Rozsudna perspektiwa

Mittwoch, 07. Juni 2023 geschrieben von:
Wosebje hnujace běše, jako rysowaše Mónika Ošikowa mi swoje dopóznaće z dalekubłanja. Wona běše nazhoniła, zo njejsu dementni zatamani w swójskej zašłosći. Cyle nawopak, wuměłstwo skića schorjenym z desorientaciju a duchownym mylenjom kaž tež dušinje a duchownje zbrašenym šansu, w dźensnišim času być zakótwjeni a do přichoda myslić. Muzejownicy znajmjeńša to hižo dołho wědźa a zmóžnjeja potrjechenym we wustajenišću rjane dožiwjenja. Wěm, zo poskića Němsko-Serbske ludowe dźiwadło kóžde lěto slepym z awdijodeskripciju, to rěka z wopisanjom wobrazow, a hłuchim z gestikulaciskej rěču, předstajenje lětneho dźiwadła dožiwjeć. Wjetšina z nas to njetrjeba, dokelž so „koleska takrjec prawje wjerća“. Wostanje pak tomu tak na wěki? Tuž pohnuwa rozmołwa w muzeju mje so prašeć, na kotre wašnje dalše serbske institucije, zarjadnišća a tež towarstwa swoje poskitki wotkryja tym, kotrež swojich brachow dla husto po boku steja. Milenka Rječcyna

Poděbrady (Łu/SN). Polabski muzej w Poděbradach prezentuje tuchwilu pućowansku wustajeńcu čěskeho wuměłca, hudźbnika, molerja a spisowaćela Ludvika Kuby, wěnowana Serbam a narodam Balkana. Přehladka je z wobrazami, fotami, instrumentami a narodnymi drastami wuhotowana.

Zańdźeny pjatk přewjedźechu po cyłej Cěskej „Nóc muzejow“ z wobrubjacymi kulturnymi programami. W Poděbradach pokazaja nimo štyrjoch informaciskich taflow wo Serbach 18 portretow žonow we wšelakich serbskich narodnych drastach. Mólby z Narodneho muzeja w Praze wupožčene, hdźež so přewažnje w fundusu chowaja a so lědma wustajeja.

Róžant (SN/MiR). W domskim Handrikec swójby wonješe njedźelu připołdnju přewšo powabnje. Team Čěskeje telewizije bě z wulkim mustwom do Róžanta přijěł, zo by za swoju seriju „Pečení na neděli“ natočił, kak Tereza Handrikowa słódny poliwanc (Eierschecke) pječe. „Sym zašłe dny dwójce tykanc napjekła, zo by při wjerćenju wšitko hładce běžało“, wona w přestawce powěda.

Na štyrjoch zarjadowanjach je Serbski ludowy ansambl dohromady něhdźe 300 wopytowarjow w prěnim tydźenju „Kulturneje zahrody“ powitał. Mjez druhim prezentowachu dźiwadźelnik Mirko Brankačk (nalěwo) a skupina Trio con moto minjenu njedźelu program „Tina & Hadrian“ po stawizničce Jurja Brězana a z hudźbnymi wobdźěłanjemi Helfrieda Knopsmeiera (naprawo) ze zběrki „Pěsnički hornich a delnich Łužiskich Serbow“ Jana Arnošta Smolerja a Joachima Leopolda Haupta. Foto: Stefan Cuška

To běše wulka překwapjenka

Montag, 05. Juni 2023 geschrieben von:
Róžant (SN/MiR). „Domluvená šifra“ rěka nowa zběrka prozy čěskeho basnika Milana Hrabala w čěskej rěči. Prěni nakład wučinja 20 eksemplarow a bu w přihotach na filmowanje Čěskeje telewizije, kotraž je wčera w Róžeńće a wokolinje wjerćała, přihotowana. Dźensa nětko so kniha we wjetšim nakładźe ćišći. Iniciatiwu za literarny projekt je předsyda Towarstwa přećelow Serbow (SPL) Lukáš Novosad wuwił. Hižo loni běše wón wo podpěraćelow mjez Čechami a Serbami wabił. Wón rjekny: „Nam předleži tu woprawdźita překwapjenka. Sym knižku sam dźensa rano prěni króć w rukomaj měł.“ Nakładnistwo Milan Hodek z Hradeca Králové je knižku w nadawku SPL, kotraž je wudawaćel, zhotowiło. Milan Hrabal dźakowaše so iniciatorej z tym, zo čitaše baseń „Lužice v předvečer“, kotraž je wěnowana Benej Budarjej. W swojich basnjach zaběra so přećel Serbow z Varnsdorfa hižo z młodych lět ze serbskej Łužicu. Po wjetšinje dotal njewozjewjene basnje wěnuje wón Kitej Lorencej, Tomašej Nawce, Róži Domašcynej, Isy Bryccynej, Jakubej Lorencej-Zalěskemu a Benediktej Dyrlichej.

„Priwatne přebasnjenja“ a premjera

Montag, 05. Juni 2023 geschrieben von:

Po třilětnej přestawce je towarstwo Pro Museo minjenu sobotu znowa „Dołhu nóc kultury“ w Budyšinje wuhotowało. Sta zajimcow su kopicu najwšelakorišich zarjadowanjow na dohromady 17 hrajnišćach wopytali.

Wisława Szymborska (1923-2012)

Trzy słowa najdziwniejsze

  (orig. pólsce)

Kiedy wymawiam słowo Przyszłość,

pierwsza sylaba odchodzi już do przeszłości.

Kiedy wymawiam słowo Cisza,

niszczę ją.

Kiedy wymawiam słowo Nic,

stwarzam coś, co nie mieści się

w żadnym niebycie.

Tři słowa, najdźiwniše

   (serbsce)

Praju-li słowo Přichod

je prěnja złóžka přešła hižo do zašłosće.

Praju-li słowo Ćišina

sym ju zničił.

Praju-li słowo Ničo

něšto stworju, štož so w žanym njebyću njenamaka.

Три слова, що найдивніші

  (ukrainsce)

Коли вимовляю слово Прийдешнє,

перший склад відходить вже до минулого.

Коли вимовляю слово Тиша,

нищу її.

Коли вимовляю слово Ніщо, l

створюю щось, що не вміщується в жодному небутті.

Die drei seltsamsten Worte

Sag ich das Wort Zukunft,

ist seine erste Silbe bereits Vergangenheit.

Sag ich das Wort Stille,

vernichte ich sie.

Sag ich das Wort Nichts,

schaffe ich etwas, das in keinem

Nichtsein Raum hat.

Budyšin (SN/mb). Smolerjec kniharnja běše wčera wječor kopaće połna, jako by wjednica Annett Šołćić na prezentaciju serbskeho bestsellera přeprosyła. Ale wona měješe eksaktnje jedyn eksemplar k dispoziciji, a zo sej nimo uniwersitow wjele ludźi jendźelskorěčnu knihu nižozemskeho nakładnistwa pod titulom „Upper Sorbian Language Policy in Education“ (hornjoserbska rěčna politika w kubłanju) za 125 eurow skaza, ani pólska awtorka Nicole Dołowy-Rybińska njewěri. Wona je zhromadnje ze swojej sobuslědźerku Cordulu Ratajczakowej wuslědki zhromadneje studije na serbskim gymnaziju w Budyšinje (SGB) prezentowała. Přiwšěm „njeběše wotpohlad, konkretnu šulu kritizować“ (Ratajczakowa), ale w rozmołwje ze šulerjemi wšelakeho pochada wotkrywać, kak „rěčne ideologije“ (Dołowy-Rybińska) tomu zadźěwaja, zo so oficielna zasada kubłanskopolitiskeho modela 2plus spjelnja: „Wšitcy šulerjo maja w šuli aktiwnu serbsko-němsku dwurěčnosć docpěć, njewotwisnje wot dotalneho rěčneho wuchadneho niwowa.
Po třoch lětach wuhotuje mustwo towarstwa Pro Museo zaso „Dołhu nóc kultury“ w Budyšinje. Program jutře, sobotu, wopřijima na cyłkownje 17 hrajnišćach mjez druhim čitanje z Michałom Lorencom, koncert Walburgi Wałdźic a Izabely Kałduńskeje kaz tež hudźbno-literarnu prezentaciju z basnikom Andreasom Hennigom a skupinu Kopornik. Foto: Carmen Schumann

Před 50 lětami załožichu w Slepom Serbski folklorny ansambl. Na iniciatiwu sekretara Zwjazkoweho předsydstwa Domowiny Jana Handrika a župy Běła Woda zjednoćichu so serbske kulturne ćělesa do jednoho cyłka a pěstowachu zhromadnje swojoraznu kulturu a folkloru Slepjanskeje kónčiny. Slepjanska žónska spěwna skupina a serbska rejwanska skupina Brězowka pod nawodom Siegfrieda Holca tworještej jadro folklorneho ansambla. Siegfried Holc je pozdźišo lětdźesatki jako dudak w ćělesu Slepjanskich ludowych hercow sobu hrał.

Neuheiten LND