Z wudaća: wutora, 16 oktobera 2018

wutora, 16 oktobera 2018 14:00

Krótkopowěsće (16.10.18)

Róčnica nastupa Jana Pawoła II.

Krakow. Předsyda Centruma Jana Pawoła II. „Njebojće so“ Jan Kabziński je składnostnje róčnicy nastupa Karola Woj­tyły jako prěni słowjanski bamž dźensa před štyrceći lětami k tomu namołwjał, dale z jeho encyklikami so ro­zestajeć. W rozhłosu Jedynka Kabziński wuzběhny, zo njeměrja so wučby Jana Pawoła II. jenož na katolikow.

800 milionow eurow pokuty

Mnichow. Statne rěčnistwo w Mnichowje je awtotwarcej Audi w zwisku z dieselowej aferu pokutu 800 milionow eurow napołožiło. Audi, wotnožka awtotwarca VW, chłostanku akceptuje, kaž w zdźělence koncerna VW rěka. Přičiny pokuty su „ranjenja regulatoriskich předpisow“ pola wěsteje skupiny dieselowych agregatow, statne rěčnistwo piše.

Šěsć firmow tež ze Sakskeje

wozjewjene w: Krótkopowěsće
Hdźe so nazymske soniny chowaja? Wobdźělnicy lětušich prózdninskich dnjow Rěčneho centruma WITAJ su je dźensa w Hornim­ Hajnku pytali. Socialne dźěłaćerki RCW Franciska Zopic (naprawo), Edit Šurowa, Lubina Hrjehorjowa a Beata Nastickec­ (4. wotlěwa) su jim tón abo tamny pokiw dali. Foto: Feliks Haza

wozjewjene w: Kubłanje
wutora, 16 oktobera 2018 14:00

Kito husličkar wuměłči pomhał

W Budyskim Dźiwadle na hrodźe wabi wustajeńca z twórbami Jutty Mirtschin na klankodźiwadłowe předstajenje „Kito­ husličkar“. Milenka Rječcyna je so­ z wu­měłču rozmołwjała.

Po dlěšej chwili zaso maće w Budyšinje wustajeńcu. Je při tym rólu hrało, zo dźe wo prěni poskitk za Was, knihu wuhotować?

J. Mirtschin: Je rjenje, zo nasta 40 lět po tym zo bu kniha „Kito husličkar“ 1979 wudata, z njeje klankodźiwadłowy kruch. Za mnje je to zdobom dopomnjeće na rjane zhromadne dźěło z tehdyšim wuměłskim nawodu Ludoweho nakładnistwo Domowina Eberhardom Kahlu.

Z kotreje přičiny je Wam to tak wažne?

J. Mirtschin: Zasadnje zdźěłuju za wšitko proby. Tež za Kita mějach naj­prjedy dwě dwójnej stronje spřihotowanej. Gerat Hendrich pak trjebaše hišće chwilku za dźěło na teksće, čehoždla sym z łopjenomaj k Staroberlinskemu nakładnistwu šła. Mějach zbožo, dožiwić tam jara přistupnych lektorow. Dóstach nadawk ilustrować wobrazowu knihu „Auf dem Hügel ist was los“. Potajkim, bjez knihi wo Kiće husličkarju njebych nadawk scyła dóstała.

wozjewjene w: Rozmołwa
wutora, 16 oktobera 2018 14:00

Impuls swěcy k njebju słać

Skedźbnjeja na Łužicu jako stejnišćo přichoda za produkciju baterijow

Choćebuz/Klěśišća (SN/at). Wizija je naročna: We Łužicy we wulkim rozměru baterije za elektromobilitu zhotowić, a to nic jenož jako produkowanišćo, ale z dospołnym rjećazom tworjenja hódnoty! Słužić ma tomu wurjadna akcija #WelcomeTesla – to je swěcowy impuls –, kotraž wotměje so zajutřišim na Łužiskim motodromje blisko Klěśišćow. Tesla, ameriski zhotowjer elektroawtow, ze swojimi modelemi tež w Němskej zahorja.

„Naša akcija žněje dotal přemóžacy wothłós“, rjekny sobuiniciator Jens Taschenberger našemu wječornikej. Wjace hač 80 000 podpěraćelow je so hižo za tele widźomne znamjo nastupajo strukturnu změnu přizjewiło. Zajim z Hornjeje Łužicy je skerje wobmjezowany.

wozjewjene w: Hospodarstwo

Lipsk (LW/SN). Na Instituće za sorabi­stiku Lipšćanskeje uniwersity zahajichu zańdźeny štwórtk nowy semester z nastajenjom studijneho plana. Jednaćelski direktor instituta prof. Edward Wornar je nowačkow kaž tež studentow dalšich lětnikow witał a wšěm wjele wuspěcha w nowym akademiskim lěće wupřał.

Dźesać nowačkow je tón dźeń w in­stituće studować započało, z nich třo z Hornjeje a dwaj z Delnjeje Łužicy wučerstwo. Dalše předmjety za nich su matematika a jendźelšćina. Jedyn student zahaji swój masterski studij na polu delnjoserbšćiny (sorabistika). Mjez studowacymi je stipendiatka Załožby za serbski lud. Třo studenća započachu z bachelorskim studijom mjeńšinowych rěčow a wuknu serbšćinu wot zakłada.

wozjewjene w: Kubłanje
wutora, 16 oktobera 2018 14:00

Serbskej přinoškaj zaklinčitej

Prěni raz zaklinčitej we Wienje, starym centrumje europskeje awantgardy wosebje na polu hudźby, twórbje serbskeju komponistow. Z Moldawskeje pochadźaca huslerka bě awstriskim zarjadowarjam łužiskej přinoškaj poručiła.

Wien (SN/bn). Wuměłske towarstwo Stara­ kowarnja Wien, zarjadowar mjez druhim k najrenoměrowanišim wjerškam noweje hudźby słušaceho festiwala „Wien modern“, wuhotuje pjatk w Lite­rariskim kwartěrje awstriskeje stolicy wosebity koncert. Pod hesłom „VIOLA/NEU“ předstaja moldawska huslerka a bračistka Jacqueline Kopacinski – we Łužicy znata jako interpretka serbskeje smyčkoweje literatury, kotruž prawi­dłownje w nadawku rozhłosa RBB na­hrawa –, Celovecski cellist Arne Kircher kaž tež pianist Andrés Añazco z Ekua­dora prapremjerje kompozicijow Akosa Ban­lakeho a Nelly Li Puma. Nimo toho zaklinča twórby mjez druhim Pavela Sin­ge­ra a Konstantina Iljewskeho.

wozjewjene w: Kultura
wutora, 16 oktobera 2018 14:00

Na etat so dojednali

Rom. Italske knježerstwo je so na naćisk za klětuši hospodarski plan dojednało, a kabinet jemu wčera přihłosowaše. Nětko­ ma komisija EU naćisk pruwować. Je so­ poradźiło konta sporjadkować a přilubjenja dodźeržeć, zdźěli knježerstwowy šef Guiseppe Conte. Mjezynarodnje wšak žněje italske knježerstwo kritiku, dokelž chce nowozadołženje powjetšić, zo móh­ło swoje wólbne přilubjenja dodźeržeć.

Racija w běrowach awtotwarca

Rüsselsheim/Berlin. Z Opelom je dalši němski awtotwarc konkretnje podhladny, zo je wotpłuny swojich dieselowych jězdźidłow z dwělomnej software ma­nipulował. Wčera su zastojnicy běrowy awtotwarca w Rüsselsheimje a Kaisers­lauternje přepytali, móžneho jebanstwa dla. Kaž zwjazkowe wobchadne ministerstwo zdźěla, dyrbi Opel wjac hač 100 000 dieselowych awtow typow Insignia, Casca­da a Zafira wróćowołać, dokelž je w nich njedowolena připrawa k wotpinjenju rjedźenja wotpłunow zatwarjena.

Konsulat přepytali

wozjewjene w: Kraj a swět
wutora, 16 oktobera 2018 14:00

Wjesne kónčiny sylnić

Zwjazkowy prezident Steinmeier na wopyće w Hornjej Łužicy był

Zhorjelc (AK/SN). Industrijne srjedźišća we wjesnych kónčinach kaž w Hornjej Łužicy dyrbimy dołhodobnje zachować a sylnić. Jenož tak móžemy masiwnemu wotchadej ludźi zadźěwać abo trend samo wobroćić. To je zwjazkowy prezident Frank-Walter Steinmeier na swojim wčerawšim wopyće w Zhorjelcu potwjerdźił. Tam wopyta na prěnjej staciji twornju koncerna Siemens. Mandźelska Elke Büdenbender Steinmeiera přewodźeše. Delegaciji přisłušachu sakski ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU), Zhorjelski krajny rada Bernd Lange (CDU) a wyši měšćanosta Zhorjelca Siegfried Deinege (bjezstronjan).

wozjewjene w: Kraj a swět
wutora, 16 oktobera 2018 14:00

To a tamne (16.10.18)

We wokolinje konopjowych wikow je policija w Awstriskej 114 šoferow lepiła, kotřiž stejachu pod wliwom drogow a njeběchu hižo jězdźenjakmani. „To je zrudźacy rekord a přiwšěm jeno snadny dźěl woprawdźitosće“, měnješe rěčnik policije. Policija kontrolowaše šoferow, kiž běchu po puću na wjacore dny trajace cannabisowe wiki njedaloko Wiena abo su wottam přijěli. Wiki wěnowachu so po informacijach zarjadowarja „hojenskej rostlinje konopi“.

Najstarši muž Němskeje swjećeše wčera 113. narodniny. Gustav Gerneth je strowy a duchownje čiły, rjekny měšćanosta saksko-anhaltskeho Havelberga Bernd Poloski. Jubilar bydli přeco hišće w swójskim bydlenju. Wnučki a prawnučki jeho zastaruja. Po zbožopřeću je Gustav Gerneth wjesnjanostu na swoje klětuše 114. narodniny přeprosył.

wozjewjene w: To a tamne
wutora, 16 oktobera 2018 14:00

Prezidenća za podpěru EU

Štrbské Pleso (ČŽ/K). We Wysokich Tatrach­ wotmě so dwudnjowske zeńdźenje reprezentantow statow Visegrádskeje štyrki (V4) Čěskeje, Słowakskeje, Pólskeje a Madźarskeje. Jich prezidenća wuprajichu so za podpěru Europskeje unije, kiž bywa wuběrny projekt, tež swójske pozicije přesadźić. Čěski prezident Miloš Zeman pokaza na to, zo su kraje V4 w naležnosći ćěkancow nanuzowane krute kwoty migrantow wotwobroćić móhli. Słowakski prezident Andrej Kiska přispomni, zo ma kóždy kraj swoje stawizny, swoje problemy a tuž často hinaši wid na EU. Poziciju V4 nastupajo migraciju za­kitowaštaj tež pólski prezident Andrzej Duda a jeho madźarski kolega János Áder.

wozjewjene w: Kraj a swět

Serbska debata

nowostki LND