Lětsa swjećimy 160. narodniny molerja, hudźbnika, etnologa, spisowaćela a zběraćela ludowych spěwow dr. h. c. Ludvíka Kuby, wuznamneho Čecha, wulkeho Słowjana a přećela Serbow.
Ludvík Kuba wěnowaše swoje žiwjenje praktiskemu studijej słowjanskich pěsnjow, narodnych drastow a nałožkow. Jeho wobšěrny žiwjenski skutk wobsteji ze zběrki ludowych spěwow wšitkich słowjanskich narodow w 16 knihach.
W tutej kolumnje powěda wosom redakciji SN znatych mjezynarodnych awtorow so wotměnjejo pod pseudonymom „prof. Wink“ jónu wob měsac wo swojich nazhonjenjach a dožiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych mjeńšin.
Hudźbnicy zahrachu dalši spěw. Tež tu sy tójšto bojownosće pytnył. Jako běchu hotowi, wopraša so Wink za přełožkom. Griot wotmołwi, zo jedna so wo pěseń, kotraž spěwaše so při krónowanskej ceremoniji za noweho knježićela. „A što tekst wupraja?“, chcyše Wink wědźeć. „Pójće, zabijmy jich“, griot hordźe wotmołwi. „Wjace njetrjebaš za dobreho knježićela.“ Třeći spěw so jako podobny wukopa. Tónraz, tak griot rozkładźe, bě to spěw za kwas włodyki. Spěw, z kotrymž so jeho sława a wulkosć wozjewja. Tež tónle přełožk bě dosć jakny: „Pójće, zabijmy jich.“ Wink a etnologa njeběštaj najebać wulkotne předstajenje spokojom.
Z Radworja pochadźacy Clemens Jurk je tuchwilu w Berlinje bydlacy nazhonity kinematograf a fotograf. Jeho mjeno je tón abo tamny zawěsće hižo w zwisku ze wšelkimi widejowymi produkcijemi słyšał, kotrež je Serb profesionelnje přewodźał. W zašłym času je 37lětny mjez druhim tež mnohe serbske hudźbne wideja natočił abo projekt wabjenskich widejow wo serbskich nałožkach, kotryž bě Serbski kulturny turizm iniciěrował, filmisce zwoprawdźił.
Z Clemensom Jurkom je so Jan Bogusz wo tym rozmołwjał, što jeho na produkciji widejow a filmow zahorja a na kotre projekty wón wosebje rady wróćo zhladuje.
Clemenso, hdy je so w tebi zajim za kinematografiju abo tež fotografiju zbudźił?
Ručež wosrjedź nocy w Hórkach truhny zabrinča a trubki zaklinča je to signal. Pućowacy so zetkaja, zo bychu so na jězbu do słowjanskeho wukraja podali. Lětsa staj Šołćic mandźelskaj Volkmar a Brita třidnjowski wulět do Słowakskeje, na folklorny festiwal Východná, přihotowałoj. Pod hołym njebjom zetkawaja so tam kóžde lěto sta wuměłcow, zo bychu na jewišću swoje reje pokazali, spěwali a hudźili. Na tamnym boku pokazuje publikum před jewišćom a na łukach zwonka amfiteatrow při rejowanju, spěwanju a hudźenju swój temperament.
Tradicije zachować
To běch spočatk měrca w awstralskim měsće Gold Coast na wšo přihotowany, jenož nic na to! Hižo dny do toho sym so pola njeju telefonisce přizjewił, wšako je Jan Róbl hižo 93 lět a jeho partnerka Irena 89. Wo ludźoch tuteje staroby wšak ma čłowjek ... nó haj, tak swoje předstawy. Potom pak přijědźech tam wokoło róžka, a da steještaj dwaj zróstnaj čłowjekaj před durjemi, zo sej najprjedy myslach: To drje budźetaj zawěsće jeju dźěsći?!
Fota: Karsten Richter (2),
Susann Frömmer, Franziska Herz
Hižo póndźelu, 24. julija, nastaji so wjac hač 80 serbskich katolskich młodostnych na daloki puć do Lissabona na swětowe młodźinske
zetkanje. Něšto dnjow přebywachu woni na sewjeru Portugalskeje,
w rjanym měsće Porto. To běše tajke něšto kaž předzetkanje z wjac
hač 40 000 dalšimi młodymi wěriwymi ze wšeho swěta. Mjez druhim swjećachu tam mjezynarodne Bože mšě – tež z biskopom. Z instrumentami a chórom su samo tu abo tamnu swjatočnosć sobu wobrubili. Ale tež wulěty, na přikład wopyt w rjanym zwěrjencu města abo sightseeing z kapłanom Florianom Mrózom, stejachu na planje. Nalada wšitkich holcow a hólcow ze serbskeje Łužicy bě a je dotal wulkotna. Wšědnje so mócnje spěwa, modli, rejuje, a tak nastawa tójšto kontatkow k tamnym młodym wěriwym z druhich krajow.
Mjeztym su Serbja, kiž podachu so zhromadnje z dalšimi młodostnymi z Drježdźansko-Mišnjanskeho a Zhorjelskeho
biskopstwa do Portugalskeje, w Lissabonje. Tam mjenujcy wobdźěleja so wot wutory na swětowym młodźinskim zetka-
Měnjenja
Pia Šnajdrec je prěni króć scyła měnjenja za Młodźinu zběrała a so wopytowarjow lětušeho folklorneho festiwala prašała: Čehodla sy poprawom sem přijěł/a, a što je wosebite na festiwal.
Alina Šnajdrec pochadźa ze Žuric a rjekny: Sym do Chrósćic přijěła, dokelž zabawa na dworach wjeselo wobradźa. Sym tu swojich přećelow zetkała. A festiwal je cyle jednorje rjany spočatk prózdnin.
Leni Hejduškec z Hórkow jej do mikrofona praji: Mi je so na festiwalu wosebje sobotny wječor w Chrósćicach lubił. Chcych cyle jednorje zabawu měć. Moji přećeljo tam tež běchu. Tam bě tajka super hudźba, a sym zajimawych rejowarjow a wjesołe rejowarki widźała.