„... hdyž sy raz ryć započał ...“
Swobodnje skutkowacy hudźbny redaktor Sebastian Elikowski-Winkler wěnuje so w aktualnym, tež w mediatece přistupnym rjedźe Serbskeho rozhłosa sćelaka RBB němskim komponistam, kotřiž su serbsku ludowu hudźbu wuměłsce adaptowali. Bosćan Nawka je so z nim rozmołwjał.
Knježe Elikowski-Winklero, kak sće mysličku zrodźił, połhodźinske wusyłanja wo poměrnje njeznatym kapitlu hudźbnych stawiznow zwoprawdźić?
S. Elikowski-Winkler: Tydźenske tematiske hudźbne wusyłanje dźě je kruty podźěl našeho programa. Myslach sej, zo so tema dosć derje hodźi – runje tež, dokelž ludźo zwonka fachowych kruhow přewjele wo tym njewědźa. Zo je na přikład Jean Kurt Forest „Suity na serbske ludowe spěwy“ spisał, dźensa skerje mała horstka wě. Zo chowaja so w Němskim rozhłosowym archiwje nahrawanja mjenowanych twórbow – tajke připosłucharjam předstajić je žro rjadu „Mjez přiswojenjom a eksotizmom: Serbske temy w hudźbje“ –, je hišće mjenje ludźom znate. A hdyž sy raz ryć započał, so cyle wot samo dźeń a wjac zajimawostkow wukopa.
Wuměłstwowa rada trěbna
Kak ma ze Serbskim ludowym ansamblom po wotchadźe tuchwilneje intendantki Judith Kubicec 31. julija dale hić? A što sej sobudźěłaćerjo přeja? Wo tym je so Cordula Ratajczakowa z předsydu zawodneje rady Handrijom Henčlom rozmołwjała.
Před lětom smy wo problemach mjez sobudźěłaćerjemi SLA a intendantku rozprawjeli. Kak spokojom sće, zo wona dom wopušći?
H. Henčl: Smy spokojom, zo so intendanca Judith Kubicec 31. julija kónči, dokelž je wona wulke šmjaty do domu přinjesła a dokelž njeje nam wozjewiła, što chce. Je nam jenož prajiła, što nochce. Čakamy dźensa hišće na jeje koncept. Za paradoksne mam wuprajenje direktora Załožby za serbski lud Jana Budarja, kiž je so za jeje pokiwy za dalše wuwiće domu dźakował. Kajke spomóžne poručenja móže intendantka instituciji dać, w kotrejž je zwrěšćiła? To njerozumju. Kotre poručenja móhli to być? Fakt je, zo nimamy nawodu orchestra, a wot 31. julija njezmějemy tež žanoho nawodu chóra. Měnimy, zo ma Andreas Pabst tutu funkciju dale wukonjeć.
Dowol při wodźe dźeń a woblubowaniši
Idylisce wosrjedź chójnoweho lěsa wupřestrěwa so na dwěmaj hektaromaj campingownišćo při Slěbornym jězoru. Stajni dowolnicy pochadźeja samo z Regensburga, Bremena a Čěskeje. Tež hosći z Drježdźan, Pirny a Freiberga tam kóžde lěto witaja, měni jednaćel campingownišća Falk Nowotnick. Andreas Kirschke je so z nim rozmołwjał.
Je lěto 2020 zhubjene lěto?
F. Nowotnick: Ně. W aprylu a přez jutry drje njemóžachmy žanych hosći witać, ale ze 170 stajnymi wopytowarjemi smy so fairnje dojednali. Najebać to, zo njejsu tu přebywać móhli, njetrjebachmy jim žane pjenjezy wróćo płaćić. To bě jara solidariske rozrisanje. W juniju, juliju a awgusće bě situacija wo wjele lěpša, dokelž bě campingownišćo dospołnje wuknihowane. Nimo toho mějachmy tu mnohich dnjowych hosći. Nazyma bě zaso trochu měrniša. Najebać pandemiju móžachu spokojom być, byrnjež so tu mjenje ludźi hač hewak kupało.
Kak sće nowe lěto zahajili?
Wužiwataj měra rodźitaj ideje
Hosćency a hotele su dale zawrjene, a to drje tež jutry, na čož maja so tohorunja serbscy hosćencarjo nastajić. Milenka Rječcyna je so z mějićelku Budyskeho hosćenca „Wjelbik“ Moniku Lukašowej rozmołwjała.
Jutry, tak rěka tuchwilna informacija, drje budu hosćency a hotele zawrjene. Kak Wy to posudźujeće?
M. Lukašowa: Njemóžu rjec, hač mam rozsud za špatny abo dobry. Njeliču z tym, zo budźemy jako gastronomojo swoje hosćency prjedy wotewrěć směć hač loni po prěnim lockdownje, hačrunjež by to rjenje było. Ličba na koronawirus schorjenych pak je nětko wjetša hač w samsnym času loni.
Maće we „Wjelbiku“ móžnosć, hosći pod hołym njebjom posłužować?
M. Lukašowa: Dotal njejsmy tajki poskitk měli. Loni, jako bě po prěnim lockdownje móžno zaso wotewrěć, mějachmy za to plan. Potom pak bě telko dźěła, zo njejsmy ideju zwoprawdźili. Nětko so wospjet z njej zaběramy. Dyrbimy pak wočaknyć, kak so situacija wuwije.
Hdyž čłowjeka ničo njehoni, ma wón chwile rozmyslować. Maće ideje za čas po koronje?
Drjewo wjesnjenjo za sebje wužiwaja
Při wjesnym haće w Miłoćicach je gmejna Njebjelčicy štomy pušćała. Milenka Rječcyna je wo tym z Njebjelčanskim wjesnjanostu Tomašom Čornakom (CDU) rěčała.
Kak je k tomu dóšło, zo sće štomy podrězać dyrbjeli?
T. Čornak: Jako gmejna mamy zamołwitosć za wobchadnu wěstotu we wšěch swojich wjesnych dźělach. Wobkedźbować mamy při tym tež strowotny staw štomow. Wjerby a čorne wólše při haće su hižo poměrnje stare. Tuž dyrbimy je pušćeć. Mamy tam zjawnu městnosć wokoło wsy, a dyrbimy na to dźiwać, zo so ničo njestanje. Tohodla dyrbjachmy tak jednać. Maksimalnje hač do kónca februara směmy po zakonju tajke dźěła wukonjeć.
Štó je doskónčnje wo tym rozsudźił?
T. Čornak: Starše štomy so rady złamaja. To pak by runje při Miłočanskim haće strašne było. Wšako su na ležownosći hrajkanišćo, młodźinski klub, towarstwowy dom a wohnjowoborna gratownja. Runje starši na to dźiwaja, zo móža sej tam dźěći woměrje hrajkać. A woni su loni wo to prosyli, zo bychmy staw štomow přepruwowali, štož smy jako gmejna činili. Zdobom su nas starši na to skedźbnili, zo su wjerby dudławe.
Serbske poskitki w brošurce
Tež w časach korony towarstwo Serbski kulturny turizm (SKT) zaměrnje dale dźěła a chce hišće do jutrow wabjensku brošurku wudać. Bianka Šeferowa je so z předsydu SKT Pětrom Brězanom wo tuchwilnej dźěławosći towarstwa rozmołwjała.
Hladajo na loni mějachu turistikarjo pandemije dla wjele ćežow. Kak je so połoženje cyłkownje na dźěławosć čłonow SKT wuskutkowało?
P. Brězan: Wězo su tuchwilu wšitke wobłuki koronapandemije dla poćežene. Ći jedni ze situaciju hinak wobchadźeja hač tamni. Su pak tež pady, kaž tón Cornelije Schnippa. Wona je so před połdra lětom w turistiskim wobłuku zesamostatniła. Tuchwilu njemóže dźěłać a tuž zaso w bywšim powołanju jako mobilna hladarka skutkuje. Swój són pak njeje přiwšěm spušćiła a realistisce na połoženje zhladuje. Tamni turistikarjo wužiwaja čas a na přikład swoje přenocowanske rumnosće ponowjeja.
Kak SKT turistikarjow podpěruje?
Póstna póšta dawa impulsy
Zhorjelske biskopstwo je zhromadnje z Ewangelskim cyrkwinskim kruhom šleskeje Hornjeje Łužicy za póstny čas ekumenisku listowu akciju „póstna póšta“ zahajiło. Andreas Kirschke je so z fararjom Zhorjelskeje křižneje ewangelskeje wosady a sobuiniciatorom Albrechtom Bönischom rozmołwjał.
Na čo so póstna póšta 2021 wusměrja?
A. Bönisch: List dóstać je něšto rjane. Z póstnej póštu namakaš dokładnje wuzwolene wobrazy, bibliske słowa a impulsowe mysle w póštowym kašćiku. Wone móža nastork być, zo jónu wob dźeń k měrej přińdźeš a rozmysluješ. A wone móža k modlenju wjesć.
Kak je ideja ekumeniskeje akcije nastała?
A. Bönisch: Koronapandemija nam wuwědomja, kak wažne je kontakt dźeržeć. Z nuzy so to digitalnje stawa. Što pak by było, dóstanješ-li list z papjery? Što by było, hdyž kompjuter hasnjeny wostanje? Što by było, maš-li nastork k modlenju z rukomaj wupakować? Tak smy w skupinje ewangelskich a katolskich křesćanow mysličku póstneje póšty zrodźili.
Kotre wobsahi tale póšta tematizuje?
Wšitko je dowolene
Znowa zaběži kompozitoriske wubědźowanje, kotrež wupisa Towaršnosć za spěchowanje Serbskeho ludoweho ansambla. Z čłonku předsydstwa Jěwu-Marju Čornakec je so Cordula Ratajczakowa rozmołwjała.
Hdy bě tele wurisanje posledni raz?
J.-M. Čornakec: Po mojim zdaću bě so poslednje kompozitoriske wubědźowanje před dźewjeć lětami wotměło. Tehdy koncentrowaše so wone na spisanje nowych twórbow za spěwne cyłki abo solistow. Nažel njebě wothłós w lěće 2012 spokojacy.
Što je zaměr wubědźowanja „Kocor 2.0“?
„Strach stajnje sobu jězdźi“
Daniel Jakubik ze Slepoho je nuzowy sanitetar we wobłuku bywšeju wokrjesow Běła Woda a Wojerec a nawoda wukubłanja w praksy. 45lětny skutkuje hižo dwaceći lět na medicinskim polu, hdźež stej sej žiwjenje a smjerć jara bliskej. Wobchad z koronawirusom jeho wšědnje znowa wužaduje. Silke Richter je so z Danielom Jakubikom rozmołwjała.
Z kotreje přičiny sće so za tele powołanje rozsudźił?
D. Jakubik: Poprawom je tragiske dožiwjenje k tomu wjedło. Moja prěnja wulka lubosć je na tragiske wašnje zemrěła, a tak so moje młode žiwjenje dospołnje změni. Ničo njebě hižo tak, kaž bě było. Wot jedneje minuty na druhu so moje njewobćežene, husto hišće dźěćkace JA zhubi, a stejach na rozpuću. Dale kaž dotal njeje šło. Trjebach dospołnje hinašu strukturu swojeho žiwjenja, zo bych so z nižiny wudrapał.
Kotry puć sće wolił?
Přihot na pruwowanja
Tuchwilu přihotuja so zajimcy na pruwowanje za Rěčny certifikat hornjoserbšćiny na schodźenkomaj A1 a B1. Milenka Rječcyna je so z wotrjadnicu Rěčneho centruma WITAJ Manuelu Smolinej rozmołwjała.
Na koho měriće so z poskitkom?
M. Smolina: Chcemy wšěm, kotřiž serbsce wuknu, dać składnosć, swoje rěčne kmanosće zastopnjować. 6. měrca budźe pruwowanje w hornjoserbšćinje na schodźenkomaj A1 a B1, 18. septembra na schodźenkomaj A2 a B2. Hač do toho chcemy našu internetnu prezentaciju www.sprachzertifikat-sorbisch.de wo schodźenk B2 rozšěrić. To njebě dotal časowych ćežow programěrowanskeje firmy dla móžno.
Budźe pruwowanje online?
M. Smolina: Ně, te ma so wotměć direktnje w Serbskim domje. Tam je, hladajo na wobkedźbowanje postajenjow korony dla, dosć městna. Pruwować budźemy zajimcow we wobłukach słuchanje, čitanje, pisanje a rěčenje. Přizjewjenje za pruwowanje je hač do 12. februara móžne, dotal mamy jedne. Z nazhonjenja wěmy, zo je na kóncu stajnje wjace pruwowancow.
Štó poskitk tajkeho pruwowanja wužiwa?
