Přećiwo Němskej w radźe UNO
Waršawa (dpa/SN). Pólska je so přećiwo tomu wuprajiła, Němskej stajne městno w bjezstrašnostnej radźe UNO přizwolić. Wotpowědny namjet ukrainskeho prezidenta Wolodymyra Zelenskeho je z pólskeho wida „chětro spodźiwny“ a „wulke přesłapjenje“, rjekny zakitowanski minister Mariusz Błaszczak dźensa pólskemu rozhłosej. Zelenskyj drje so wjace na to njedopomina, zo njeje Němska Ukrainje po zahajenju ruskeje nadpadniskeje wójny na pomoc přišła, Błaszczak rjekny.
Zelenskyj bě sej wčera w Bjezstrašnostnej radźe UNO žadał, zo měła Němska stajne městno w gremiju měć. Wěstotnej radźe přisłuša 15 wšěch 193 čłonskich krajow UNO. Pjeć atomowych mocow je stajnje zastupjenych. Woni maja prawo na weto při wšitkich rozsudach, USA, China, Ruska, Wulka Britaniska a Francoska. Někotři ze 188 čłonskich statow su na dwě lěće hósć w gremiju.
Němska měła nastupajo Pólsku najprjedy raz zamołwitosć za w Druhej swětowej wójnje načinjene škody přewzać a reparacije płaćić, Błaszczak rjekny. Pólska žada sej 1,3 bilionow eurow. „Tute žadanje je přeco hišće płaćiwe.“
„Sorry“ – murja symbol njepřijomneho problema
Frankfurt n. W. (RD/SN). Šěroka, masiwna, nadměru wulka, z wótrymi a wohrožowacymi črjopami wosadźena a njepřewinjomna murja – abo tola nowy měšćanski mebl jako hrajka za dźěći? Betonowa twórba „Sorry“ pólskeje wuměłče Joanny Rajkowskeje, kotraž steji wot kónca junija pod měšćanski mostom z Frankfurta nad Wódru do pólskeho Słubice a tak bjezposrědnje při němsko-pólskim namjeznym přechodźe, ma tójšto wobličow. Twórba je mjeztym wuchadźišćo raznych diskusijow mjez wobydlerjemi města a wokolnych kónčin. Natwarili su swojorazne dźěło na iniciatiwu Ekumeniskeho Europa-centruma Frankfurta nad Wódru w zhromadnym dźěle z Europskej uniwersitu Viadrinu.
Centrum za Sintow a Romow
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Wosom ze sta dźěći w Čěskej nima domjaceho lěkarja, dokelž tež w susodnym kraju medicinarjo pobrachuja. Tohodla diskutowachu minjenu wutoru zastupjerjo ministerstwa za strowotnistwo, zawěsćenjow a praktiskich lěkarjow za kulowatym blidom w Praze wo prekernej situaciji na tutym polu.
Pólska za žiwjenje najlěpša
Waršawa (JBR/SN). Powšitkownje so praji, zo Polacy Rusow njelubuja! To wšak cyle njetrjechi, dokelž jednoho, w interneće wustupowaceho, woni woprawdźe rady maja.
„Dźeń dobry, moji lubi. Rěkam Wiaczesław Zarucki, sym z Ruskeje a budu wam wěrnosć wo tymle kraju rozprawjeć“, takle započina so jeho wšědne widejo. Wiaczesław, wopušći swój ródny kraj loni krótko do nadpada Ruskeje na Ukrainu a čaka nětko w Pólskej na přiwzaće. Na swojim internetnym blogu přeradźa 28lětny ludźom w kraju nad Wisłu – a to w porjadnej pólšćinje – ruske „potajnosće“. Tak na přikład, kak bydla Rusojo w „zawrjenych městach“, kaž w Čeljabinsku. To je jenož jedne z dohromady 40 sydlišćow, kotrež njesmědźa wobydlerjo bjez wosebiteho přepustka wopušćić. Pokazał je Wiaczesław tež hižo Putinowy „płuwacy palais“ za 100 milionow dolarow a jeho luksusowe rumnosće.
„Zelena mjeza“ antipólska?
Politikarjo a medije kraja najnowši film masiwnje nadběhuja
Waršawa. Najnowši pólski film „Zelena mjeza“ w kraju nad Wisłu wulki njeměr wubudźa – a to wot dnja swětoweje premjery na 80. mjezynarodnym filmowym festiwalu w italskim Venedigu. Nahrawała bě dramu připóznata pólska režiserka Agnieszka Holland, kotraž móže mjeztym na wjace hač dwaceći wulce wuspěšnych filmowych produkcijow zhladować. Předstajenje mjenowaneho paska 5. septembra wuwabi 15 mjeńšin trajacy přiklesk jurorow a wopytowarstwa. Agnieszka Holland je so z wysokim počesćenjom, Wosebitym mytom mjezynarodneje jury, nawróćiła.
Politikarjej so zjawnje biłoj
Nowy čěski Serb
Je rano, sedźu w awće, čakam… a moje žiwjenje popušćuje něhdźe w blachowej mjerwjeńcy. Dołhe awtokolony bjez kónca. Spočatk požnjenca je so w Čěskej nowe šulske lěto započało, štož rěka, zo je w Praze hnydom po puću tři abo štyri króć wjac wozydłow hač hišće zašły prózdninski tydźeń – dokelž starši swoje dźěći do šule wjezu. Potajkim sedźu, čakam, poskam serbsku hudźbu a sej přemysluju, što by nowa tema za fejeton w Serbskich Nowinach być móhła. A nadobo to wěm: tuta situacija!
Rozhłosowe popłatki za wšěch
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. 215 krónow (8,90 eurow) měsačnje, to rěka 35 krónow (1,50 eurow) wjace, chce čěske knježerstwo wot lěta 2025 za posłužby Čěskeho rozhłosa měć. To pak njeje jenička změna. Po předstawach ministra kultury Martina Baxy maja tež wužiwarjo šmóratka a tabletowych kompjuterow swoju móšnju třasć. Je mjenujcy móžno, z tutymi nastrojemi wusyłanja zjawnoprawniskich medijow sćěhować. Schwali-li parlament nowelu zakonja w přichodnych dnjach, změje Čěska telewizija měsačnje 1,5 miliardow krónow (62 milionow eurow) wjace, a tež Čěski rozhłós móže z plusom 600 milionow krónow (24,8 milionow eurow) ličić. René Zavoral, šef Čěskeho rozhłosa, je z planami knježerstwa jara spokojom. „Smy pokazani na wyše popłatki, dokelž chcemy wysoki niwow našeho dźěła zdźeržeć. Nimo toho njejsmy za čas zašłych 15 lět rozhłosowe popłatki zwyšili“, praji nowinarjam zašły kónc tydźenja w Praze. Opozicija njeje z nowelu zakonja přezjedna. Aleš Juchelka, zapósłanc strony ANO, namjetuje, zjawnoprawniske medije ze statneho budgeta financować.
Swójba za pomoc zbóžnoprajena
Wulka česć zmužitej swójbje
Pólska wočakuje 30 000 wěriwych na swjatočne zbóžnoprajenje
Waršawa. Pólska hotuje so zajutřišim, njedźelu, na nabožny a narodny wjeršk, w stawiznach kraja a cyrkwje dotal njesłyšany: na zbóžnoprajenje cyłeje swójby, staršeju a sydom dźěći. Stawizny swójby Ulma w juhopólskej wsy Markowa pod Karpatami mjeztym kóždy Polak znaje. Hłuboko wěriwa swójba bě za čas němskeje okupacije 15 měsacow dołho dwě židowskej swójbje chowała, štož bě kruće zakazane a bu z wěstej smjerću chłostane. Swójbu pak přeradźichu. Na to su 24. měrca 1944 němscy wojacy zhromadnje z pólskimi pomocnymi policistami přijěli a wšitkich morili: najprjedy wšěch wosom Židow, po tym Józefa Ulmu a wysoko zańdźenu mandźelsku Weroniku, kotraž bě hižo w hronach. Na kóncu zatřělichu šěsć žałosćacych dźěći w starobje jednoho do wosom lět. Wone dyrbjachu do toho přihladować, kak jich staršeju morja.
