Budyšin (CS/SN). Aktualna inscenacija Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła „Schierzens Hanka“ bě instituciji z přičinu, we wobłuku rjadu „Łužiska literatura do připołdnja“ historiske pozadki „katolskeje Serbowki židowskeho pochada“ wuswětlić. Spisowaćel Jurij Koch bě młodej žonje takrjec literarny pomnik stajił. Jeho nowela „Židowka Hana“ bě awtorce a rěžiserce mjenowaneje hry Esther Undisz z inspiraciju a z wuchadźišćom, za slědami protagonistki slědźić. Předwčerawšim je wona zhromadnje z dramaturgowku Madleńku Šołćic wuslědki swojich wobšěrnych rešeršow w Budyskim Dźiwadle na hrodźe předstajiła. Scenisce čitajo podachu akterojo Petra-Marja Bulankec-Wencelowa, Měrko Brankačk, Anna-Maria Brankačkec, Julia Klingnerec, Aquina Žurec a Jurij Šiman wotpowědne wurězki z inscenacije.

W bróžni słowjanske spěwy klinčeli

wutora, 09. januara 2024 spisane wot:

W bróžni Smolic statoka w Hórkach knježeše minjenu sobotu wulkotna słowjanska nalada. Hač do pózdnjeje nocy běchu tam serbske, čěske, słowakske, pólske a dalše słowjanske spěwy słyšeć.

Hudźbna wotměna poradźena

wutora, 09. januara 2024 spisane wot:

Hodowny koncert chóra Meje z njezwučenymi efektami

Radwor (CRM/SN). Chór Meja wuhotowa tež lětsa swój hodowny koncert z měnjacymi so hosćimi a stajnje tež nowymi překwapjenkami. Minjenu sobotu powitachu wopytarstwo w połnje wobsadźenej žurli hosćenca Meja dujerjo skupiny Radwor Brass. Moderator Beno Bělk namaka zaso dobre zwjazowace słowa za poskitki daloko znateho chóra. Přinoški klinčachu tónkróć za wuši mnohich chětro njezwučene, kaž to ludźo w připosłucharstwje hnydom spóznachu. Přetož Mejenjo wupruwuja ze swojim dirigentom Pětrom Cyžom mjeztym dale a bóle, swoje poskitki hišće bóle hudźbnje wožiwić přez to, zo w spěwach nic jenož hłosowu wobsadku husćišo hinak zasadźa, ale tež rytmiku a harmonije změnja a tak samo tekstam hustodosć wjace dyna­miki spožčeja. Tuta dosć poradźena wotměna w hudźbnym wurazu běše za připosłucharstwo chětro překwapjaca, a to w pozitiwnym zmysle, wuwabjejo wjele chwalby.

Twarja nachwilne hrajnišćo

póndźela, 08. januara 2024 spisane wot:

Zhorjelske dźiwadło pyta po zapławjenju za nowymi móžnosćemi

Zhorjelc (dpa/SN). Po zahubnych škodach wody dla před dobrym lětom hotuje so Gerharta Hauptmannowe dźiwadło w Zhorjelcu na ponowjenje swojeho hłowneho hrajneho domu. Do zahajenja twarskich dźěłow dyrbja pak najprjedy raz prowizoriske hrajnišćo přihotować. K tomu chcedźa halu bywšeho nakładneho dwórnišća w měsće nad Nysu přetwarić. „Plany su hotowe“, rjekny intendant Michael Morgenroth. „Čakamy na přizwolenje spěchowanskich srědkow, kotrež nadźijomnje hišće w januaru dóńdźe.“

Časowy wotběh twarskich naprawow je wotwisny wot spěchowanskich srědkow, wupisanjow a móžnosćow twarskich zawodow. Intendant je optimistiski, zo móža nachwilne hrajnišćo wot spočatka 2026 wužiwać. Ponowjenja w dźiwadle traja něhdźe tři lěta. Po kedźbliwych trochowanjach z tym liča, zo móža so najzašo spočatk 2028 zaso do hłowneho domu nawróćić.

Porjedźenka

póndźela, 08. januara 2024 spisane wot:
W přinošku „So trochu nastróžiła“, wudaće SN z 5. januara, dyrbi mjeno pólskeje lyrikarki prawje rěkać Wisława Szymborska. Zamołwjamy so za skomolene po­daće jeje mjena. Redakcija SN

Michał Wincar

póndźela, 08. januara 2024 spisane wot:
4. wulkeho róžka 1854 narodźi so we Worklecach jako syn žiwnosćerja pozdźiši sławny braška Chróšćanskeje wosady Michał Wincar. Wón nawukny powołanje ćěsle a domjaceho rěznika a wukonješe je we wokolinje ródneje wsy. Jako rěznik přiswoji sej Michał Wincar pozdźišo tež wědu, zo móžeše jako wobhladowar mjasa po rězanju z wotpowědnej hamtskej dowolnosću w klóšterskich kónčinach Kamjenskeho wokrjesa skutkować. Po załoženju Chróšćanskeho muskeho chóra Jednota 1872 je aktiwnje w jeho towarstwje skutkował a spěwał. Najwjetše zasłužby za serbstwo wukonješe jako woblubowany a požadany braška Chróšćanskeje wosady. Přiswojił bě sej brašćenje pola braški Jana Jakuba Bryla (1842–1889) ze Stareje Cyhelnicy. Hač do lěta 1933 je na wjace hač 200 kwasach brašćił. Kwasarjow bě tež z lóštnymi serbskimi pěsničkami, kiž zaspěwa, zawjeselił. Wincarjowa mandźelska bě jako kwasna kucharka zhromadnje z mužom-brašku na kwasach dźěłała. Swójba kupi sej tež blida, stólcy, ławki, talerje, šalki a škleńcy, kotrež při potrjebje za kwasy wupožčowaše a sej tak něšto přidatnje zasłužeše. 21.

„So trochu nastróžiła“

pjatk, 05. januara 2024 spisane wot:

Pod hesłom „tracTare“ wuhotuje Zwjazk serbskich wuměłcow prawi­dłownje literarne rozmołwy wo aktualnych publikacijach tudyšich awtorkow a awtorow. Na lětsa prěnim zarjadowanju rjadu rozjimachu zběrku basnjow Sylwije Šěnoweje „Mosty přez morjo“.

Budyšin (SN/bn). „Basnje Sylwije Šěnoweje dótkaja so byću žiwjenja“, zjima spisowaćelka Měrana Cušcyna swoju zawodnu analyzu-interpretaciju wčera w Budyskej piwarni. Po jeje słowach nałožuje Šěnowa „rady retoriske figury, a to předewšěm oksymoron, negaciju a naličenje“. Nastupajo „za lyriku charakteristiske barby dominuje módrosć“; w titulu antologije jewjace so morjo wotbłyšćuje „poetiski sujet, kajkemuž su so tójšto serbskich basnikow wěnowali“.

Tohorunja do zběrki zapřijate přebasnjenja wjeršow Wicławy Szcymborskeje běchu Cušcynej z dalšim přikładom skedźbnić na paralele: „Tak mjenowane třeće wóčko je ze symbolom za podwědomje, kotryž namakamy na přikład tež w tworjenju Benedikta Dyrlicha.“ Grafiske wuhotowanje knihi, kotrež bě Hanka Šěnec zdokonjała, spožča antologiji „dalšu runinu“.

Srjedźoněmska filharmonija wuhotuje wutoru, 9. januara, nowolětny koncert w Budyšinje. We wulkim domje Serbsko-Němskeho ludoweho dźiwadła zaklinča pod nawodom Attilija Tomasellowa kompozicije na přikład Leoša Janáčeka, Benjamina Brittena a Georgesa Bizeta. Zajimcy njech chwataja – zarjadowanje je nimale wupředate. Foto: Srjedźoněmska filharmonija

Budyšin (SN/MiP). Pohladaš-li do składu za download nowych appow za swoje šmóratko, nadeńdźeš tam wot prěnjeho januara sem tež jednu z mjenom „Kostrjanc“. Wuwiłoj staj jón młodaj serbskaj pachołaj Korla Baier, šuler Budyskeho Serbskeho gymnazija a Cyril Mark, student wučerstwa za matematiku a informatiku w Lipsku. Po něhdźe dwěmaj lětomaj wuwića staj jón nětko online stajiłoj. Wobaj znajetaj so ze šule a njejstaj nastupajo swoje kmanosće w programěrowanju žanej lajkaj wjace. Korla Baier drje je mnohim čitarjam SN jako stworićel programa „Bamborak“ ze serbskej předčitanskej funkciju znaty.

„Po małym brainstormingu běchmoj sej spěšnje přezjednaj, što chcemy zhromadnje wuwić: Serbsku app za socialne medije – tajku wšak w Serbach nimamy“, powěda Cyril Mark. Projekt financielnje podpěrowała je Załožba za serbski lud. Fachowje je jeju tamniši społnomócnjeny za digitalizaciju Daniel Zoba podpěrował.

Digitalny přichod rěče

pjatk, 05. januara 2024 spisane wot:

Z wuskutkami demografiskeho wuwića w našej republice njejsmy hakle wot wčerawšeho konfrontowani. Fachowcy faluja – a to „na wšěch róžkach“. Runje za serbski swět je to fatalna situacija. To dožiwjam dźeń wote dnja na dźěle w ludowym nakładnistwje. Trjebamy nuznje serbskorěčny fachowy dorost. Zo pak serbšćina mjez młodej generaciju dźeń a bóle wochudni, je tež fakt, kotryž zatajić njemóžemy. Ćim wažniše su digitalne poskitki, kotrež młodostnych do serbskeje komunikacije wabja, wšako wotměwa so wona we wulkej měrje na kanalach socialnych medijow.

Dwaj młodaj Serbaj, Cyril Mark a Korla Baier, staj tutu potrjebu spóznałoj a serbsku socialno-medijowu app stworiłoj. Cyle strózbje staj rěčne dynamiki mjez našimi młodostnymi analyzowałoj a serbsku rěčnu awto-korekturu kaž tež přełožowansku funkciju zatwariłoj, zo by komunikaciska barjera niska była a młodostnych w digitalnym serbskim swěće dźeržała. Wulka chwalba jimaj za to! Milan Pawlik

Serbska debata

nowostki LND