Nowe stawizniske standardne dźěło

wutora, 07. septembera 2021 spisane wot:

Budyšin (SN/bn). „Hornja Łužica w Druhej swětowej wójnje“ rěka fachowa, dwu­zwjazkowa kniha stawiznarja Michaela Richtera, kotraž je wotnětka na předań, hač do kónca měsaca za potuńšenu subskripcisku płaćiznu. Wudawaćel publi­kacije rjadu Spisy Serbskeho instituta (SI) je Ludowe nakładnistwo Domowina. Jed­na­ćel LND Syman Pětr Cyž wuzběhny na wče­rawšej, online zwoprawdźenej nowinarskej rozmołwje, zo „je zajim na knize wulki, tójšto skazankow je hižo dóšło. Z nimale dwaj kilogramaj ćežkimaj, wuběrnje rešeršowanymaj zwjazkomaj měrimy so předewšěm na historikarjow, chronistow a wšitkich na regionalnych stawiznach zajimowanych.“

Lektor LND Michał Nuk doda: „Kniha móhła nimo toho studentam wažne žór­ło­ być a hodźi so runje tak jako přewšo detailowany leksikon wužiwać, z čimž nabudźe raz standardneho dźěła. Tež 70 lět po kóncu nacionalsocializma je po­trjeba na předźěłanju diktatury dale wulka, wosebje hladajo na to, zo bě kritiske reflekto­wanje za čas Němskeje demokratiskeje republiki znajmjeńša bjez ideologiskeho wliwa praktisce njemóžne.“

Spěchowanske towarstwo Annahütte Lausitz je minjenu sobotu třihodźinski literarny parcours w delnjołužiskim Ždźarku ­(Annahütte) wuhotowało. Na šěsć městnosćach kołowokoło cyrkwje kaž tež w Božim domje samym prezentowachu wjacori ­awtorojo pod hesłom „Žiwjenje nad wuhlom – Literarna krajina Łužica“ spisowaćelske twórby 20. a 21. lětstotka. Mjez druhim čitachu Monika Auer a Catharina Struwe z knihi Jurja Kocha „Gruben–Rand–Notizen“ a Christiana „Lenka“ Piniekowa hornjo- a delnjoserbske kaž tež němske basnje Kita Lorenca. Foto: Ton Kersten

PhDr Mikławš Krječmar

wutora, 07. septembera 2021 spisane wot:
Pozdźiši serbski rěčespytnik, literarny stawiznar a uniwersitny docent PhDr Mikławš Krječmar narodźi so 6. požnjenca 1891 chěžkarskej swójbje w Chasowje. Wón bě chowanc Praskeho Serbskeho seminara a studowaše tam katolsku teologiju, slawistiku a germanistiku. Po promociji 1921 bě najprjedy wučer němčiny na čěskich šulach w Praze. Wot lěta 1922 do 1953 bě docent za serbšćinu na Karlowej uniwersiće, hdźež 1948 wo serbskej rěči a literatury habilitowaše. Wot 1946 do 1948 bě wučer a direktor Serbskeho gymnazija w Českej Lípje a Varnsdorfje. PhDr Krječmar běše zasłužbny serbski literarny wědomostnik, kiž přeslědźeše předewšěm listy Jakuba Barta-Ćišinskeho, Mikławša Andrickeho a studentski časopis „Lipa Serbska“. Z prof. dr. Pawołom Nowotnym wuda knihu wo „Listowanju Ćišinskeho z Muku a Černym“. Pisaše wo syntaksy a słowotwórbje našeje maćeršćiny a šěrješe w ČSR wědu wo nas Serbach. Dale zeserbšći někotre literarne dźěła Aloisa Jiráseka, Jana Nerudy a Boženy Němcoveje a Komunistiski manifest. Jako jedyn z prěnich dósta Myto Ćišinskeho. Maćicar a Domowinjan zemrě 22. smažnika 1967 w čěskim Mělníku.

Oratorij wuspěšnje znowa předstajili a nahrawali

póndźela, 06. septembera 2021 spisane wot:

Budyšin (SN/bn). „Dźakuju so wšitkim bywšim čłonkam a čłonam 1. serbskeje kulturneje brigady – takrjec 13. a 14. lětnikej Serbskeho gymnazija Budyšin –, zo su­ so hišće raz do našeho cyłka wró­ćili. Dźakuju so aktualnej wobsadce a wosebje nowačkam 10. lětnika, kotřiž su po dosć pustym lěće korony dla partituru w chětro krótkim času nazwučowali. Dźakuju so orchestrej Serbskeho ludoweho ansambla za sćerpnosć a wospjet wuběrne zhromadne dźěło. A dźakuju so hudźbnikam wokoło Malty Rogackeho!“ To rje­kny wuměłski nawoda brigady Friedemann Böhme po najprjedy raz posled­nim předstajenju oratorija Měr­ćina Weclicha a Madleny Nasticcyneje „Hrodźišćo“ w Budyskej „Krónje“.

Handy hasnyć!

póndźela, 06. septembera 2021 spisane wot:
Mjeztym zo publikum wukony gymnaziastow, rejwarjow, hudźbnikow a solistow Jaroslava Pukača na fujarje a Marije Rabec jako recitatorki na prěnimaj předstajenjomaj oratorija „Hrodźišćo“ w Chrósćicach z hrimotacym přikleskom tež mjez jednotliwymi dźělemi twórby mytowaše, knježeše w „Krónje“ nimale sakralny měr. Samo obligatoriske, dołho potłóčene kašlowanje jewješe so hakle w přestawkach, a to z drožacym so zapozdźenjom. Tajkile wjeršk dźě runjewon wšědnje za wěčnosć njenahrawaja. Ćim bóle mjerzachu mje naposledk njetrjebawše, dokelž jednorje wobeńdźomne mylenja. Byrnjež Friedemann Böhme wčera wospjet wuraznje wo to prosył mobilne telefony hasnyć, bě někotryžkuli klinkot słyšeć. Ludźo: Hdyž njemóžeće šmóratko ani dwě hodźince nabok połožić, wostańće tola prošu přichodnje doma! A to njepłaći jeno za serbske koncerty, ale scyła w dźiwadle, w kinje a na přednoškach – a snano je to tež raz ideja za bjesadu při jědźi. Bosćan Nawka

Wustajeja fota wo nałožkach

póndźela, 06. septembera 2021 spisane wot:
Składnostnje muzejoweje nocy su sobotu w Dešnjanskim Domizniskim muzeju ­njewšědnu fotowu wustajeńcu wo drastach a nałožkach w Delnjej Łužicy wotewrěli. Po wšěm swěće skutkowacy fotograf Bernd Choritz pokazuje ze swojimi motiwami wosebite wokomiki a sceny, kotrež móžeše při přihotach a přewjedźenju nałožkow na delnjołužiskich wsach zapopadnyć. Někotryžkuli wopytowar dyrbješe so sobotu hladajo na wulku žiwjensku radosć wobydlerjow při nałožkach smějkotać. Serbska hudźbna skupina Drjewjanki je přitomnych ze swojimi jaknymi serbskimi rejwanskimi a piwowymi spěwami na wuběrne wašnje zabawjała. Foto: Michael Helbig

Serbskosć w měsće žiwa

póndźela, 06. septembera 2021 spisane wot:

Prěnje Krabatowe wiki z kulturu a regionalnymi wudźěłkami zahorili

Wojerecy (AK/SN). Powěsćowu figuru Krabat a jeje historiski přikład Jana Šadowica chce město Wojerecy dołhodobnje krućišo zakótwić. Tole podšmórny wyši měšćanosta Torsten Ruban-Zeh (SPD) minjeny pjatk, jako zahaji prěnje Krabatowe wiki w tamnišim starym měsće. „Chcemy sej zhromadne dožiwjenje stworić, kotrež nas wjele lět přewodźa“, wón rjekny. Organizowali su wiki marketingowe towarstwo, Łužiska hala, Kulturna fabrika a wobydlerska iniciatiwa. Symbolisce přija šěsćlětna Leni Kölling wot wyšeho měšćanosty, wot Wolfganga Krausa jako Krabata a Dietera Klimeka jako Čorneho młynka k šulskemu zastupej sportowy wačok z překwapjenkami. Tež dalše dźěći na Krabatowych wikach tajki dar dóstachu. „Wiki z regionalnymi wudźěłkami su jara dobra ideja“, měnješe jeje mać Daniela Kölling. Na jewišću zawjeselichu mjez druhim dźěći Němčanskeje pěstowarnje „Pumpot“ a hudźbna šula Bischof z baladu wo Krabaće.

Jurij Šołta

póndźela, 06. septembera 2021 spisane wot:
1. septembra 1971 zemrě w Budyšinje w starobje 85 lět wučer, kantor, kulturny prócowar Jurij Šołta. Něhdyši serbscy šulerjo w Českej Lípje a Varsndorfje so wěsće na internatneho nawodu a wučerja nabožiny, kotrehož jenož pod mjenom „knjez kantor“ narěčachu, dopominaja. Jurij Šołta bě po wopyće Katolskeho wučerskeho seminara wot lěta 1907 wučer w ródnym Radworju, Zdźěri a Budyšinje. Tam jeho nacije 1938 jako nawodu Tachantskeje šule wotsadźichu. Wědomy Serb dyrbješe hač do kónca wójny w zakładnych šulach wučić, mjez druhim w Poršicach. Po nawróće z Čěskeje 1948 bu wón korektor w serbskej ćišćerni, je pak dale serbšćinu podawał. Wulke zasłužby měješe wo Budyske kulturno-nabožne žiwjenje. Bě dirigent chórow Nadźija a Jednota, nic mjenje hač 50 lět bě kantor Serbskeje cyrkwje, bě awtor hódnych přinoškow w nowinach a časopisach, bě sobuzamołwity za wudawanje nabožinskich a wědomostnych spisow. Za šulsku potrjebu wuda wón w lěće 1937 „Rozmołwnik k lochkemu nawuknjenju serbskeje rěče za najwšelakoriše poměry čłowjeskeho žiwjenja“, wersija w němskej rěči bě hižo 1920 wušła. Mikławš Krawc

13. awgusta 1961 hranicu zawrěli(4 a kónc)

pjatk, 03. septembera 2021 spisane wot:

Přiwótřenje zymneje wójny – přistup ZRN k NATO a załoženje Zwjazkoweje wobo­ry 1955 – dowjedźe k reakciji Němskeje demokratiskeje republiki (NDR), zo při­stupi Waršawskemu paktej a załoži Narodnu ludowu armeju (NLA) 1. měrca 1956. To pak ludowe hospodarstwo NDR sylnje wužadowaše. Wokoło lěta 1960 so ho­spodarske a nutřkopolitiske połoženje NDR přiwótři. Přewysoke, njerea­listiske předewzaća w hospodar­stwje a planach, přespěšne přetworjenje ratarstwa w běhu dweju měsacow nalěto 1960 na prodrustwa – hačkuli běchu za to štyri lěta planowane, wjedźechu k wosłabjenej ratarskej produkciji a tak k ćežam w zastaranju ludnosće z butru, zeleninu a mlo­kom.

W Zapadnym Berlinje dźěłaše nimale 65 000 staćanow NDR z Berlina a wokoliny, a wobydlerjo Zapadneho Berlina nakupowachu tunje zežiwidła we wuchodnym Berlinje. Nimale połojca w Błótach narosćenych kórkow, chrěna a dalšeje zele­niny předawachu burja w Zapadnym Berlinje. Sylne wotwabjenje młodych fachowych dźěłaćerjow, lěkarjow a technikarjow do ZRN kaž tež ćěkańca prodrustwownikow stej połoženje 1961 porno tamnym lětam chětro přiwótřiłoj.

Planuja prěni serbski poetryslam

pjatk, 03. septembera 2021 spisane wot:

Budyšin (SN/JaW). Serbski ludowy ansambl chce w nowej hrajnej dobje z wjacorymi nowosćemi publikum na swoje zarjadowanja wabić. Zdobom chce swoje zhromadne dźěło ze serbskimi institu­cijemi zesylnić. Tohodla wuhotuje SLA zhromadnje z Ludowym nakładnistwom Domowina 6. nowembra w Lejnje 1. serbski poetryslam. Składnostnje prezentacije 9. wudaća knihi „Paternoster“ je předwidźane, zo młodźi serbscy pi­sacy swoje teksty zjawnosći přednjesu a hudźbnicy ansambla prezentaciju ze swojej live-improwizowanej hudźbu wobrubja. „Zjawne předstajenje swójskich tekstow wužaduje sej tójšto zmužitosće wot pisacych samych a hišće wjace, hdyž hudźbnicy jich přednoški z improwi­­zowanej live-hudźbu přewodźeja“, wujasni intendant SLA Tomaš Kreibich-Nawka na wutornej nowinarskej konferency k za­zběhej noweje hrajneje doby w Budyšinje. „Wězo sej wotběh ze sobuskutko­wacymi dorěčimy. Prěnje rozmołwy smy hižo měli.“ Kaž intendant rozłoži, chce ansambl zhromadny rjad z LND prawi­dłownje wospjetować, planowane su štyri razy wob lěto.

nowostki LND