Z wudaća: štwórtk, 06 junija 2019

štwórtk, 06 junija 2019 14:00

To a tamne (06.06.19)

Z ryzy wostudy je pjećlětna ze zahrody staršeju ćeknyła a ze železnicu wotjěła. Lokomotiwnik wobkedźbowaše, kak holčka w Postbauer-Heng do ćaha zalěze, a informowaše policistow, kotrajž w samsnym ćahu na słužbu do Nürnberga jědźeštaj. Jimaj holca powědaše, zo bě so jej doma wostudźiło a zo chcyše zaso wróćo do pěstowarnje jěć. Na policajskej straži staršej swoju dźowku wotewzaštaj.

Granatu namakała a sobu domoj wzała je 32lětna žona w hornjopfalcskim Kemnathu. Žona bě so při joggowanju namakanki dohladała a ju sobu wzała, njewědźo, što to poprawom je. Dokelž chcyše sudobjo jako dekoraciju wužiwać, je samo wobarbi. Po rešeršach pak zwěsći, zo jedna so wo granatu. Policija namakanku wotewza, kotraž wšak wukopa so na zbožo jako njestrašna atrapa.

wozjewjene w: To a tamne
štwórtk, 06 junija 2019 14:00

Wuchod hospodarsce nachwatał

Drježdźany (dpa/SN). Wuchod je hospodarsce po powalenju murje na polu wonkowneho wikowanja kaž tež nastupajo produktiwitu tójšto nachwatał. Wo tym je prezident Zwjazkoweho zjednoćenstwa srjedźostawskich zawodow Mario Ohoven přeswědčeny. „Wosebje widźomne je to w mašinotwarje a w předźěłacym přemysle. Při tym Sakska wosebje wot zhromadnych europskich wikow profituje“, rjekny Ohoven powěsćerni dpa.

Europa twori z 58 procentami wšěch eksportow tuchwilu najwažniše wuwožowanske wiki za swobodny stat. „Rozšěrjenje EU na wuchod je so za sakski eksport jara pozitiwnje wuskutkowało“, prezident zjednoćenstwa potwjerdźi. Přiběracy wuznam europskeho wukraja je jasnje widźomny. Wikowanje z Pólskej a Čěskej je za Saksku tak wažne kaž ni­hdy do toho.

wozjewjene w: Kraj a swět
štwórtk, 06 junija 2019 14:00

Socialdemokraća w Danskej dobyli

Kopenhagen (dpa/SN). Změna knježerstwa w Danskej: Socialdemokraća su wólby danskeho parlamenta dobyli a tak w Němskej a druhdźe ćežko w krizy tčacej stronje rědki wuspěch wobradźili. Strona ze swojej předsydku Mette Frederiksen je sej po dotalnym hamtskim kónčnym wuslědku nimale 26 procentow wolerskich hłosow wuwojowała. Najebać dobry wuslědk liberalneje strony ministerskeho prezidenta Larsa Rasmussena steji Danska nětko před změnu knježerstwa.

Najwjetši přěhračk wólbow je Danska ludowa strona. Prawicarscy populisća poćerpjechu z runje hišće 8,7 procentami raznu wólbnu poražku. Z wólbow parlamenta 2015 běchu woni hišće z 21,1 procentom hłosow wušli. Tež při wólbach Europskeho parlamenta běchu přisadźili.

„To je historiske dobyće“, rjekny přichodna ministerska prezidentka Mette Frederiksen minjenu nóc swojim přiwisnikam. Wuslědk wólbow dopokazuje, zo sej Danojo nowe knježerstwo a nowe politiske wusměrjenje přeja.

wozjewjene w: Kraj a swět
štwórtk, 06 junija 2019 14:00

Skandal ma konsekwency

Wukubłanje a strategiju sakskeje policije chcedźa zasadnje změnić

Drježdźany/Rózbork (UM/SN). Wukubłanje a dalekubłanje sakskeje policije chcedźa zasadnje změnić. To je konsekwenca přepytowanja, kotrež bě sakski nutřkowny minister Roland Wöller (CDU) po pruwowanskim skandalu na Rózborskej wyšej policajskej šuli wukazał. Nazymu 2018 bě jedyn z docentow wysokeje šule studowacym pruwowanske nadawki do pruwowanja spřistupnił. Na to zasadźi minister komisiju, kotraž měješe organizaciju a strukturu wukubłanja sakskeje policije přepytować. „Při tym dźěše wo wjace hač jenož wo pruwowanja“, rjekny Wöller minjenu póndźelu, jako kónčnu rozprawu komisije přednjese. „Policajska wyša šula ze swojimaj kubłanišćomaj w Rózborku a Budyšinje je wot nawodnistwa sakskeje policije daloko zdalena a čuje so častodosć kaž ‚pjate koleso‘“, komisija zwěsći. Jako wotpowědnje snadne hódnoća přistajeni připóznaće, kotrež za swoje dźěło žněja. „To ma so změnić, kubłanje dyrbi zaso bóle w srjedźišću stać.“

wozjewjene w: Kraj a swět
štwórtk, 06 junija 2019 14:00

Hłubšo rozmyslować

„Jara připóznatej“ mjenowaše čłon prezidija Zwjazkoweho předsydstwa Domowiny Marcel Brauman na wčerawšej hłownej zhromadźiznje župy „Jakub Lorenc-Zalěski“ šuli w Slepom. Kajki matej kubłanišći kaž Slepjanskej wuznam za sposrědkowanje serbšćiny zwonka wobłukow tajkich z adjektiwom „serbski“ w šulskim mjenje, Brauman jako župan Wojerowskeje župy dosć derje wě. Jeho wčera wuprajena mysl, šuli kaž Slepjanskej, prawnisce runostajić z kubłanišćemi w Ralbicach, Worklecach abo Radworju, će pohnuwa hłubšo wo tym rozmyslować. Wotpowěduje dotal na někotre „serbske šule“ wobmjezowany status trěbnym prócowanjam wo zachowanje našeje maćeršćiny, abo tči za tym „Budyska“ perspektiwa, kaž to w srjedźnej Łužicy rady mjenuja? Wězo je Slepo wosebity přikład. Ale njeby status „serbski“ hladajo na tamniše popřewrótowe prócowanja wo našu maćeršćinu zdobom specifisku regionalnu identitu skrućił? Axel Arlt

wozjewjene w: Towarstwa
štwórtk, 06 junija 2019 14:00

Matematika raz cyle hinak

Interaktiwnje a kreatiwnje zmóžnja najnowša wustajeńca w Budyskim Centeru na Žitnych wikach „Matemagija“ wopytowarjam wšitkich starobnych klasow, so z fenomenami matematiki we wšědnym žiwjenju zaběrać, kotrež sahaja hač k matematiskim teorijam a formulam. Pućowanska wustajeńca „Matemagija“ ma hač do kónca lěta 2021 we wot předewzaća ECE wobhospodarjenych nakupowanskich centerach Němskeje a wšeje Europy widźeć być, kaž centerowy management zdźěla. Partnero­jo a spěchowarjo přehladki su Gießenski Matematikum, Stuttgartska bursa a Załožba ličenje. Přehladka je hač do 22. junija w Budyšinje widźeć. Foto: SN/Hanka Šěnec

wozjewjene w: Kubłanje
štwórtk, 06 junija 2019 14:00

Hladarjo protestowali

Lipsk (dpa/SN). Sta sobudźěłaćerjow chorownjow a starownjow su wčera składnostnje konferency strowotniskich ministrow w Lipsku za lěpše dźěłowe wuměnjenja demonstrowali. Woni žadachu sej po wšej Němskej płaćiwe tarifowe zrěčenje za hladarjow starych ludźi a zakonsce postajeny personalny kluč w strowotniskich powołanjach. Tak hodźało so něšto přećiwo njedostatkej personala činić. „A štó hlada nas?“, steješe na jednym z transparentow.

Nastork protestow je dwudnjowska konferenca strowotniskich ministrow zwjazkowych krajow, kotruž su wčera w Lipsku zahajili. Sakska konferencu strowotniskich ministrow lětsa nawjeduje. Na zarjadowanju we wobłuku konferency staj strowotniski minster Jens Spahn a sakska ministerka za strowotnistwo Barbara Klepsch (wobaj CDU) z protestowacymi rěčałoj. Ministrojo su na konferency tež wo digitalizaciji w strowotnistwje a wo tak mjenowanej telemedicinje rěčeli. Rozjimali su tohorunja hygienu w chorownjach, winowatosć so šćěpić dać a zawjazowace rjadowanja w zwisku z darowanjom organow.

wozjewjene w: Kraj a swět
Pola Jurkec w Nowoslicach je wosom howjadow tele dny zymski kwartěr wopušćić směło. Dwě njedźeli pozdźišo hač loni wjedźeše­ dwanaćelětna kruwa Liza ze zwonom wokoło šije stadło na łuku při Jurkec statoku. „Jeli so wšo poradźi a wjelki wulke koło wokoło Nowoslic bjeru, móže so stadło potom ze šěsć ćelatami wróćić“, rjekny bur Jan Jurk. Foto: Jan Hrjehor

wozjewjene w: Łužica
štwórtk, 06 junija 2019 14:00

Kajki přichod ma kulturny dom?

Wo přichodźe Biskopičanskeho kulturneho domu je město studiju zhotowić dało. Jeje wuslědk je dosć pozitiwny, woznamjenja pak tohorunja wulke wužadanje.

Biskopicy (UM/SN). Namjetowany pjećstołpowy model za Biskopičanski kulturny dom hodźi so zwoprawdźić a je tež hospodarsce zastupujomny. To je wuslědk studije, kotruž su njedawno měšćanskej radźe předstajili. Wuměnjenje pak je spěchowanje projekta we wobjimje znajmjeńša 80 procentow.

Model mjez druhim předwidźi, zo tam wšelke měšćanske zarjady runje tak zaćahnu kaž Sakski krajny zarjad za komunalne datowe předźěłanje (SAKD). Wažnu rólu maja tohorunja posedźenja a kongresy hrać. Kulturne wužiwanje budźe porno tomu jenož hišće nakromny zjaw. Awtorojo studije nimo toho poručeja hotel přitwarić, zo bychu dochody domu zwyšili. Dohromady liča z inwesticiju něhdźe 19 milionow eurow.

wozjewjene w: Łužica
štwórtk, 06 junija 2019 14:00

Maja lědma hišće srědki

Dyrbja wo zjednoćenju ze susodnymaj gmejnomaj rozmyslować

Trjebin (AK/SN). Prawniski dohladowanski zarjad Zhorjelskeho wokrjesa je lětuši hospodarski plan Trjebinskeje gmejny schwalił. To pak je z krutymi wuměnjenjemi zwjazane, rozłoži komornica Carmen Petrick na wčerawšim posedźenju gmejnskich radźićelow. Hač do 30. nowembra dyrbja woni hospodarski strukturny koncept a naćisk klětušeho etata předpołožić. Tuchwilne hospodarske połoženje gmejny je napjate. Lětsa liča z deficitom poł miliona eurow. Klětu wučinja wón 280 000 eurow. Po słowach Carmen Petrick njezměja „wot klětušeho hižo žane likwidne srědki. Poprawom chcychmy za twar wopłóčkoweje syće kredit brać. Ale to budźe wšo druhe hač jednore.“

wozjewjene w: Łužica

Serbska debata

nowostki LND