Poslednja februarska sobota skići składnosć, w Słowakskej z wólbami parlamenta stat kaž tež towaršnosć změnić. Nic mjenje hač 25 politiskich stron a naj­wšelakorišich hibanjow je sta kandidatow za najwyši zakonje wobzamkowacy organ kraja nastajiło.

Dotalna knježerstwowa koalicija stron Smer-SD, SNS a Most-Híd po poslednich zwěsćowanjach wotpohladow wolerjow nima hižo žane wuhlady na dobyće. Za to je žedźenje ludnosće za změnu wočiwidna. Njepřewidźomna wšak je tež móžnosć, zo ultraekstremna L’udová strana Naše Slovensko (L’SNS) zlě wuwołaneho nacionalista-radikalista Mariana Kotleby nastupajo ličbu hłosow druhe městno wobsadźi – L‘SNS ma dale a wjace přiwisnikow.

Gripa w Čěskej grasěruje

štwórtk, 27. februara 2020 spisane wot:

Praha (ČŽ/K/SN). W Čěskej gripa po cyłym kraju grasěruje, a schorjenych je telko ludźi, zo Praske strowotniske ministerstwo wo epidemiji rěči. Na 100 000 wobydlerjow zwěsćichu 1 865 schorjenych. Po wudawanju hygieniskich městnow su wšitke starobne skupiny potrjechene. Najwjace schorjenych je w poměrje k ličbje wobydlerjow w južnych Čechach a w Morawskošleskim wobwodźe. Nowiny pišu, zo někotre strowotniske a socialne zarjady gripoweje epidemije dla wopyty wobmjezuja.

W najbóle potrjechenym južnočěskim wobwodźe zličichu samo 2 211 schorjenych na 100 000 wobydlerjow. Tam je dotal jedne dźěćo zemrěło. W Morawskošleskim wobwodźe je na 100 000 ludźi 2 100 chorobnych padow, z čimž je próh epidemije tohorunja překročeny. W Liberecskim wobwodźe je ličba schorjenjow wo 18 procentow přiběrała – na 100 000 wobydlerjow je tam 1 191 pacientow. Po cyłym wobwodźe Ústí je wjace hač 14 000 wosobow na gripu schorjeło. Zwjetša w Čěskej gripa w januaru zachadźa. Loni bě wona hakle w februaru wudyriła. Kóždy króć na nju 1 500 do 2 000 ludźi zemrěje.

Čućiwy njedostatk rjemjeslnikow

wutora, 25. februara 2020 spisane wot:

RJEMJESLNIKOW je w Čěskej spochi mjenje. Hdyž bě lěta 2017 w susodnym kraju hižo 300 000 rjemjeslnikow přemało było, pobrachuje tam nětko 400 000. We wšěch powołanjach rjemjeslnicy faluja. W twarstwje na přikład pytaja mulerjow, ćěslow, třěchikryjerjow, blidarjow, molerjow a lakěrowarjow. To samsne nastupa instalaterow, klempnarjow a skowarjow. Čěska hospodarska komora a Zwjazk přemysła a wobchada skoržitej, zo je za wšě profesije přemało wučomnikow kaž tež fachowych dźěłaćerjow.

Njedostatk ludźi na dźěłowych wikach zawinuja po hódnoćenju ekspertow někotre faktory. Sobu najwažniši z nich je, zo dale a wjace rjemjeslnikow staršeje generacije do zasłuženeje renty wotchadźa. Młódši pak wotchady zdawna njenarunaja. Tež z teje přičiny nic, dokelž so demografiske wuwiće minjenych dwaceći lět zdobom na te wašnje wuskutkuje, zo je dale a mjenje wotchadnikow srjedźnych šulow. A střeća dyrbjachu zwěsćić, zo je po lěće 2000 zajim wo powołanske šulstwo chětro popušćił.

Awto Škoda z rekordom

póndźela, 24. februara 2020 spisane wot:

Praha (ČŽ/K/SN). Awtotwarc Škoda Auto je loni w swojich třoch čěskich zawodach prěni raz 910 000 wozydłow zhotowił. Z tym mnóstwom rozšěri přede­wzaće produkciju „doma“ porno lětu 2018 wo 2,5 procentow. W Mladoboleslavskej tworni – najwjetšej swojeho razu – nadźěłachu 590 000 nowych jězdźidłow, zbytk zmontowachu w twornjomaj Kvasiny a Vrchlabí. Cyłkowna lońša pro­duk­cija awtotwarca Škoda Auto pak wučinja dohromady 1,24 milionow Škodow­kow naj­wšelakorišich typow, předewšěm Octa­vijow. K tutej bilancy přinošowachu zawody awtotwarca w Słowakskej, Ruskej, Algeriskej, Chinje kaž tež Indiskej.

W běhu lěta chcedźa w Mladej Boleslavje z produkciju prěnjeho Škodow­skeho elektromobila započeć. Prěnje e-aw­to na čěske wiki pak prawdźepo­dobnje awtotwarc Hyundai přinjese. Južno­korejska firma započnje w měrcu w swojej tworni w Nošovicach pola Frýdeka-Místeka elektromobil Kona Electric produkować. A lětsa maja hišće dźesaćitysacy z nich nastać. Zawod w Nošovicach je jeničke produkowanišćo firmy Hyundai w Europje.

Konfeti Dudec mandźelskimaj

pjatk, 21. februara 2020 spisane wot:

Pólska strona PiS prezidentski wólbny bój za „kandidata sonow“ zahajiła

Waršawa. Pólska hotuje so z wotmachom na wólby prezidenta, kotrež budu 10. meje. Minjenu sobotu je knježaca narod­no-konserwatiwna strona Prawo a sprawnosć (PiS) wólbny bój oficialnje zahajiła – cyle po ameriskim wašnju.

PiS bě swojich přiwisnikow do wulkeje hale „Expo 21“ we Waršawje zwołała, kotraž­ ma 3 000 městnow. Ludźo přijědźechu z busami z cyłeho kraja. Na kóncu dyrbjachu mnozy wonka stejo wostać, štož zbudźi mjez nimi njespokojnosć. Za to­ bě nutřka wšitko za wulku show spřihotowane. Hala bě z hoberskimi chorhojemi w barbach Pólskeje wupy­šena. Atmosfera runaše so ameriskemu wólbnemu bojej.

Wulce zahorjeni su přitomni prezidenta Andrzeja Dudu witali. Pod wyskom swojich přiwisnikow wón připo­wědźi, zo chcył dalše pjeć lět najwyše zastojn­stwo kraja wukonjeć. Tak chcył wšitko činić­, zo by so Polakam lěpje šło.

Demonstranća w čěskim Brnje spytachu wčera tomu zadźěwać, zo nowy społnomócnjeny za prawa wobydlerjow Stanislav ­Křeček zastojnstwo nastupi. 81lětneho jurista a bywšeho zapósłanca běchu wčera w parlamenće spřisahali. Křeček bě stajnje ­zaso z rasistiskimi wuprajenjemi wosebje přećiwo Romam napadnył. Policija je blokadu namócnje rozpušćiła. Foto: dpa/Igor Zehl

Pólscy hórnicy kolije blokowali

štwórtk, 20. februara 2020 spisane wot:

Waršawa (dpa/SN). Protestujo přećiwo wuhlu z Ruskeje su pólscy hórnicy kolije železnicy blokowali. „Tule přijědźe ze železnicu ruske wuhlo, kotrež nam dźěłowe městna a prawo na zwyšenje mzdow bjerje“, rjekny předsyda dźěłarnistwa Serpień­ 80 Bogusław Ziętek powěsćerni PAP. Nasypy wuhla pólskich podkopkow su połne, wón wuzběhny. Najebać to běchu­ dotal wšitke namołwy hórnikow na pólske knježerstwo podarmotne, import wuhla z wuchoda přetorhnyć.

Hórnicy su mjeztym za 28. februar centralnu demonstraciju we Waršawje připowědźili, zo bychu swoje žadanja za zwy­šenjom mzdow wo dwanaće procentow a za skónčenjom importa wuhla potwjerdźili. Pólska produkuje nimale 80 procentow swojeje miliny z wuhla.

Po informacijach za hórnistwo za­mołwiteho pokładoweho ministerstwa we Waršawje je kraj loni 16,7 milionow tonow kamjentneho wuhla dowožował, z toho 10,8 mio. tonow z Ruskeje. Pólske wuhlowe jamy produkowachu po samsnych žórłach runočasnje 61,6 mio. tonow kamjentneho wuhla, štož pak za zastaranje kraja njedosaha.

„Złote Warnočanske časy“

srjeda, 19. februara 2020 spisane wot:

Lońše poslednje čisło časopisa Česko-lužický věstník wopřijima wobšěrniše informacije wo powójnskim serbskim šul­stwje w sewjernej Čěskej. Z wurazom „złote (zlaté) Warnočanske časy“ su měnjene lěta wot 1945 do 1950 z wukubłanjom młodych Serbow we Varnsdorfje, Českej Lípje a Liberecu. Podate su wjacore ličby wuknjacych: w Českej Lípje wot 2. decembra 1945 hač do kónca lěta 1946 tři rjadownje z 61 šulerjemi, we Varnsdorfje wot spočatka 1947 hač do julija 1949 štyri rjadownje ze 106 gymnaziastami a dalšimi 78 hólcami a holcami w čěskich rjadownjach wot 26. nowembra 1945 w kursach za hospodarstwo a ratarstwo kaž tež wot septembra 1946 kursaj za wučerstwo a wikowanje.

Maja najstaršu studnju swěta

póndźela, 17. februara 2020 spisane wot:

CIGARETY w Čěskej wjetšina wobydlerjow kuri. W přetrjebje tobaka zaběra susod­ny kraj sedme městno na swěće. Kóždy kurjak, starši hač 15 lět, přepacha wob lěto dobre 2 400 cigaretow. To wo­zjewjeja medije, powołace so na projekt Česko v datach. „Najwjace cigaretow pře­trjebuja 65lětni a starši seniorojo. Jědnaće procentow z nich kuri wšědnje znajmjeńša 25 cigaretow“, awtorojo projekta přispomnjeja. Pjećina ludnosće wšědnje pacha, něhdźe sydom procentow składnostnje. Něhdźe 17 procentow ludźi je kurić přestało. Tyzka cigaretow płaći w Čěskej přerěznje 98 krónow (něhdźe 3,80 eurow). Po tym zo je wot meje 2017 ku­rje­nje w hosćencach, barach a na busowych zastanišćach zakazane, je po zwěsćenju Statneho strowotniskeho wustawa sydom procentow ludźi w st­a­robje 25 do 44 lět kurić přestało a něhdźe třećina přetrjebu cigaretow wobmjezowała. Wjetšina ludnosće pak swoju zwučenosć njeje změ­niła. Po dopóznaćach wědomostnikow móže kurjenje cigaretow 14 typow raka a wjele dalšich chorosćow wuskutkować. Wobškodźa na přikład wutrobu a žiły.

Razne hódnoćenje

póndźela, 17. februara 2020 spisane wot:
Praha (ČŽ/K/SN). Pólska a Madźarska stej krjechkej demokratiji. To rjekny wice­pre­zidentka Europskeje komisije Věra Jourová w interviewje, kiž je němski maga­cin Der Spiegel z njej wjedł. Čěsku komisarku, kompetentnu za ressort europske hódnoty a transparenca, znjeměrnja na pólskich reformach justicy předewšěm wobstejnosć, zo skića wone ekstremnje wobšěrne móžnosće pochłostanja sudnikow, z čimž wohrožuje so po jeje hódnoćenju jich njewotwisnosć. Naprawa njeje hižo za to myslena, „přećiwo jednotliwym čornym wowcam zakročić, kaž so to tež w druhich čłonskich statach EU stawa, ale je bombardowanje płoniny. To njeje žana reforma, to je ničenje“, Jourová zwurazni. „Naše reformy justicy ni­maja z ničim ničo zhromadneho“, reago­waše nablaku rěčnik knježaceje strony Prawo a sprawnosć (PiS) Radosław Fogiel. „Hdyž něchtó tajke něšto twjerdźi, bych jeho skerje za šulerja surealizma měł hač za seriozneho politikarja.“ W Madźarskej su po sudźenju Jouroveje změny nastupajo demokratiju skradźne, tola maja zdobom wjetši rozměr. „Tam su tež medije wobškodźene.

Serbska debata

nowostki LND