Z wudaća: póndźela, 12 nowembera 2018

póndźela, 12 nowembera 2018 13:00

Krótkopowěsće (12.11.18)

Kundera znowa Čech?

Paris. Ministerski prezident Čěskeje Andrej Babiš je wuznamnemu spisowaćelej Milanej Kunderje poskićił, jemu znowa staćanstwo spožčić, kotrež běše jemu knježerstwo ČSSR dla kritiskeho romana „Kniha wo smjeću a zabyću“ w lěće 1979 wotpóznało. To pisaja wjacore čěske nowiny. Kundera sam so wo poskitku hišće wuprajił njeje.

Priwatna raketa wuspěšna

Wellington. Po dwěmaj jenož zdźěla wuspěšnymaj pospytomaj je wčera třeća raketa „Electron“ předewzaća Rocketlab dohromady sydom satelitow do orbita přinjesła. Mjez nimi je tež w Mnichowje zhotowjeny „Nabeo“, kiž ma nowu spinansku płachtu wupruwować, z kotrejž so objekty w atmosferje spěšnišo roz­žehla. Zaměr je, swětnišćowe smjeće efektiwnišo wotstronić.

Čěska za „zymski“ čas

wozjewjene w: Krótkopowěsće
póndźela, 12 nowembera 2018 13:00

„Wótrišo formulować“

Na Serbskim dnju trěbnosć rozjimali, sakski Serbski zakoń nowelěrować

Budyšin (SN/at). Zjawna fachowa diskusija wo trěbnosći nowelěrowanja sak­skeho Serbskeho zakonja postajowaše 14. serbski dźeń, na kotryž běštej frakciji Lěwicy w Sakskim krajnym sejmje a Krajnym sejmje Braniborskeje pjatk do Budyšina přeprosyłoj. Sakski frakciski před­syda strony Rico Gebhardt podšmórny zawo­dnje, zo měło po strukturnej kon­ferency Domowiny w Złym Komorowje tele zarjadowanje „tež dźěłarnja přichoda być“. Jeje předmjet bě aktualna dźěłowa wersija zakonskeho naćiska, kotruž bě frakcija w sakskim sejmje zdźěłała.

Moderator, zapósłanc Hajko Kozel, skedźbni na wobłuki, na kotrež je po měnjenju frakcije Lěwicy a tež dźěla serbskeje community, postup porno płaći­wemu zakonjej z lěta 1999 trěbny. Tak naliči wón ćežišća, kaž su to škit sydlenskeho ruma, zajimowe zastupnistwo, direktne wólby Serbskeje rady, krajny społnomócnjeny kaž tež komunalni społnomócnjeni za naležnosće Serbow, wuprajiwosć rozprawy statneho knježerstwa wo połoženju našeho ludu a medije.

wozjewjene w: Kraj a swět
póndźela, 12 nowembera 2018 13:00

Dalšu wjelču črjódu we Łužicy zwěsćili

Aktualne monitoringowe lěto njeje hišće­ zakónčene, to dóstawa sakski wjelči management dale a wjac informacijow hladajo na powjetšacy so wobstatk­ wjelkow.

Budyšin/Rěčicy (SN/BŠe). W Sakskej je dźeń­ a wjac wjelkow. To wuchadźa z ličbow­ a informacijow, kotrež je wjelči běrow­ ze sydłom w Rěčicach nětko wozjewił. Tuchwilu je w Sakskej 22 dopo­kazanych wjelčich črjódow, 19 na teritoriju swobodneho stata, tři su mjezy přesahowace. Sydom dalšich wjelčich teri­torijow so Sakskeje jenož dótka a słuša tuž do susodnych zwjazkowych krajow.

Po wuhódnoćenju informacijow genetiskich datow maja hladajo na črjódu Massenei nowy wědomostny staw. Tak njeje tam žaneje zaměstnjeneje črjódy, ale wjelki z kónčiny Hohwalda so stajnje zaso hač do Masseneija dóstawaja. Cyle nowu črjódu zwěsćichu fachowcy wokoło Hórnikec. Dotalna koncentruje so bóle na łužisku jězorinu, čehoždla dósta mjeno Hórnikecy-jězorina. Nowu dopokazanu mjenuja nětko Hórnikecy II. Wjelčica, kotruž su w juniju w jězoru pola Mortkowa morjenu našli, z tuteje črjódy pochadźeše.

wozjewjene w: Hospodarstwo
póndźela, 12 nowembera 2018 13:00

Zhromadny staršiski wječork

Prěni króć su we Wojerecach zhro­madny staršiski wječork wšitkich zakładnych šulow přewjedli. Tón měrješe so na 3. lětniki Lipoweje a „Handrija Zejlerjoweje“ zakładneje šule kaž tež teju­ „Při parku“ a „Při Halštrowje“.

Wojerecy (SN/MiR). Na informaciski wječork,­ kotrež bě Regionalne dźěłanišćo za kubłanje, demokratiju a perspektiwy žiwjenja we Wojerowskej Łužiskej hali zańdźenu srjedu zarjadowało, je wjele wjace zajimcow přišło, hač běchu to zarjadowarjo wočakowali. Mjez wobdźěl­nikami bě tež nowa nawodnica zakładneje šule „Handrij Zejler“ Petra Schen­kowa. „Mi bě wažne, zo wotměwaše so zhromadne zarjadowanje wšitkich Wo­jerowskich šulskich kubłanišćow kompaktnje na jednym městnje. Rozsudne bě, zo mějachu tute składnosć, ze swojim profilom za sebje wabić, šulerjow a jich starsich direktnje narěčěć.“

wozjewjene w: Kubłanje
póndźela, 12 nowembera 2018 13:00

Wopory pogroma tež w Budyšinje wopominali

Budyšin (SN). Na židowskim kěrchowje na kromje Budyskeje Strowotneje studnje su minjeny pjatk wopory pogroma wopominali, kiž bě so runje před 80 lě­ta­mi w Němskej započał. Něhdźe 30 woso­bow bě přeprošenju na zarjadowanje sćěhowało. Šulerjo Budyskeho Melanchthonoweho gymnazija zarjadowanje hudźbnje wobrubichu. K tomu předstajichu tekstowe kolaže, kotrež běchu na zakładźe knihi wo Anne Frank sami zestajeli.

wozjewjene w: Łužica
póndźela, 12 nowembera 2018 13:00

Wjele mortwych při wohenjach

Los Angeles (dpa/SN). Ličby smjertnych woporow zahubnych lěsnych wohenjow w Kaliforniskej je po informacijach zamołwitych na 31 rozrostła. W sewjerokaliforniskim městačku Paradise su šěsć dalšich mortwych nadešli, policija zdźěla. Z tym je jenož tam 29 ludźi w płomjenjach zahinyło. Nimo toho je dale 228 ludźi­ zhubjene. W juhokaliforniskim Malibu­, w kotrymž bydli cyły rjad prominentnych, su so wjacore ležownosće wotpalili, mjez druhim ta němskeho entertainera Thomasa Gottschalka.

Młodźinu za wěru zahorić

Würzburg (dpa/SN). Ewangelska cyrkej Němskeje (EKD) wuradźuje wot dźensnišeho we Würzburgu wo nowych konceptach, z kotrymiž móhli zaso wjace młodych ludźi za wěru zahorić. Na kóždolětnym posedźenju cyrkwinskeho parlamenta chcychu přepytowanje předstajić, kotrež je žiwjenske a nabožne nastajenja młodych ludźi přeslědźiło. Na synodźe EKD wobdźěla so zastupnicy wšitkich 20 ewangelskich krajnych cyrkwjow.

Wólby na wuchodźe Ukrainy

wozjewjene w: Kraj a swět
póndźela, 12 nowembera 2018 13:00

Před nowymi strachami za měr warnowali

Paris (dpa/SN). Francoski statny prezident Emmanuel Macron je na wulkim wopominanskim zarjadowanju składnostnje 100. róčnicy skónčenja Prěnjeje swětoweje wójny před nacionalizmom a wohroženjom swětoweho měra warnował. „Stare duchi so zaso zběhaja, zwólniwi, njeskutk chaosa a smjerće dokónčić“, rjekny Macron w stolicy Parisu.

Tam bě so 60 statnych a knježerstwowych šefow při dešćikojtym wjedrje pod Triumfowymi wrotami zhromadźiło, mjez nimi zwjazkowa kanclerka Angela Merkel a prezidentaj Ruskeje a USA, Wladimir Putin a Donald Trump. Něhdźe 10 000 policistow wulkozarjadowanje kaž tež pozdźiši měrowy forum škitaše.

wozjewjene w: Kraj a swět
póndźela, 12 nowembera 2018 13:00

Seehofer wobě zastojnstwje złoži

Berlin (dpa/SN). Frakciska předsydka Zelenych w zwjazkowym sejmje Katrin Göring-Eckardt je sej hnydomny wotstup Horsta Seehofera (CSU) z funkcije zwjazkoweho ministra za nutřkowne naležnosće žadała. „Kóždy dźeń, kotryž Horst Seehofer dale nutřkowny minister wostanje, je dźeń přewjele“, rjekny wona Berlinskim žurnalistam. Seehoferowa politika wumjezowanja a paćenja je „wěstotny riziko“ za towaršnosć. „Wón dyrbjał tuž hnydom jako nutřkowny minister wotstupić a nic hišće dalše měsacy wostać.“

Předsyda CSU a nutřkowny minister Seehofer bě wčera wječor připowědźił, zo chcył klětu wobě načolnej zastojnstwje złožić, powěsćernja dpa z kruhow wobdźělnikow najwušeho kruha stronskeho nawodnistwa zhoni. Noweho předsydu CSU chcedźa na wurjadnym zjězdźe spočatk 2019 wuzwolić. Konkretny termin wotstupa jako minister Seehofer hišće njepřeradźi. Bayerska CSU bě při wólbach krajneho sejma w oktobru masiwne straty poćerpjeła. Wot toho časa steji Seehofer pod wulkim politiskim ćišćom.

wozjewjene w: Kraj a swět
póndźela, 12 nowembera 2018 13:00

„2. republika bě wuspěšna“

Pólska je wčera swjećiła 100. róčnicu znowadocpěća swojeje statneje njewotwisnosće 11. nowembra 1918. Po třoch dźělenjach su Ruska, Pruska-Braniborska a Rakuska-Wuhorska tak mjenowanu 1. republiku rozpušćili a teritorij 123 lět dołho wobsadźili. We Waršawje je so wčera něhdźe 200 000 ludźi na „pochodźe njewotwisnosće“ wobdźěliło. Kritiku wuwabi, zo staj prezident Andrzej Duda a knježerstwowy šef Mateusz Morawiecki­ k tomu namołwiłoj a tak nacionalistiske a prawicarske skupiny podpěrałoj. Ale tež w Budyšinje su historiski­ dźeń wopominali.

Budyšin (SN/at). Lětuši třidnjowski nazymski swjedźeń pólskeho zhromadźenstwa w Budyskim wokrjesu wjercholeše w swjedźenskim zarjadowanju składnostnje 100. róčnicy historiskeho datuma w pólskich stawiznach wčera w Budyskim Kamjentnym domje. W zamołwitosći społnomócnjeneje za wukrajnikow Budyskeho wokrjesa Anny Piętak-Malinowskeje, Kamjentneho domu, Pólskeho instituta w Berlinje a Němsko-Pólskeje towaršnosće Sakskeje dožiwichu wobdźělnicy wotměnjawy program. Mjez druhim zahra smyčkowe trijo SLA „Pólske melodije“ Liany Bertók.

wozjewjene w: Łužica
póndźela, 12 nowembera 2018 13:00

To a tamne (12.11.18)

Mylnje je belgiska woclownja kóždemu ze swojich 230 sobudźěłaćerjow tutón měsac 30 000 eurow přewjele přepokazała. Při tym jedna so wo wopak přepokazane premije, belgiske medije rozprawjeja. Firma Thy-Marcinelle w měsće Charleroi chcyše sej pjenjezy – dohromady sydom milionow eurow – hišće dźensa wróćo kazać. Wupłaćili běchu bonus tež dźěłaćerjam, kotřiž hewak runje 1 600 eurow­ měsačnje dóstawaja.

Swoje pjate narodniny su pjatniki w Münsterskej uniwersitnej klinice wo­swjećili. Pjeć holčkow Maria, Melissa, Josefina, Justina a Evelyn zetka so tam z ludźimi, kotřiž běchu při porodźe dnja 12. nowembra 2013 pódla. Chorobne sotry, hladarjo, sobudźěłaćerjo chorownje a wězo lěkar, kiž bě holčki swój čas wurězał. Porod pjatnikow je w Münsteru dotal jónkrótny podawk.

wozjewjene w: To a tamne

Serbska debata

nowostki LND