Z wudaća: póndźela, 14 januara 2019

Žłobik rozšěrjeny

Smjerdźaca. Žłobik Serbskeho šulskeho towarstwa w Smjerdźacej smě wjac dźěći přijimać. Kaž sobudźěłaćerka SŠT Marlis Młynkowa wobkrući, wšitke dowolnosće předleža. Tuchwilu staraja so tam wo 31 dźěći. Dalše pjeć so w běhu lěta­ přidruži. Gmejna Ralbicy-Róžant bě žłobik loni za 35 000 eurow přetwariła, tak smědźachu kapacitu wot 26 na 36 městnow rozšěrić.

Prezidij sejma woleny

Wětošow. Radu załožby za serbski lud měli wo štyrjoch serbskich čłonow roz­šě­rić, zo bychu Serbja wjetšinu měli. To namjetuje Serbski sejm, kaž Serbski rozhłós rozprawja. Dojednali su so čłonojo cyłka na to sobotu we Wětošowje. Wolili su tam prezidij, kotremuž přisłušeja Sandra Wylemowa, Jan Kosyk a Alexander Pólk. Přitomni tež zhonichu, zo su z darom 25 000 eurow kóšty wólbow zarunane.

Přijimaja hišće namjety

Srjedźowěk bě ćežišćo lětušeho 21. jolka-swjedźenja w Nuknicy. Tak poda so ze skečom na přikład Michał Cyž – zdobom cył­kowny wuměłski nawoda a dirigent (na wobrazu) w nadawku „kapitana CDU Statnika“ z 23. lětstotka do teje doby, mylnje pak w našim času tčacy wosta. Wulki rozdźěl mjez epochomaj dźě njebě spóznał (čitajće wjace na 4. stronje). Foto: SN/Hanka Šěnec

„Kóžde dźěćo ma swoju maćeršćinu“ rěka brošurka, wudata wot města Budyši­na. Milenka Rječcyna je so z inicia­torku a awtorku dr. Beatu Brězano­wej rozmołwjała.

Na koho so brošurka wusměrja?

B. Brězanowa: Informacije su spisane za kubłarki a kubłarjow, skutkowacych w dźěćacych dnjowych přebywanišćach, kotrež njejsu na wjacerěčne poskitki wusměrjene, byrnjež tam dźěći z druhimi maćeršćinami hač němčinu měli.

Što bě přičina, tajku brošurku zestajeć?

B. Brězanowa: Migracija tež w Budy­šinje a wokolinje přiběra. Wobkedźbu­jemy pak, zo starši ze swojimi dźěćimi husto němsce rěča, město toho zo bychu jim maćer­šćinu posrědkowali. To wuchadźa mjez druhim z pokiwow kubłarkow a kubłarjow, kotřiž staršim praja, zo měli dźěći hač do zastupa do šule dobre němskorěčne znajomosće měć.

A njeje tomu tak, zo maja dźěći ze zastupom do šule němčinu wobknježić?

Energijowy koncern Serbow w brunicowym regionje dale podpěruje

Běła Woda (SN/JaW). Energijowy koncern Łužiska energija hórnistwo a milinarnje (LEAG) budźe Serbow w bruni­cowym regionje dale podpěrać. Wo tym informowaštej LEAG a Domowina zjawnosć w zhromadnej nowinskej zdźělence po dźěłowym wuradźowanju minjeny pjatk w Komunikaciskim a přirodoškitnym centrumje we wěži při Ćežkej horje w Běłej Wodźe. Zdobom potwjerdźichu zastupnicy LEAG, zo wuznawa so koncern dale k swojej zamołwitosći za serbsku ludnosć we Łužicy. Tak pokročujetej Domowina a LEAG z kooperaciskim dojednanjom wo spěchowanju a zhromadnym dźěle, kotrež běštej lěta 2007 pod­pisałoj. „Minjene lěta móžachu něhdźe 400 projektow w Delnjej Łužicy kaž tež 800 w Slepjanskej kónčinje zwoprawdźić“, rěka w zdźělence.

Kamjenc (HJa/SN). K wólbam Budyskeho wokrjesneho sejmika, kotrež budu lětsa 26. meje, nastupi cyłkownje pjeć maćernorěčnych Serbow na lisćinje CDU. Wokrjesny­ zwjazk strony je jich z dalšimi požadarjemi wo městno we wokrjesnym sejmiku sobotu w Kamjenskim hotelu­ Město Drježdźany jako kandidatow wobkrućił.

Za načolneho kandidata na lisćinje wólbneho wokrjesa 12, sahaceho wot Halštrowa přez Kulow hač do gmejny Łaz, wuzwolichu Dawida Statnika, kotryž je zdobom předsyda Domowiny. Wón je so­ sobotu w Kamjencu sobustawam wokrjesneho zwjazka jako nowy čłon strony a kandidat za wokrjesny sejmik předstajił a swoju prezentaciju serbsce zahajił. 35lětny Ralbičan, kiž je hakle wotsrjedź decembra z čłonom CDU, zwurazni, zo chce so zaměrnišo za Serbow w Budyskim wokrjesu zasadźeć. Jako dalši serbski kandidat předstaji so so­botu w Kamjencu zdobom předsyda zarjad­niskeho zwjazka Při Klóšterskej wodźe­, kotremuž přisłuša pjeć serbskich gmejnow, Měrko Domaška. Serbskopazličan skedźbni serbsce a němsce na serbski pasus w stronskim programje.

27. dźeń wotewrjenych duri na Wojerowskim Johanneumje, kotryž je w swobodnym nošerstwje, je sobotu mnohich zajimcow přiwabił. Wosebje zajimawa bě nowa šulska forma.

Wojerecy (SiR/SN). Wopytowarjo na Johanneumje dožiwichu hudźbu, dźiwa­dło, eksperimenty, reju a prezentaciju paslenkow, móžachu so wobdźělić na kwisu wědy a dóstachu dohlad do wučby. Wšitko bě w dobrej mjezsobnosći a z wulkej lubosću za detail přihotowane. „Šulska klima a naša zwjazanosć stej woprawdźe dobrej. Prócujemy so wo woprawdźitu zhromadnosć na šuli. Wjese­limy so nad zhromadnymi aktiwitamy a w kritiskich situacijach napřećo sebi dźemy, tak zo móžemy rěčeć“ zwěsći šulski­ nawoda Günter Kiefer.

Podstupim (dpa/SN). Předsydka CDU Annegret Kramp-Karrenbauer je spekulacije wo móžnej kandidaturje za zastojnstwo zwjazkoweho kanclera wotpokazała. Na klawsurje předsydstwa CDU w Podstupimje dźe wo to, kotre naležnosće měli so spočatk lěta na dobro kraja rozjimać, rjekny Kramp-Karrenbauer dźensa w Podstupimje. „Diskutujemy wo wěcownych prašenjach, personalne tuchwilu njewobjednawamy.“

AfD dalšich kandidatow woliła

Riesa (dpa/SN). Europska wólbna zhromadźizna AfD je so dźensa w Riesy skónčiła. Do toho chcychu dalšich kandidatow za europsku lisćinu nastajić. Komplikowaneho wólbneho postupowanja dla pak je to jara wobćežne a čas rubjace. Wčera bě AfD swój program za wólby Europskeho parlamenta w meji schwaliła. W nim ma strona wustup Němskeje – tak mjenowany deksit – z EU za njewobeńdźomny, njedyrbjała-li so Europa přichodny čas radikalnje změnić.

Trump hrozy Turkowskej

Düsseldorf (dpa/SN). Do wjerškoweho zetkanja w kanclerskim zarjedźe nastupajo kónc zmilinjenja brunicy žada sej Sewjerorynska-Westfalska dwucyfrowu miliardowu sumu za strukturnu změnu jeničce za porynski brunicowy rewěr. Dyrbjało to znajmjeńša „wjace hač dźesać miliardow eurow“ być, rjekny hospodarski minister kraja Andreas Pinkwart (FDP) minjeny pjatk w Düsseldorfje. K tomu słušeja tež wotrunanja energijowym předewzaćam. „Čim prjedy z brunicu přestanješ, ćim wjetše budu wotškódnjenja.“

Pinkwart potwjerdźi, zo trjebaja wšitke tři brunicowe kónčiny „srjedźnu dwucyfrowu miliardowu sumu“ za strukturnu změnu. Wuchodoněmske zwjazkowe kraje běchu cyłkownu sumu 60 miliardow eurow za přichodne třiceći lět wuličili. Zwjazkowa kanclerka Angela Merkel (CDU) a ministerscy prezidenća potrjechenych zwjazkowych krajow kaž tež čłonojo wuhloweje komisije chcedźa jutře na wjerškowym zetkanju w kanclerskim zarjedźe wo tym wuradźować. Koncept, kak a hdy Němska wudobywanje brunicy zakónči, ma 1. februara předležeć.

Mnichow (dpa/SN). Sněh a dešćik stej tež spočatk tydźenja pomocnikow w Bayerskej a Awstriskej wužadałoj. Dźensa rano je lawina hotel w zymskosportowej wsy Balderschwang trjechiła. Masy sněha pak nikoho njezranichu. Wjace hač 300 metrow šěroka lawina je wjacore wokna přerazyła.

W bayerskich Alpach płaći dale druhi najwyši warnowanski schodźenk před lawinami. Předwčerawšim, sobotu, su třo sněhakowarjo z Němskeje w awstriskim Lechu žiwjenje přisadźili, jako jich lawina zwonka předpisaneje čary zasypa. Za štwórtym čłonom skupiny hišće pytaja.

Zwjazkowy minister za nutřkowne naležnosće Horst Seehofer (CSU) chcyše so dźensa wosobnisce wo sněhowym chaosu w bayerskich Alpach wobhonić. Jeho wočakowachu pomocnicy w Berchtesgadenje a Neukirchenje. Tam dyrbja w prěnim rjedźe mokry a ćežki sněh z třěchow rumować, zo njebychu so zwjezli.

Wjacore rěčki a rěki w Bayerskej maja mjeztym wulku wodu a zapławjeja pola a łuki. Połoženje drje so dale přiwótřa.

Měšćanosta Gdańska Paweł Adamowicz při nadpadźe ćežko zranjeny

Gdańsk (dpa/SN). Na wulkim jewišću před stami přihladowarjow je skućićel sobotu wječor měšćanostu Gdańska Paweła Adamowicza na beneficnym zarjadowanju z nožom nadběhował a ćežko zranił. Strowotny staw politikarja-njestronjana je jara chutny, přiwšěm maja nadźiju, twitterowaše pólski prezident Andrzej Duda. Pozadk njeskutka je drje akt wjećby. Skućićel je při nadpadźe wołał, zo je njewinowaty w jastwje sedźał. 27lětneho wobydlerja Gdańska, kiž dyrbješe po rubježnym nadpadźe na banku pjećlětne chłostanje w jastwje wotsedźeć, su zajeli. Dźensa chcyše jeho statne rěčnistwo přesłyšować. Pólscy politikarjo wšitkich stron njeskutk zasudźeja, zjawnosć je šokowana.

Adamowicz přisłuša wot lěta 2015 tuchwilnej opoziciskej Wobydlerskej platformje (PO). Po informacijach Waršawskeho nutřkowneho ministerstwa móžachu politikarja po nadpadźe zaso wožiwić. Po tym dowjezechu jeho do chorownje, hdźež bu operowany, kaž rěčnica Adamowicza medijam zdźěli.