialneje geografije kaž tež literarnych wědomosćow přeprosyłoj. Zarjadowanje pak přewjedźe Serbski institut internje.

wozjewjene w: Kultura
srjeda, 10 oktobera 2018 14:00

Mortwi na dowolowej kupje

Palma (dpa/SN). Při ćežkich njewjedrach a zapławjenjach je na dowolowej kupje Mallorca hač do dźensnišeho ranja znajmjeńša pjeć ludźi žiwjenje přisadźiło. To zdźěli tamniša wohnjowa wobora. Ně­hdźe 20 wosobow je zhubjenych, kaž španiske medije rozprawjeja. Wosebje po­trjecheny bě wuchod kraja. Na widejach je widźeć, kak masy wody awta sobu storhnu. Pomocnicy wočakowachu dźensa dalše njewjedra. Z městnami nańdźe so 220 litrow dešća na kwadratny meter.

Přinoški wobmjezować

Berlin (dpa/SN). Hladajo na přiběrace kóšty při hladanju starych žadaja sej dźěłodawarjo Němskeje wot wulkeje koalicije, přinoški za socialne zawěsćenje dołhodobnje wobmjezować. Hewak móhli wone mjezu 40 procentow mzdy překročić, štož by wulke riziko za hospodarski rozrost było, rjekny prezident zwjazka dźěłodowarjow Ingo Kramer powěsćerni dpa. Pozadk je zwyšenje přinoška k hladanskemu zawěsćenju wo 0,5 procentow wot 1. januara 2019. Zwjazkowe knježerstwo chcyše to dźensa wobzamknyć.

Knižne wiki wotewrjene

wozjewjene w: Kraj a swět
W Choćebuskim měšćanskim muzeju přihotujetaj Dagmar Pfeifer a Robert Büschel wurjadnu wustajeńcu „To je wójna, wšitko skutk djaboła“ (citat wuměłca Otta Dixa). Nowa přehladka, kotruž chcedźa dźens za tydźeń wotewrěć, wjedźe wopytowarja do časa Prěnjeje swětoweje wójny, kotraž bě so před sto lětami skónčiła, kaž tež do prěnich powójnskich lět. Při tym zhladuja na město­ a region kaž tohorunja na tam bydlacych ludźi swojeho časa. Foto: Michael Helbig

wozjewjene w: Kraj a swět
srjeda, 10 oktobera 2018 14:00

To a tamne (10.10.18)

Na wěsty čas abo scyła we wukraju by­dlić, to móhło sej wjac hač połojca wobydlerstwa Němskeje předstajić, kaž rjekny 55 procentow ludźi při reprezentatiwnym naprašowanju instituta Yougov. 29 proc. z nich měnješe, zo njeběchu před lětomaj hišće k tomu zwólniwi. Hłowna přičina wupućować je nadźija na měrniše žiwjenje (38 proc.), wyšu žiwjensku kwalitu (33 proc.) a lěpše wjedro (31 proc.). Yougov bě so 2 109 dorosćenych prašał.

Dźěćo w radnicy zabyłoj staj mandźelskaj w Ludwigshafenje. Šěsćlětna holca je sobudźěłaćerjam měšćanskeho zarjadnistwa hakle po swjatoku napadnyła. Dokelž bě so jej wostudźiło, jako so staršej ze sobudźěłaćerjom rozmołwjetšaj, staj wonaj dźowce dowoliłoj so na chódbje wuchodźować. Jako woteńdźeštaj, staj dźěćo prosće zabyłoj. Sobudźěłaćerjo staršeju informowachu, zo byštaj po nje přišłoj.

wozjewjene w: To a tamne
srjeda, 10 oktobera 2018 14:00

Razniše předpisy za nowe awta

Luxemburg (dpa/SN). Wustork wuhlikoweho dioksida z nowych awtow ma so po woli statow Europskeje unije hač do lěta 2030 wo 35 procentow pomjeńšić. To su wobswětowi ministrojo EU na swojim schadźowanju wčera wječor w Luxemburgu do wotpowědnych jednanjow Europskeho parlamenta wobzamknyli. Wuslědk bě na kóncu wo wjele wótriši, hač běchu sej to zwjazkowe knježerstwo a němscy awtotwarcy přeli. Předewšěm Irska, Šwedska a Danska běchu sej razniše předpisy žadali.

Komisija EU bě namjetowała, wustork wuhlikoweho dioksida přerěznje wo 30 procentow pomjeńšić, čemuž so zwjazkowe knježerstwo přizamkny. Druhe kraje žadachu sej samo 40 proc. Awstriska, kotraž EU tuchwilu nawjeduje, bě 35 proc. namjetowała. Němska je tomu na kóncu přihłosowała. Zwjazkowa ministerka za wobswět Svenja Schulze (SPD) bě do posedźenja zwurazniła, zo njeje z poziciju němskeho knježerstwa spokojom, dokelž by sej wótriše směrnicy přała. Ministrojo běchu cyły dźeń wuradźowali. Hłowny zaměr bě, zaměry EU za wobswětoškit a čisty powětr spjelnić.

wozjewjene w: Kraj a swět

Serbska debata

nowostki LND