Swojim serbskim korjenjam so stajnje wuznawał
Zrudna powěsć dóšła je z Prahi, zo je tam dnja 26. junija w starobje 78 lět Tomaš Kmjeć zemrěł – Serb z jónkrótnym žiwjenjoběhom a wusahowacej karjeru. Serbski hólčec bě połkownik wójstwa Čěskeje republiki.
Narodźił je so Tomaš Kmjeć 14. decembra 1944 we Wotrowje. Lěto pozdźišo po skónčenju Druheje swětoweje wójny přesydlištaj so jeho staršej do čěskich Warnoćic. Mać bě rodźena Zyndźic z Wotrowa, nan Pawoł Kmjeć pochadźeše z Miłoćic.
Maturu je Tomaš Kmjeć na wojerskej šuli na Morawje wobstał, sćěhowaše studij na Wyšej powołanskej šuli artilerije w słowakskim Martinje. Studij zakónči wón jako leutnant čěskeje ludoweje armeje. Po napjatym lěće 1968 poda so wón na studij Wojerskeje akademije w Brnje. Studijne wuslědki wukmanichu jeho lěta 1978 k tomu, so stać w Sowjetskim zwjazku z komandantom raketoweho wotrjada w stepje njedaloko sydlišća Kapustin Jar – 150 km wot Pětrohroda zdaleneho.
Zelenskyj na wopyće w Praze
Praha (dpa/SN). Ukrainski prezident Wolodymyr Zelenskyj je po swojim wopyće w Bołharskej wčera wječor do Čěskeje dojěł. W Praze wočakowaštaj jeho dźensa prezident Petr Pavel a ministerski prezident Petr Fiala. Z nimaj chcyše 45lětny Zelenskyj po swójskich wuprajenjach „substancielne rozmołwy“ wjesć. Hłowna tema rozmołwow w Praze bě dalša podpěra Čěskeje na dobro Ukrainy, kotraž dyrbi so nimale połdra lět ruskej inwaziji wobarać. Nimo toho póńdźe wo wjeršk NATO a wo natwar po wójnje.
Bywši general NATO Pavel bě w aprylu zhromadnje ze swojej słowakskej koleginu Zuzanu Čaputovej na wopyće w Kijewje był. Wopyt Zelenskeho wotměje so krótko do wjerška NATO 11. a 12. julija we Vilniusu. „Ukraina wočakuje jasny signal ze stron NATO“, čěski ministerski prezident Petr Fiala potwjerdźi. K tomu słuša móžny přistup Ukrainy do aliancy.
„Durje kraja kruće zaprasnyć“
Předsyda PiS Jarosław Kaczyński za ludowe wothłosowanje wo migraciji
Waršawa. Problem migracije w Europje je w Pólskej dale palaca tema. Kraj so cyłoeuropskemu „solidaritnemu rjadowanju“ EU nastupajo rozdźělenje ćěkancow dale spjećuje a w tymle prašenju zhromadnje z Madźarskej skerje sam steji. Najebać to žněje Waršawa za swoju poziciju tež wěste zrozumjenje. To je předwčerawšim, srjedu, ministerski prezident Mateusz Morawiecki nazhonił. Na wopyt přizjewiła bě so italska premierka Georgia Meloni. 46lětna předsydka jako profašistisce zastopnjowaneje strony Fratelli d’Italia je wot oktobra 2022 ministerska prezidentka w Romje. Do toho bě jeje strona z wólbow parlamenta jako najsylniša politiska móc wušła.
Ukrainjenjo a Romojo so bili
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Ruski atomowy koncern Rosatom je přestał w Čěskej dźěłać. Nowiny Deník N rozprawjachu minjenu póndźelu, zo su firmu z wikowanskeho registra šmórnyli. Wšitcy sobudźěłaćerjo předewzaća su Čěsku mjeztym wopušćili, tež wabjenska agentura, kotraž dźěłaše za Rosatom, mjeztym hižo aktiwna njeje.
Kónc tydźenja su so wjacore sta Romow w Pardubicach zjawnje přećiwo přebywanju Ukrainjanow w Čěskej wuprajili. Přičina protestneje akcije je bijeńca, ke kotrejž bě zašły pjatk dóšło a kotruž su po měnjenju Romow třo Ukrainjenjo naškarali. Romojo žadaja sej lěpši škit přećiwo nadpadami. Justicny minister Pavel Blažek kritizowaše njedźelu wječor w Čěskej telewiziji, zo njeje demonstracija přizjewjena była. Zdobom warnowaše před podobnymi wobstejnosćemi, kotrež dožiwjamy tuchwilu w Francoskej. W minjenych tydźenjach bě we wšelakich čěskich městach wjacore razy k namócnym rozestajenjam mjez Ukrainjanami a Romami dóšło, při kotrychž je młody Rom žiwjenje přisadźił.
„Wulka mróčel – słaby dešć“
Pólska z wuslědkom zběžka ruskich zóldnarjow konfrontowana
Waršawa. Spodźiwny a hač do dźensnišeho njewujasnjeny zběžk zóldnarjow bojoweje skupiny Wagner přećiwo ruskemu wojerskemu rozkaznistwu je w Pólskej wulki njeměr zbudźił. Jara dokładnje su medije kraja wuwiće sćěhowali a połoženju wotpowědnje rozprawjeli. Tež kónc rokoćenja – škitny azyl něhdźe 8 000 wojowarjow woneje skupiny w Běłoruskej – je w Pólskej dale jara aktualny.
Mjenje pjenjez za ćěkancow
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Čěska je jedyn z krajow, kotryž je najwjace ukrainskich ćěkancow přijał. W zašłych měsacach pak je dźeń a mjenje Čechow zwólniwych, ludźom z nadpadnjeneho kraja pomhać a knježerstwo dyrbi lutować. Tohodla je so rozsudźiło, wot julija humanitarnu pomoc za potrěbnych redukować. To rěka, zo chce bydlenske pjenjezy šmórnyć, a zo smědźa ćěkancy jenož hišće pjeć měsacow darmotnje w statnych přebywanišćach bydlić. Njestatne organizacije pak su na konferency komisariata za ćěkancow UN w Praze warnowali, zo změje rozsud zahubne sćěhi.
Pólska nadpad raznje prěje
Pólska wo migrantow njerodźi
Tragiski dóńt młodeje Wrócławčanki debatu ćěkancow dla pohonja
Waršawa. Jara emocionalnje su předwčerawšim, srjedu, w pólskim sejmje problem rozjimowali, kotryž mjez politikarjemi kraja a wobydlerjemi stajnje zaso wulku rozhorjenosć zbudźa: Je to prašenje, hač dyrbjała Pólska wěstu ličbu ćěkancow přijimać, kaž sej Europska unija to přeje. Na njedawnym wjeršku EU běchu wobzamknyli, zo maja jeje čłonske kraje po principje solidarity kóžde lěto wěstu ličbu ćěkancow přiwzać, chibazo płaća za kóždeho „njepřiwzateho“ 20 000 eurow. Pólskej bychu po tym puću nimale 2 000 migrantow připokazali, štož Waršawa wotpokazuje. Knježaca strona Prawo a sprawnosć (PiS) je to w sejmje hišće raz chětro doraznje potwjerdźiła. Předsyda PiS Jarosław Kaczyński skedźbni wospjet na to, zo je kraj „hač do dwaj milionaj“ ukrainskich ćěkancow přijimał. We woprawdźitosći pak je ličba wo tójšto mjeńša. Wot EU připokazanych sto eurow na wosobu dawno njedosaha, Kaczyński kritizowaše.
Pavel sto dnjow w zastojnstwje
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Najlěpše městno za žiwjenje je tež lětsa Praha. Wobwod Hradec Králové je druhe najpřijomniše městno w susodnym kraju a tež wobwod Vysočina je za wjele Čechow jara atraktiwny. Najmjenje woblubowany wobwod Čěskeje pak su Karlovy Vary, wuchadźa ze studije „Městno za žiwjenje“, kotrejež wuslědki wozwjewjachu na sławnostnym zarjadowanju minjeny štwórtk w čěskej stolicy. Tam zasłuža ludźo najwjace pjenjez, medicinske a socialne zastaranje stej tohorunja najlěpšej po cyłym kraju. Ale z wobswětom a wěstotu njejsu Praženjo přewšo spokojom. Jara spokojom pak su Čěša ze Petrom Pavelom, kiž bu před 102 dnjomaj do zastojnstwa čěskeho prezidenta zapokazany. Z aktualnych naprašowanjow mjez wobydlerjemi susodneho kraja wuchadźa, zo dowěrja 60 procentow Čechow swojemu prezidentej. Tež połojca njewolerjow a štwórćina wolerjow bywšeho ministerskeho prezidenta Andreja Babiša ničo přećiwo nowemu prezidentej nima. Wjetšina ludźi ma jeho za dobreho reprezentanta Čěskeje.
„Přestańće nas morić“
Wšopólske protesty po smjerći žony zakonja přećiwo wotehnaću dla
Waršawa. Smjerć samodruheje žony při lěkowanju w chorowni pólsku zjawnosć dale rozhorja. Tysacy ludźi su srjedu po wšěm kraju přećiwo jara krutemu zakonjej přećiwo wotehnaću demonstrowało. Organizacija „Wšopólski stawk žonow“ bě k protestam namołwjała. Po informacijach organizatorow su žony a mužojo w cyłkownje 40 wulkich a mjeńšich městach kraja kaž tež w Berlinje na dróhu šli. We Waršawje stejachu wobdźělnicy z wobrazami zemrětych žonow a ze šćipatymi hesłami přećiwo knježacej narodno-konserwatiwnej stronje PiS před strowotniskim ministerstwom. Na plakatach steješe „Přestańće nas morić“ abo „Chcemy porodźić a nic wumrěć“.
