Z wudaća: štwórtk, 07 februara 2019

štwórtk, 07 februara 2019 13:00

Krótkopowěsće (07.02.19)

Łužiski zawod rozšěrja

Carny Gózd. Zawod chemijoweho koncerna BASF w Carnym Gózdźe (Schwarzheide) budźe přichodnje rozšěrjeny. Tole staj braniborski ministerski prezident Dietmar Woidtke (SPD) a nawoda předsydstwa BASF łužiskeho stejnišća Uwe Liebelt dźensa zdźěliłoj. Tam 1 778 při­stajenych chemikalije za wobdźěłanje drjewa, papjery abo kumštnych maći­znow zhotowja.

Norwegowku wuznamjenja

Zhorjelc. Norwegska hudźbnica a dźiwadźelnica Bente Kahan, tuchwilu skutkowaca a bydlaca we Wrócławju, je lawreatka lětušeho Mjezynarodneho mo­stoweho myta Europskeho města Zhorjelc-Zgorzelec. We wobkrućenju rěka, zo wu­znamjenja „zahoritu Europjanku, kotraž so wobstajnje za wobchowanje jidiskeje lyriki a spěwa zasadźuje a tomu zadźěwa, na tutu ludowu kulturu pozabyć.“

Wosebite myto Kamjencej

wozjewjene w: Krótkopowěsće
Mjez Smječkecami a Róžantom staj wčera sobudźěłaćerjej dróhotwarskeho zarjada Budyskeho wokrjesa Florian Schulze (nalěwo) a Tomaš Handrik hałuzy z puća rumo­­wałoj, kotrež běchu so ćežkeho sněha dla złamali. Přepytowanske jězby podłu pućow su tuž při zymskim wjedrje z wjele sněhom bytostne. Foto: SN/Maćij Bulank

wozjewjene w: Hospodarstwo
štwórtk, 07 februara 2019 13:00

Koncepcija 2plus jako brošurka

Skutkowna forma informacijow trěbna była

Budyšin (SN/MiR). Regionalna wotnožka krajneho zarjada za šule a kubłanje (LaSuB)­ Radebeul, je wudała brošurku „2plus-Wučba po šulske družiny přesahowacym koncepće dwurěčna serbsko-němska šula w serbskim sydlenskim rumje­ Swobodneho stata Sakska“. Dotal běchu informacije přistupne jenož na internetnych stronach Sakskeho minister- stwa za kultus. „Nětko móža zajimcy w ćišćanej formje wo wobsahach 2plus kubłanja čitać“, rjekny koordinator za serbske šule pola Budyskeje regionalneje wotnožki LaSuB Bosćij Handrik, „smy trjebali skónčnje časej wotpowědowacu formu prezentacije tohole dokumenta.“ Rozsud, koncepciju 2plus zjawnosći w formje brošurki do ruki dać, je měła nawodnica Rěčneho centruma WITAJ dr. Beata Brězanowa. „Mam brošurku za waž­ny srědk k wabjenju, wosebje pak jako informaciju staršim, kotřiž sćelu swoje dźěćo na serbsku abo serbšćinu wuwučowacu šulu“, wona zwurazni.

wozjewjene w: Kubłanje
štwórtk, 07 februara 2019 13:00

Škoda skórnikow dla w lěsach dale přiběra

Budyšin/Ralbicy (SN/BŠe). Statne přede­wzaće Sachsenforst warnuje dale před wupřestrěwanjom małeho bručka – skórnika. Škódnik měješe loni wosebje dobre wuměnjenja: najprjedy miłu zymu a w januaru wichor Friederike, kiž je wjele spowróćenych štomow zawostajił. A po tym je měsacy trajaca horcota wodu štomam runjewon wucycała a je tak wosłabiła. Tuž mějachu skórniki a tamne škódniki najlěpše wuměnjenja so rozmnožić. „Samo při přerěznych wjedrowych wobstejnosćach wočakujemy lětsa přidatne škody w lěsach“, zwurazni tuchwilny komisariski jednaćel Sachsenforst Utz Hempfling. „Dyrbjało pak znowa k wysokim temperaturam a trajnej suchoće w nalěću a lěću dóńć, budu so škody přez skórnikow w dalokej měrje powjetšić.“ A jednaćel statneho přede­wzaća zwaži so samo na hišće jasniše wuprajenje: „Nam hrozy mrěće cyłych lěsnych wobstatkow a z tym zhubja so elementarne lěsne funkcije.“

wozjewjene w: Hospodarstwo
štwórtk, 07 februara 2019 13:00

Dźěra w pokładni

Bórkowy (HA/SN). Bórkowski zarjad je krótkodobnje zdźělił, zo chce w lětušim etaće Dešnjanskemu domizniskemu muzejej dotalnu podpěru 45 000 eurow šmórnyć. Ze sumu je zarjad muzejowu dźěławosć sobu financował, kaž zhonichu wobdźělnicy njedawneje hłowneje zhromadźizny župy Delnja Łužica. Gmejna Dešno-Strjažow tule pjenježnu dźěru wurunać njemóže. Nětko pobrachowace srědki su muzejej, w kotrymž zličichu loni­ 12 000 hosći, jara na škodu.

Župa Delnja Łužica je pomoc připra­jiła a chce so wo to prócować, zo zarjad spěchowanje dale wjedźe. Prosy čłonow zarjadniskeje zhromadźizny w lisće, zo njebychu na posedźenju 18. februara, hdźež ma so etat zarjada schwalić, namjet podpěru muzejej šmórnyć sćěhowali.

wozjewjene w: Towarstwa
štwórtk, 07 februara 2019 13:00

Štyrjo załožbowi radźićeljo wjace?

Rada Załožby za serbski lud ma so na posedźenju 7. meje w Budyšinje w nowej zestawje skonstituować. W tymle zwisku je sej zastupnistwo Serbski sejm na januarskim wuradźowanju we Wětošowje přerjadowanje załožboweje rady pominało.

Budyšin (SN/at). Zestawa gremija měła so „wotpowědnje mjezynarodnje připó­znatych zasadow mjeńšinoweho škita refor­mować“, bě z kruha wobdźělnikow zhonić. Wosebje dźe Serbskemu sejmej wo to, samopostajowanje Serbow skrućić. Z nowinskeje zdźělenki wuchadźa namjet, załožbowu radu wo štyrjoch dalšich serbskich čłonow rozšěrić. Docpěć chcedźa wjetšinu zastupjerjow našeho ludu. Při tym wupraja so zdobom za to, zo su Hornjoserbja a Delnjoserbja ze samsnej ličbu radźićelow zastupjeni.

wozjewjene w: Kraj a swět

Budyšin (SN/bn). „Serbske žiwjenje na kraju“ rěka pućowaca wustajeńca histo­riskich fotografijow, kotruž je rodźeny Choćebužan a sobudźěłaćer Ludoweho nakładnistwa Domowina Heiko Lobert ze swójskeje zběrki zestajał. Wotnětka je hač do kónca měrca w Budyskej Serbskej kulturnej informaciji přistupna.

Dohromady 28 zdźěla sylnje powjet­šene reprodukcije pokazaja přewažnje wjesne žiwjenje, swjedźenje a nałožki zapad­nje Choćebuza. Najstarši wobraz bě wokoło lěta 1910 nastał, najmłódši ně­hdźe 1980. Wjetšina fotografijow pak wotbłyšćuje 1920te a 1930te lěta, při čimž njehodźa so wšitke eksponaty jasnje datěrować. Portretowane wosoby – žony nimale stajnje w serbskej narodnej drasće – su wobydlerjo mjez druhim Putgóle, Kokrjowa a Cazowa kaž tež hižo wjace njeeksistowaceje wsy Tšawnicy. W tym zwisku najskerje najbóle jimacy je motiw, pokazowacy muža, kiž husy pase­ a w pozadku brunicowy bager.

Witriny chowaja tójšto originalnych fo­tow. Wosebje napadny je prawdźe­po­dobnje w Francoskej nastaty wobraz młodeju Serbowkow z młodźatkom lawa.

wozjewjene w: Kultura
štwórtk, 07 februara 2019 13:00

May z Brüsselom jednała

Brüssel (dpa/SN). Ani dwaj měsacaj do brexita je britiska premierministerka Theresa May dźensa w Brüsselu spytała, tola hišće rozrisanje za rjadowany wustup kraja z Europskeje unije namakać. Šefina britiskeho knježerstwa je so z teje přičiny z prezidentom Komisije EU Jeano-Claudom Junckerom a nawodu Rady EU Donaldom Tuskom kaž tež ze zastupnikami Europskeho parlamenta zetkała. Britiski parlament bě srjedź januara hižo wujednanje zrěčenja wotpokazał.

Rěča wo wupuću we Venezueli

Caracas (dpa/SN). Wosrjedź přiwótřaceho so boja wo móc mjez venezuelskim prezidentom Nicolásom Madurom a sam so za to postajenym přechodnym prezidentom Juanom Guaidóm chcedźa zastupnicy Europskeje unije a łaćonskoameriske kraje zhromadnje za wupućom z krizy pytać. W uruguayskej stolicy Montevideju zetkachu so čłonojo tak mjenowaneje kontaktneje skupiny k wuradźowanjam.

Z talibanami jednali

wozjewjene w: Kraj a swět
štwórtk, 07 februara 2019 13:00

Nahles chce socialny system přetwarić

Berlin (dpa/SN). SPD chcyła, zo móhli starši ludźo w padźe bjezdźěłnosće widźomnje dlěje bjezdźěłnostny pjenjez dóstać hač dotal. Tole je dźěl žadanjow předsydki strony Andreje Nahles za „Reformu socialneho stata 2025“, z kotrejž chcyła wona wjele diskutowane zakładne zawěsćenje Hartz IV z „wobydlerskim pjenjezom“ narunać. „Wot staroby 50 lět chcemy lěta, w kotrychž su ludźo přinoški płaćili, hižo bóle připóznać hač dźensa“, rjekny předsydka nowinarjam. „Štóž je 58 lět stary, smě dźensa 24 měsacow bjezdźěłnostny pjenjez I dóstać. Tutu dobu­ chcemy na 33 měsacow podlěšić, w jednotliwych padach samo na 36 měsacow.“ Nastawace přidatne kóšty móhło po jeje měnjenju bjezdźěłnostne zawěsćenje přewzać. „Jeje kasy su połne, pjenjezy tu su“, wona rjekny. Dotal dyrbja potrjecheni po kóncu doby přijimowanja bjezdźěłnostneho pjenjeza I próstwu wo Hartz IV zapodać. CDU ma namjet SPD hladajo na dobre połoženje na dźěłowych wikach za „wopačny signal“.

wozjewjene w: Kraj a swět
štwórtk, 07 februara 2019 13:00

Merkel pola Visegrádskeje štyrki

Berlin/Bratislava (dpa/SN). Zwjazkowa kanclerka Angela Merkel (CDU) je so dźensa do słowakskeje stolicy Bratislavy podała, zo by so z ministerskimi prezidentami Pólskeje, Čěskeje, Madźarskeje a Słowakskeje zetkała. Oficialna přičina je 30lětna róčnica powalenja Berlinskeje murje. Politiski přewrót w krajach tak mjenowaneje Visegrádskeje štyrki je „wuznamnje“ k měrniwemu znowazjednoćenju Němskeje přinošował, zwjazkowe knježerstwo zdźěli. Słowakska Visegrádsku skupinu tuchwilu nawjeduje.

Zwjazkowu kanclerku wočakowaše spočatnje słowakski ministerski prezident Peter Pellegrini, popołdnju słowakski prezident Andrej Kiska. Poćahi Němskeje k wuchodoeuropskim čłonam EU, wosebje k Madźarskej a Pólskej, su napjate. Kraje kritizuja politiku Němskeje ćěkancam napřećo. Zetkanje w Bratislavje móhło tež tohodla zajimawe być, dokelž wotměje so we Waršawje za něšto dnjow wjele diskutowana wot USA organizowana konferenca wo Bliskim wuchodźe, kotraž měri so předewšěm přećiwo Iranej.

wozjewjene w: Kraj a swět

Serbska debata

nowostki LND