Z wudaća: póndźela, 15 apryla 2019

Namóc hidy dla jara přiběrała

Drježdźany. Přepytowanje „prawicarska namóc hidy dla w Sakskej“ za dobu 2011–2016 staj sakska ministerka za runostajenje a integraciju Petra Köpping (SPD) a prof. dr Uwe Backes dźensa w Insti­tuće Hannah Arendt Drježdźanskeje Techniskeje uniwersity předstajiłoj. Po krizy ćěkancow dla w lěće 2015 je namóc hidy dla jara přiběrała. Mjez skućićelemi zwěsćichu slědźerjo zwyšenu přerěznu starobu porno prjedawšim studijam.

Wuslědki nětko wustajeja

Žitawa. Ekspozicija „Pomjezny rum zwiski twori“ prezentuje wot soboty w Žitawskim kulturnohistoriskim muzeju klóšter franciskanow wuslědki lońšeho pleinaira. 16 wuměłcow a wuměłčow z Němskeje, Pólskeje, Awstri­skeje, Słowjenskeje, Italskeje a Čěskeje bě w euroregionje Nysa po puću a je so wot zaćišćow k tworjenju inspirować dało. Projekt wotmě so we wobłuku požadanja wo europsku kulturnu stolicu 2025.

Namjety za počesćenje zapodać

Wot pjatka ćeče woda do přichodnje najwjetšeho jězora Braniborskeje

Choćebuz (SN/at). Na sewjeru Choćebuza su pjatk oficialnje započeli wuchodny, abo kaž Delnjoserbja praja, Liškowski jězor­ pjelnić. Jama, kotruž bě w decem­brje 2015 zawrjena brunicowa jama Choćebuz-sewjer zawostajiła, ma so po pře­strjeni 19 kwadratnych kilometrow najwjetši jězor Braniborskeje stać. To je wodowa płonina połtřeća raza tak wulka kaž Berlinski Wulki Müggelowy jězor.

W delnjołužiskej metropoli so na wulke wočerstwjenišćo wjesela. Klimowi akti­wisća projekt kritisce wobhladuja. Krótko do spektakla z wulkej laserowej show nad arealom jamy je krajny zarjad za hórnistwo, geologiju a surowizny dowolnosć za pjelnjenje jězora přepodał.

Budyšin (WŽ/SN). Helena Smolic z Chróšćanskeje a Miriam Bjeńšec z Workle­čanskeje zakładneje šule stej dobyćerce 15. čitanskeho wubědźowanja, kotrež je Rěčny centrum WITAJ sobotu přewjedł. Zakładne šule z Worklec, Chrósćic, Ralbic, Pančic-Kukowa, Radworja, Budyšina, Wojerec a Slepoho běchu swojich najlěpšich čitarjow z 3. lětnikow na wurisanje do Budyskeje Smolerjec kniharnje delegowali.

W skupinje A1 maćernorěčnych dźěći bě Helena Smolic z Nuknicy hižo w prěnim dźělu wurisanja čitajo ze swojeje najlubšeje knihi – „Haperlejka“ Beaty Nastickec – jury na so skedźbniła. Wuběrny čitanski wukon wobkrući wona w druhim dźělu, jako mějachu maćernorěčne dźěći wurězk z jim njeznateje knihi – to bě lětsa „Słónčna róža Marhata“ Angele Stachoweje – předčitać.

Wojerecy (SN/JaW). Z koncertom Noweje Łužiskeje­ filharmonije su wčera lětuše 54. Wojerowske hudźbne swjedźenske dny oficialnje zahajili. Na wotewrjenju kóždolětneho rjadu we Wojerowskej Łužiskej hali je wyši měšćanosta Stefan Skora (CDU) zdobom dobyćerku wurisanja „Młodźina hudźi“ Anniku Jannasch z Wopakeje z Čestnym mytom města Wojerec wuznamjenił.

Zhromadnje předstaji na to młoda husler­ka z Nowej Łužiskej filharmoniju twórby Josepha Haydna, Györgyja Ligetija a Johannes Brahmsa pod hesłom „K.U.K.: Esterházy-Siebenbürgen“. Lětuše hudźbne dny traja hač do 5. meje a wabja z wulkimi mjezynarodnymi mjenami, kaž su to Giora Feidman, kiž zahudźi zhromadnje ze Sergejom Čerepanowom 1. meje w Janskej cyrkwi, Concilum musicum Wien a pianistka Ana Cybulewa. Planowane je nimo wčerawšeho cyłkownje jěd­naće dalšich koncertow. Přewažnje přewjeduja je na žurli Wojerowskeho hrodu.

Malešecy (CS/SN). Nowy format su Malešanscy přemysłownicy zrodźili. Z „Malešanskim žiwjenjom“ chcedźa wšitke předewzaća, zarjadnišća a towarstwa we wsy předstajić a protagonistow k rozmołwje ze sobu pohnuwać. Prěni tajki, wčera přewjedźeny poskitk su mnozy přiwzali. Tójšto Malešanow, ale tež hosći putnikowaše takrjec na nawsy wot stacije k staciji, zo bychu so wo žiwjenju we wsy na­drobnje wobhonili. Mjez druhim rozłožichu přitomnym při tamnišej cyrkwi jeje aktiwity. Wopytowarjo móžachu na wěžu zalězć a sej hewak njepřistupnu ložu w Božim domje wobhladać.

W hosćencu „K Wódnemu mužej“ předstajichu so z dr. Ruth Thiemannowej a Marittu Schneider zastupjerce Malešanskeje Domowinskeje skupiny. Wonej předawaštej serbske knihi abo tajke ze serbskej tematiku a so ze zajimcami wo nich a serbskosći powšitkownje rozmołwjachu. Hosćenc samón wopokaza so jako­ dobra městnosć kulturneho žiwjenja. Wšako maja w nim tež žurlu za ně­hdźe 120 ludźi.

Helsinki (dpa/SN). Finscy socialdemokraća ze swojim předsydu Anttijom Rinne su wólby parlamenta w kraju dobyli. Po wuličenju wšitkich hłosow dóstanu woni 40 wšěch 200 mandatow parlamenta. Na druhe a třeće městno wuzwolichu ludźo prawicarskopopulistiskej stronje. Dotalny ministerski prezident Juha Sipilä a toho liberalna Centrumowa strona docpěštaj jeno štwórte městno.

Nowe awtorske prawo EU

Luxemburg (dpa/SN). Wjele diskutowana reforma awtorskeho prawa Europskeje unije je dźensa posledni zadźěwk přewinyła. Po tym zo bě Europski parlament předewzaće hižo schwalił, su tež čłonske staty EU z wjetšinu přihłosowali. Tež němske zwjazkowe knježerstwo je z „haj“ hłosowało. Nětko ma kóždy kraj dwě lěće chwile nowe prawidła do narodneho prawa přenjesć. W Němskej běchu raznje přećiwo dźělam reformy protestowali, bojo so internetneje censury.

Zetka so z bamžom

Předpředań za lětuše, mjeztym 24. Budyske lětnje dźiwadło je so sobotu zahajiła. Rynk ludźi sahaše wot dźiwadłoweje kasy hač daloko na Schillerowe zelenišća. Samsny čas wabjachu dźiwadźelnicy a pomocnicy we wosebitych kostimach za kruch „Na krótšim kóncu Słónčneje aleje“, kotryž jedna za čas NDR we wuchodnym Berlinje. Premjera budźe 20. junija. Foto: SN/Maćij Bulank

Zahrodkoweho palčika, kotryž je bywši zwjazkowy kancler Helmut Schmidt (1918–2015) wosobinsce pomolował, su w Hamburgu za 3 000 eurow přesadźowali. Politikar SPD bě figuru swój čas za beneficnu akciju porjeńšił. Dochody z awkcije chcedźa za přetwar dźěsćownje wužiwać. Palčik ma na hłowje čerwjenu čapku z chorhojčku Němskeje. W prawej ruce dźerži wulki hórniski hamor, lěwu ruku ma do zaka tyknjenu.

Jastwo na předań je w durinskim měsće Gera. Hódnota bywšeje justicneje institucije je na internetnej stronje ležownostneho zarjada z 298 000 eurami za 7 500 kwadratnych metrow podata. Zajimcy dyrbja koncept wužiwanja objekta předpołožić. Jastwo su lěta 2017 zawrěli, po tym zo bě ličba jatych spochi woteběrała. Nimo toho twaritej Sakska a Durinska zhromadne jastwo w Zwickauwje.

Drježdźany (dpa/SN). Ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU) ma hospodarski wuspěch Sakskeje tež za wuslědk pomocy Europskeje unije. To je we wusahowacej měrje k tomu přinošowało, swobodny stat po znowazjednoćenju Němskeje jako slědźenske a industrijne stejnišćo natwarić, rjekny Kretschmer powěsćerni dpa. „Bjez srědkow EU njeby wuwiće Drježdźan na wusahowacy centrum mikroelektroniki abo wuwiće Lipska na logistiske srjedźišćo móžne było. Tež wsy a mjeńše města wot spěchowanja EU profituja. Po informacijach statneje kenclije dósta Sakska wot lěta 1990 wjace hač 20 miliardow eurow z Brüssela. W tuchwilnej spěchowanskej dobje, kotraž traje hač do 2020, je to 2,75 miliardow eurow. Srědki wužiwachu mjez druhim za wuwiće městow, dalekubłanje kaž tež za slědźenje a wědomosć.

Dnja 26. meje su ludźo we wšěch krajach EU namołwjeni, 751 zapósłancow Europskeho parlamenta wolić.

Dallas (dpa/SN). Při ćežkich njewjedrach z tornadami, krupami a zapławjenjemi su na juhu USA znajmjeńša tři dźěći žiwjenje přisadźili. W Angelina County na wuchodźe Texasa zemrěštej dwě dźěsći, jako štom na awto padny, w kotrymž běštej wonej ze staršimaj po puću. Dźěsći w starobje wosom a třoch lět běštej nablaku mortwej, kaž lokalne medije rozprawjeja. We West Monroe w susodnym zwjazkowym staće Louisiana je so 13lětny we wulkej wodźe zatepił, informuje sćelak NBC. Dźesatki ludźi su so w Texasu při tornadach zranili.