Logisce myslo sej hru wuwili

štwórtk, 20. oktobera 2022 spisane wot:

Chrósćicy (MiR/SN). Nowe medije zeznać a je zmysłapołnje wužiwać, běše tema, z kotrejž su so dźěći w Chróšćanskim horće, kotryž je w nošerstwje Serbskeho šulskeho towarstwa, tele dny zaběrali. Projektowy sobudźěłaćer SŠT Michał Cyž je wobdźělnikam prózdninskeho poskitka wotpowědnu wědu sposrědkował. „Holcy a hólcy su spěšnje spóznali, na kak lochke, zdobom pak wužadace wašnje móža sej z pomocu kompjuterowych programow sami hry w digitalnym formaće tworić “, tak Michał Cyž. Wón po­twjerdźi zaměr SŠT, na medijo-pedagogiskim polu kubłanja skutkować, na kotrehož prěnim městnje steji nałožowanje serbšćiny. Při tym bě jemu wažne młodym zajimcam wuwědomić, zo je hižo tójšto z pomocu a zasadźenjom serbskeje rěče móžne.

Na dobro wobeju stronow

srjeda, 19. oktobera 2022 spisane wot:

Na Ralbičanskej Serbskej wyšej šuli wuspěšne powołanske wiki wotměli

We wšitkich wobłukach hospodarskeho a zarjadniskeho žiwjenja pytaja tuchwilu fachowcow a dorost. Na mnohich zawodach wuhladamy tafle z powołanjemi, kotrež su pytane, a samo na wjele firmowych awtach wabja za dźěło we wotpowědnych předewzaćach. Tajke dobre wuhlady na dobre a spokojace dźěło lědma hdy mějachmy. Firmy pak zwjetša so podarmo za dorostom a fachowcami rozhladuja. Husto nimaja šulscy wotchadnicy prawe abo scyła žane předstajenje wo tym, što abo hdźe bychu rady dźěłali a z čim sej swój wšědny chlěb zasłužili.

Wulka pomoc su jim při tajkich, žiwjenje wusměrjacych a rozsudźacych rozsudach powołanske wiki abo wuski kontakt k firmam a předewzaćam. To běchu w Ralbičanskej wyšej šuli spóznali a na iniciatiwu wučerjow powołanske wiki organizowali, nic jenož za swojich šulerjow, ale za wšitkich w blišej a dalšej wokolinje.

Cybermobbing sylnje poćežuje

wutora, 18. oktobera 2022 spisane wot:

Kóždy šesty šuler to hižo raz dožiwił, pandemije dla je prewencija wobćežna

Berlin (dpa/SN). Ani w swójskej dźěćacej stwě njejsu wěsći: Potrjecheni cybermobbinga njemóža stajnym křiwdźenjam a hanjenjam wućeknyć. „Mam poprawom mobbing cyły čas w zaku při sebi“, rozjasni Hendrikje Schmidt z krizoweho četa (Krisenchat), kotryž zaběra so z psychosocialnym poradźowanjom dźěći a młodostnych, tele dny w Berlinje nastupajo šmóratko. To drje wjedźe k tomu, zo čuja so mnozy młodostni bjezpomocni a bjezradni. „Njeje žanoho kónca, a ja njemóžu to zběhnyć a tež nic zastajić.“

Po wuslědku minjenu srjedu wozjewjeneho naprašowanja Zwjazka přećiwo cybermobbingej w kooperaciji z chorobnej kasu technikarjow (TK) běše hižo kóždy šesty šuler (16,7 procentow) jónu wot cybermobbinga potrjecheny. To wotpowěduje wjace hač 1,8 milionam wuknjacym mjez sydom a 20 lětami. Podźěl po­trjechenych běše drje wot poslednjeho naprašowanja 2020 snadnje wo 0,6 procentow woteběrał, zwostanje pak na wysokim niwowje.

Sakscy šulerjow přirunanju znowa prědku

wutora, 18. oktobera 2022 spisane wot:

Drježdźany (SN). Sakscy šulerjo zakładnych šulow słušeja k najlěpšim w Němskej, hdyž dźe wo wukony w předmjetomaj němčina a matematika. To wuchadźa z přirunanja zwjazkowych krajow Němskeje, kotrež je Institut za wuwiće kwality we wobłuku kubłanja (IQB) w nadawku konferency kultusowych minis­terkow a ministrow 2021 přewjedło. Po nim docpěchu šulerjo a šulerki w nimale wšěch wobłukach (čitanje, připosłuchanje a matematika) wukony, kotrež leža signifikantnje nad němskim přerězkom. Kedźbyhódne je, zo je w Sakskej poměrnje wjace šulerkow a šulerjow ze sylnymi wukonami. W přirunanju docpěja wjetše šulerske podźěle w matematice a při čitanju w němčinje nadměrnje kompetencny niwow. Přirunanje kubłanskich wukonow pokaza pak wočiwidnje tež negatiwne změny. Wukopa so, zo wobsteja zwiski mjez socialnym statusom swójby a kompetencami w přepytowanych wobłukach.

Wobchad zwučować

wutora, 18. oktobera 2022 spisane wot:
Je nětko mobbing w syći to, štož běše ně­hdy mobbing na šulskim dworje? Tak jednorje so to twjerdźić njehodźi. Tola studija wupraja, zo je cybermobbing přiběracy problem mjez šulerjemi. Wosebje w socialnych syćach je to lochce móžno. Jako přikład: šuler wozjewi dowolowy wobraz wot sebje w kupanskich cholowach na platformje, zo by wo dowolu informował. Kóždy spřećeleny ma móžnosć foto komentować abo šěrić. Spěšnje móže tak nochcyte hanjenje ewentuelneje „njeperfektneje“ figury nastać, kotrež so lědma hišće hasnyć da. Kak tomu zadźěwać? Wužiwanje šmóratka lěpje kontrolować abo wužiwanje samo socialnych medijow za młodostnych hač do 18 lět wobmjezować? Eksperta studije praji, zo měło so wužiwanje šmóratka resp. zadźerženje w socialnych medijach bóle trenować. To rěka wjace prewencije a wujasnjenja „socialneho wobchada“ w interneće. Nic jeno wot staršeju, ale tež w (zakładnej) šuli hodźi so tema zapřijeć. Božena Šimanec

Stolicu wothorjeka widźeli

wutora, 18. oktobera 2022 spisane wot:
Krótko do nazymskich prózdnin je so 15 šulerjow-serbšćinarjow Kulowskeje wyšeje šule „Korla Awgust Kocor“ na třidnjowski zajězd do Berlina podało. Před třomi lětami bě statny sekretar Erhard Weimann Kulowsku šulu składnostnje Europskeho dnja wopytał a ze šulerjemi wo problematice škita wobswěta a wo slědźenju za nowymi technologijemi diskutował. Tehdy wón šulerjow do Berlina přeprosy. Šulska nawodnica Ines Lešowa a socialny dźěłaćer Filip Schwabe so z nimi na puć podaštaj. W stolicy wopytachu mjez druhim twarjenje Zwjazkoweje rady. Dale mějachu wodźenje po tak mjenowanym Futuriumje. Wězo steješe tež wodźenje po Reichstagu na programje, hdźež wobhladachu sej šulerjo tohorunja kuplu. Wosebite dožiwjenje bě, jako sej němsku stolicu z wuhladnišća telewizijneje wěže wobhladachu. Wobraz nasta před kanclerskim zarjadom. Foto: Achim Nowak

Smochćicy (SN/CoR). Kotre wupłody a problemy přinjese imersija hornjoserbšćiny na kubłanišćach? Na tajke a dalše prašenja je wčera na prěnjej fachowej konferency Serbskeho šulskeho towarstwa (SŠT) a Domowiny pod hesłom „Dyrbimy rěčeć!“ něhdźe 60 wobdźělnikow w Smochčanskim kubłanišću swjateho Bena wotmołwy pytało. Referentka za kubłanje Domowiny Katrin Suchec-Dźisławkowa a jednaćel SŠT Andreas Ošika staj nazhonite kubłarki kaž tež wukubłanče Serbskeje fachoweje šule za socialnu pedagogiku, staršich a fachowcow na polu dwurěčneho kubłanja witałoj. ­Jako prěni input předstaji nawodnica Rěčneho centruma WITAJ dr. Beata Brězanowa přednošk swojeje schorjeneje sobudźěłaćerki Jadwigi Kaulfürstoweje. Wona jenož njeskedźbni na woteběracu ličbu dźěći, kotrež so dźensa po metodźe imersije kubła, ale tež na to, zo „njehodźi so imersija prosće přeco na kubłanišćach přesadźić“. Franciska Hencyna powědaše wo swojich dobrych nazhonjenjach jako němska mać dweju Witaj-dźěsći, kotrejž so dźensa na Budyskim Serbskim gymnaziju dale serbskorěčnje wukmanitej.

Rum sej zachować

pjatk, 14. oktobera 2022 spisane wot:
Powołanska orientacija za šulerjow je minjeny čas ćerpjeła. Pandemije dla běchu poskitki přehladkow, praktikumow a informaciskich zarjadowanjow wobmjezowane. Po wšěm zdaću su wučerjo Ralbičanskeje wyšeje šule problem spóznali a sej na něšto noweho zwažili. Wčera přewjedźechu prěni raz powołanske wiki z pře­wšo dobrym wothłosom. Přeprosyli běchu sej tam předewzaća a institucije z regiona, kiž su wopytowarjam powołanske puće w domiznje pokazali. Młodostni njetrjebaja so hižo do cuzby podać, ale móžnosćow je w Hornjej Łužicy nadosć. A wězo móža w mnohich zawodach swoju maćeršćinu nałožować. Tak hodźa so rěčne rumy zachować a skrućić. A to je wjac hač trěbne. Tuchwilu dožiwjamy w redakciji Serbskich Nowin napjate połoženje, při čimž je dale a ćešo ludźi namakać, kotřiž sej zwaža serbsce pisać. Snano sej tón abo tamny zaso pjera přimnje, dokelž serbšćinu jenož w šuli njenałožuješ, ale tež po šuli w powołanskim žiwjenju. Bianka Šeferowa

Ze sportowym swjedźenjom, kombinowanym z modernym geocachingom, su so šulerki a šulerjo Worklečanskeje wyšeje šule „Michał Hórnik“ dźensa do nazymskich prózdnin rozžohnowali. Na pjeć stacijach wužiwachu woni přirodne maćizny za sportowe zaběry a zasadźichu načasnu GPS-techniku, zo bychu za to prawe městna namakali. Foto: Feliks Haza

Wuknjacy měli sami raz rapować

štwórtk, 13. oktobera 2022 spisane wot:

Choćebuz (SN/at). Z rapom „Pógibowanje – dobre za derjeměśe“ maja delnjoserbscy wuwučowacy na online-platformje Dialog-BB nowy dodatny material za wučbnicu „Pó droze 2“ k dispoziciji. Kaž Choćebuske Dźěłanišćo za kubłanske wuwiwanje (ABC) informuje, je serbski rapar a hip-hop-spěwar Jakub Gruhl trěbnu hudźbu napisał a ju nahrawał. Wón je znaty za swoje pěsnje na basnje Miny Witkojc. Wony energiski sportowy spěw je hudźbnik w swojim studiju Ectoplastic UG w Halle nad Solawu produkował. Rap hodźi so wužiwać „w modernej wučbje za spěwanje, pohibowanje abo rejwanje“, ABC dale zdźěli a wupraja wočakowanje, zo snadź „móže wuknjacych nastorčić, sami raz rapować“.

Na mjenowanej online-platformje je ABC nimo toho šěsć nowych dźěłowych łopjenow za bilingualnu wučbu wěcna wěda spřistupniło, kotrež je Ulrike Niedlich ilustrowała. Serija dźěłowych łopjenow wěcna wěda poćahuje so dotal na počasy a adwentny zešiwk, nětko přidružitej so dźělej šulski zastup a swójba. Łopjena su wusměrjene mjez druhim na ertny a pisomny rěčny trening.

Serbska debata

nowostki LND