To a tamne (28.03.22)

póndźela, 28. měrca 2022 spisane wot:

Pytanje za pokładom je so za štyri dźěći zawčerawšim w Jabłońcu, wokrjes Zhorjelc, we wulkim fiasku­ kónčił. Pytajo za po­kładom z metalowym detektorom a łopaču mějachu na polu po wšěm zdaću wuspěch. Jako wobsedźer ležownosće dźěći narěča, pak na blaku ćeknychu. Kaž so wukopa běchu 40 kilogramow ćežku bombu namakali, kotruž zawołani fachowcy skónčnje wotewzachu.

Jendźelska policija je kónc tydźenja za mu­žom pytała, kotryž bě jenož w spódnej drasće a nohajcach zdrasćeny. Wón bě zastojnikam sobotu z jězdźidła w južnojendźelskim měsće Poole twochnył, po tym zo su jeho tam w zwisku z ru­bježnistwom lepili a zajeli. Štóž je muža jenož „w spódnjej drasće a nohajcach“ widźał, měł so pola policije přizjewić, w zdźělence rěka.

EU dóstanje běžity płun z USA

pjatk, 25. měrca 2022 spisane wot:

Brüssel (dpa/SN). USA chcedźa lětsa zhromadnje ze swojimi partnerami 15 miliardow kubiknych metrow běžiteho płuna do EU transportować, zo hodźeli so importy ruskeho zemskeho płuna narunać. Dołhodobnje chcedźa mnóstwo na 50 miliardow kubiknych metrow rozšěrić. To staj prezident USA Joe Biden a prezidentka komisije EU Ursula von der Leyen dźensa w Brüsselu zdźěliłoj.

Wulkopósłanc njespokojom

Berlin (dpa/SN). Ukrainski wulkopósłanc w Němskej Andrij Melnyk je po wurjadnym wjerškowym zetkanju EU z wuslědkami njespokojom. „Smy dźakowni, zo wo dalšich sankcijach rozmysluja“, rjekny wón dźensa w telewiziji ZDF. Zdobom staj prezident Wolodymyr Zelenskyj a knježerstwo přesłapjenaj, zo njeje so EU na energijowe embargo dojednała. Wón kritizowaše Němsku, kotraž tajke embargo wotpokazuje. Melnyk rjekny, zo maja to mnozy za „přeradu na ukrainskim ludźe“. Němska měła tež wjace bróni dodawać.

Nalada hospodarstwa špatna

Hižo wjacore tydźenje žiworja ludźo w ukrainskim Charkiwje na stacijach podzemskeje železnicy, dokelž su tam před ruskimi bombami a granatami wěsći. Mjeztym wojowanja wo Charkiw a druhe ukrainske města dale traja. Pječa su ukrainske wojerske jednotki ruskich nadpadnikow na wjacorych městnach wróćo zbić móhli. Foto: pa/AP/Efrem Lukackij

Rom (dpa/SN). Bamž Franciskus kritizuje plany někotrych krajow, wudawki za brónjenje zwyšić. „Čitajo, zo je skupina krajow přilubiła, dwaj procentaj nutřkokrajneho bruttoprodukta za nowe brónje wudać, jako reakciju na to, štož so runje stawa, so hańbuju.“ To rjekny hłowa katolskeje cyrkwje při witanju čłonow italskeho žónskeho centruma wčera we Vatikanje. „Błudnosć“ wón plany mjenuje. Dalše brónje, sankcije a politisko-wojerske zwjazki njejsu po słowach 85lětneho žana prawa wotmołwa.

Po měnjenju Franciskusa je nowa forma knježenja trěbna, při kotrymž nichtó kaž nětko „zuby njepokazuje“. W běhu dźensnišeho dnja chcyše pontifeks hladajo na tuchwilnu wójnu Ukrainu kaž tež Rusku bjezhrěšnej wutrobje swj. Marije poswjećić. Jara rědki akt poswjećenja je symbolisce wažne znamjo měra. Vatikan, kiž chce w konflikće mjez Ruskej a Ukrainu posrědkować, pokazuje tak tež swoju neutralnu poziciju.

EU: Solidaritny fonds za Ukrainu

pjatk, 25. měrca 2022 spisane wot:

Brüssel (dpa/SN). Kraje Europskeje unije su k pjenježnej podpěrje Ukrainy natwar solidaritneho fondsa wobzamknyli. To wu­chadźa ze zhromadneje deklaracije statnych a knježerstwowych šefow, kotruž su minjenu nóc w Brüsselu wozjewili.

Pjenježne srědki za solidaritny fonds chcedźa na konferency darićelow zezběrać. Nimo toho chcedźa mjezynarodnych partnerow přeprosyć, kotřiž su zwólniwi so na fondsu wobdźělić. Z pjenjezami změje Ukraina składnosć, sej žiwidła, wěcy wšědneje potrjeby a brónje na mjezynarodnych wikach wobstarać, štož nětko wójny dla móžno njeje. Tež ze stron EU chcedźa Ukrainje brónje dodawać. Předsyda wonkowneho wuběrka zwjazkoweho sejma Michael Roth sej žada, tempo dodawanja bróni pospěšić. Dyrbjeli wšitko činić, wobaransku kmanosć Ukrainy powjetšić a Putina tak ke chutnym jednanjam nuzować. Při tym dźe wo bró­njowe systemy, kiž hodźa so jednorje posłužować. Knježerstwo dyrbjało hnydom z brónjenskimi předewzaćemi rěčeć, kotre brónje su krótkodobnje k dispoziciji.

To a tamne (25.03.22)

pjatk, 25. měrca 2022 spisane wot:

Dobru składnosć wužiłoj staj 16­lětnaj młodostnaj w Berlinje: Wonaj sydnyštaj so do awta kurěra pizzy, kiž bě runje pola kupca, jako motor awta hišće běžeše. Schowaštaj so z awtom na zadnim dworje domu a daštaj sej pizzu słodźeć. Policija pak jeju spěšnje nańdźe. Kuriozne wšak na cyłej wěcce bě, zo tež pizzowy kurěr žanu jězbnu dowolnosć njeměješe. Tak su awtowy klučik wězo nablaku sćazali.

Jastwoweho stražnika jako kurěra drogow su w Berlinje zajeli. Stało je so to we wo­błuku wulkeje racije přećiwo wikowarjam drogow. Policija je 14 bydlenjow přepy­tała. K cwólbje, kotraž je drogi „wulkemu kruhej kupcow“ wozyła, słušeše znajmjeńša jědnaće skućićelow. Wšědnje běštaj dwaj šoferaj w Berlinje po puću, zo byštaj zajimcow z drogami zastarowałoj, kotrež běchu internetnje skazali.

Konkretne nadawki knježerstwu

štwórtk, 24. měrca 2022 spisane wot:

Šestu rozprawu wo połoženju serbskeho ludu w Sakskej chce statne knježerstwo hač do 30. septembra předpołožić. To rjekny ministerka za kulturu a turizm Barbara Klepsch (CDU) wčera na posedźenju Sakskeho krajneho sejma. Po naroku frakcijow CDU, Zwjazka 90/Zelenych a SPD hodźa so z rozprawu zwjazane konkluzije na to w druhej połojcy wólbneje periody zeskutkownić.

Paket naprawow schwaleny

štwórtk, 24. měrca 2022 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Amplowa koalicija SPD, FDP a Zelenych je paket naprawow schwaliła, z kotrymiž chcyła ludźom hladajo na přiběrace płaćizny energije pomhać. Mjez druhim je planowane, dźěławym 300 eurow a swójbam za kóžde dźěćo jónkrótnje sto eurow wupłaćić. Płaći­znu bencina chcedźa wo 30 centow a diesela wo 14 centow znižić. Nimo toho změja ludźo tři měsacy składnosć, za dźewjeć eurow měsačnje zjawne wobchadne srědki wužiwać.

Putin: Jenož hišće w rublach

Moskwa/Berlin (dpa/SN). Ruski prezident Wladimir Putin je připowědźił, zo maja kupcy ruski zemski płun přichodnje w rublach zapłaćić. Zdobom wón ruskim bankam přikaza, hižo žanežkuli přepokazanki w dolarach abo eurach njeakceptować. Wón pak přilubi, zo płun dale w dorěčanym mnóstwje dochadźa. Wot naprawy potrjechene su na čornej lisćinje zapisane „njezdwórliwe kraje“ kaž Němska a wšitke tamne kraje EU. Po připowědźi je hódnota rubla raznje přibyła.

Dale wo etaće wuradźowali

Wulke škody zawostajił je tornado, kiž je wutoru wječor wokoło New Orleansa w južnym zwjazkowym staće USA Louisiana ­zachadźał. Znajmjeńša jedyn wobydler je žiwjenje přisadźił. Wichor bě předewšěm w štwórći Arabi (hlej wobraz) wjele domow zničił a štomy spowróćał. Wjedrarjo wopisuja tornado jako „wulki a ekstremnje strašny“. Foto: pa/AP/Gerald Herbert

Krjeml warnuje před misiju NATO

štwórtk, 24. měrca 2022 spisane wot:
Moskwa (dpa/SN). Krjeml je před móžnej měrowej misiju NATO w Ukrainje warnował. „To by jara njepřemysleny a přewšo strašny rozsud był“, praji rěčnik Krjemla Dmitrij Pjeskow wčera powěsćerni interfax. W Ukrainje přewjeduje Ruska tuchwilu „specialnu wojersku ­operaciju“, rjekny Pjeskow – tak wójnu w Moskwje oficialnje mjenuja. „Kóžda móžna zražka našich wojakow z woja­kami NATO móhła bjeze wšeho logiske ćežko korigujomne sćěhi měć.“ Pólska chcyše dźensa na wjerškowym zetkanju NATO namjet nastupajo měrowu misiju oficialnje zapodać. Namjet je dotal mjez čłonskimi statami wojerskeho zwjazka rozdźělny wothłós zbudźił. Wicepremier Jaro­sław Kaczyński bě na zetkanju z ukrain­skim prezidentom Wolodymyrom Ze­lenskim misiju NATO w Ukrainje namjetował, „kiž so wo měr stara, kotraž pak móhła so sama zakitować“.

nowostki LND