Z wudaća: póndźela, 12 awgusta 2019

Zwažliwe wulěty na lodowcach, lochkomyslne skakanje wot balkona k balkonej: Mnozy turisća w dowolu njezrozumliwe a hłupe wěcy činja, při kotrychž móžeš jeno z hłowu wić. W italskich narodnych parkach su zakazali, w kupanskich šlapkach pućować. Jeli so ludźo po tym nimaja, dyrbja z pokutu hač do 2 500 eurow ličić. Zamołwići parkow nochcedźa tak žane pjenjezy zasłužić. Jim je wěstosć turistow wažna. Ličba zranjenych je so mjeztym jasnje pomjeńšiła.

Islandska turistiska centrala je wjacore lóštne kampanje zahajiła. Jedna tajka je, zo maja wopytowarjo Islandskeje w interneće spřisahać, zo budu z přirodu zamołwiće wobchadźeć. K wosom kaznjam mjez druhim słuša, zo su na kóžde wjedro a kóždy dyrdomdej wotpowědnje na­sta­jeni. Prawidło čo. 3 na přikład rěka: „Budu smjerć rjane fota třěleć, bjeztoho zo za nje wumru.“

Wuběrna kwalita, přijomne płaćizny, wobšěrna, dwurěčna brošurka – to je festiwal „Lípa Musica“. Přiwšěm bě koncert loni w Budyšinje strózbje stati­stisce sformulowane ze wšěch 22 zarja­dowanjow najšpatnišo wopytany. Byrnjež tehdy Prascy komorni solisća na za Łužicu skerje rědkim, dych rubjacym niwowje agěro­­wali, bě ryzy kwantitatiwny wothłós přesłapjacy. Zo je to přičina toho, sprje­wine město lětsa w programje njewobkedźbować, ze salomoniskeje reakcije na na­še naprašowanje njewuchadźa. Wězo njeby škodźało, by-li towarstwo Arbor inten­siwnišo za festiwal wabiło. Zwonka Čěskeje pak je to­ předewšěm nadawk tudyšich part­nerow, kotřiž dyrbjeli w tym nastu­panju zawěsće trochu wjace entuziazma nałožować. Snano je tež prosće tak, zo sej pu­bli­kum kwalitu hižo tak njewaži. Je-li pak sekera tuchwilu woblubowaniši instrument dyžli floret, njedźiwajmy so pozdźišo nad pjenkami. Bosćan Nawka

Augsburg/Berlin (dpa/SN). Za wuchowanje lěsow w časach klimoweje změny a zmi­štrowanje aktualnych škodow w lěsach trjebaja přichodne lěta po trochowanju zwjazkoweje ministerki za ratarstwo Julije Klöckner (CDU) znajmjeńša 1,5 miliardow eurow. Jeno za wotstro­njenje škodow w lěsach dyrbja znajmjeńša poł miliardy eurow nałožić, rjekny Klöckner nowinarjam w Augsburgu. „Za lěpše nastajenje lěsow nastupajo změnu klimy trjebamy přichodne lěta přidatnje cyłu miliardu eurow.“

Po informacijach ministerki Klöckner chcedźa na planowanym „lěsnym wjeršku“ 25. septembra brizantnu temu wobrě­čeć. Tam chcedźa tež konkretne napra­wy wobzamknyć. W tym zwisku su zastupnicy zwjazkow a ministerstwow za 29. awgust na přihotowansku rozmołwu přeprošeni. Lěsy ćerpja trajaceje suchoty a přiběracych škódnikow dla.

Klimowa politika budźe prawdźepo­dobnje tež ćežišćo dźěła zwjazkoweje kanclerki Angele Merkel (CDU), kotraž chcyše so dźensa z dowola do politiskeho Berlina nawróćić. W septembru planuja posedźenje klimoweho kabineta.

Praha (ČŽ/K/SN). Z wuznamnych wu­krajnych wosobinow ma mjez čěskimi ludźi­mi słowak­ska prezidentka Zuzana Ča­putová najwjetšu nahladnosć. Hłowu susodneho stata waži sej 71 procentow ludźi. Na druhim městnje sćěhuje bamž Franciskus, kotrehož 65 proc. respondentow pozitiwnje hódnoći, štož je kedźbyhódne, je dźě ludnosć cyrk­winsce zwjetša njewjazana. Najnjewoblubowanišej staj dotalny šef komisije Europskeje unije Jean-Claude Juncker, kotrehož ma jeničce 25 proc. zańč, a chinski prezident Xi Jinping z 18 procentami přichilnosće. To wuchadźa z wotpowědneho lětušeho naprašowanja, přewjedźeneho wot agentury STEM. Połojca Čechow ma sympatije za madźarskeho premiera Viktora Orbána. Za francoskeho prezidenta Emmanuela Macrona móže so hišće 40 proc. Čechow horić, za hłowu Ruskeje Wladimira Putina 36 procentow. Němsku kanclerku Angelu Merkel – něhdy jara popularnu, z jeje migraciskej politiku 2015 pak „přepadnjenu“ – ma tuchwilu jenož hišće 25 procentow Čechow zańč. Wo knjeza Washingtonskeho Běłeho domu Donalda Trumpa z 22 procentami hišće mjenje ludźi rodźi.

Tójšto zbožopřećow k pjećawosomdźesaćinam je bywši wučer Jurij Šołta (naprawo) dźensa w Nowej Wjesce přijimał. Gratulanća dźakowachu so jemu tež za spomóžne narodne dźěło při pěstowanju serbskeje rěče a kultury. Wospjet wuznamjenjeny awtor­ wučbnicow a mnohich přinoškow steješe wjele lět na čole Nowowješćanskeje Domowinskeje skupiny a někotre lěta na čole chóra Lipa. Wulke zasłužby ma Jurij Šołta tež při wudźeržowanju wuskich stykow na wšelakich polach do susodneje Čěske­je. K prěnim gratulantam słušeštaj dźensa dopołdnja Rejza Korjeńkec a bywši sobudźěłaćer Serbskich Nowin Jurij Šěrak (wotlěwa). Foto: Feliks Haza

Wojerecy (AK/SN). Zawjesć we Wojerecach a měšćanskich dźělach wobydler­ski etat je so jako dobre wopokazało. Mjeztym su prěnje wuslědki widźeć. Tule bilancu sćahny tele dny měšćanski ra­dźićel Uwe Bazejczyk, nawoda wodźenskeje skupiny za wobydlerski etat. Na te wašnje wužiwa město komunalnu pawšalu za lětsa a klětu, potajkim dohromady 140 000 eurow. Wobydlerjo zapodachu 180 namjetow, 61 z nich móžachu wobkedźbować.

„Tři naprawy su hižo zwoprawdźene“, rozłoži sobudźěłaćerka měšćanskeho za­rjad­nistwa Korina Jenßen. Při kolesowanskim pućiku na nasypje Čorneho Halštrowa nastajichu sydadła. We wobydlerskim etaće bě za to 10 000 eurow předwidźane. Njedaloko Wojerowskeho Lessingoweho gymnazija dachu za 5 000 eurow wjacore chěžne zachody porjeńšić. A w Brětni-Michałkach nastajichu na hraj­kanišću a při Brětnjanskim jězoru blida, ławki a papjerniki za dohromady 12 000 eurow.

Na łuce so paliło

Němcy. Při žnjach wotawy je so minjeny pjatk pola Němcow paliło. Při ratarskej mašinje běchu škrě łuku zapalili. Woheń přeskoči na walčkaj wotawy kaž tež na prasowansku mašinu. Płomjenja rozpřestrěchu so na 500 kwadratnych metrow. Dalšemu rozpřestrěću wohnjowi wobornicy zadźěwachu. Wěcnu škodu trochuja na něhdźe 60 000 eurow škody.

Slepo. Z nutrnosću spomina Slepjanska ewangelska wosada jutře, ­wutoru, we 18.30 hodź. na wopory, kotrež su při nutřkoněmskej hranicy žiwjenje přisadźili. Přichodne tydźenje wotměja so w Slepom dalše zarjadowanja, wěnowace so 30. róčnicy měrliweje rewolucije.

Čitataj twórby Strittmattera

Ćisk. Na wječor žorta a rozmyslowanja z twórbami Erwina Strittmattera a jeho mandźelskeje Evy přeproša Kulturne towar­stwo Ćisk srjedu, 14. awgusta, w 19 hodź. na Ćišćanski statok. Z twórbow wobeju spisowaćelow čitataj Uwe Jordan a Majka Kowarjec.

Projekt w muzeju

Błohašecy (SN). Hižo w lěće 2011 stej so město Budyšin a krajny zarjad za dróho­twar a wobchad dojednałoj, w Błohašecach podłu hłowneje dróhi kolesowan­ski puć twarić. Wot toho časa dyrbjachu tam někotre planowanske zadźěwki zmištrować a ležownostne prašenja rozrisać. Nětko su tam dróhotwarcy dźěłać započeli. W tym zwisku rozrisaja tež problem njedosahaceho wotwodźowanja dešći­ko­weje wody. Tak změja w Błohašecach nětko kompleksne twarnišćo, kotrež je za zbytk tohole lěta a za klětu planowane.

Jako prěnje staraja so wo wotwodźowanje dešćikoweje wody. Ju powjedu po nowym kanalu na Słonoboršćanske pře­mysłownišćo. Za to su minjeny tydźeń na planowanym nowym kolesowanskim pućiku pjeršć wotwozyli, zo móhli tam kanal do zemje kłasć. Wot přichodneje póndźele, 19. awgusta, dóńdźe maksimalnje dwaj tydźenjej k wobchadnym poćežowanjam. W tym času budźe wobchad při wotbóčce na přemysłownišćo z amplu rjadowany, kaž měšćanske zarjad­nišćo zdźěla. Na wuskutki dyrbja so šo­ferojo tež na statnej dróze S 100 nastajić.

SJ Chrósćicy

– ST Marijina hwězda 2:0 (2:0)

Zestawa domjacych: Králíček – Püschel, Cyž, Sentivan, Zynda, M. Zahrodnik, Bína, Henzl, Runt, Žur, Bogusz, Matješk, Špitank, G. Zahrodnik

zestawa hosći: Hejduška, Matik – Ch. Cyž, Škoda, Raab, R. Hawš, Kuring, O. Hawš, Peschmann, Wróbl, Selnak, Pakoßnick, Eldor, Melnyk, Jurš, R. Cyž, Čornak

Po tym zo běštej wobě koparskej mustwje­ hižo na serbskim supercupje pře­ćiwo sebi hrałoj, testowaštej wonej tydźeń­ do noweje sezony hišće raz pře­ćiwo sebi. Prěnjej wulkej šansy za SJ Chrósćicy měješe Jan Bogusz, kiž pak dwójce na Fabianu Hejdušce zwrěšći (7., 8.). Krótko po tym steješe 1:0 (9.). Filip Henzl pře­sa­dźi so w šěsnatce a sadźi bul do­ doł­heho kuta. Nětko sej domjacy přeco zaso šansy wuhrawachu, ale tež Pančičenjo so dale a lěpje do hry namakachu. Woni spytachu stajnje zaso přez dołhe třělwy abo přez spěšneju Hawšec bratrow Oskara a Richarda abo Jakobusa Kuringa na Chróšćansku defensiwu ćišć wukonjeć. Škit hosćićela pak wěsće steješe, a w 33. min. móžachu domjacy na 2:0 zwyšić. Znowa bě Henzl třělc wrotow.