Pomniki za wěčnosć?

štwórtk, 05. meje 2022 spisane wot:
Z kamjenja stworjene wopomnišća – mysliš sej, zo je pomnik za wěčnosć. Tomu pak tak njeje, kaž Trudla Malinkowa wčera na knižnej premjerje rozkładowaše. Runje tak kaž socializm zhubi so na přikład tež pomnik za wjelelětneho předsydu Domowiny Kurta Krjeńca we Wětrowje. Pomniki přiměrja so duchej časa, po wobsahu kaž tež po estetice. Druhdy, kaž serbska fachowča za wopomnjensku kulturu zwěsći, změnja so wjacore razy w běhu lět. A dru­hdy móže tajka změna tež indikator za polěpšenje być. Tak zbudźi ryzy serbskorěčny napis na pomniku Korle Awgusta Kocora w Zahorju 1929 protest w němskim wobydlerstwje, woni sej němski tekst žadachu – a wojowanje na serbsko-němskej fronće mjez Zwjazkom serbskich spěwarskich ­towarstwow (ZSST) a gmejnu bě zahajene. 1931 nastaji gmejna němskorěčnu taflu při pomniku. 2004 su Budestecy, ZSST a Domowina hromadźe nowu dwurěčnu taflu zjawnosći přepodali. Derje, zo so tež pomniki změnja. Cordula Ratajczakowa

Slepo (JaM/SN). Nora Martinec dóstanje myto Mariny-Ewald zis-załožby. To zdźěli našemu wječornikej Slepjanska fararka Jadwiga Malinkowa. 19lětnu počesća tak přichodnu njedźelu w Salemskej šuli při Bodamskim jězoru za jeje studijne dźěło wo Serbach.

W lěću 2021 přebywaše Martinec ze stipendijom zis-załožby za studijne jězby nimale pjeć tydźenjow we Łužicy. Titul jězby rěkaše „Serbja a Serbowki dźensa – žiwjenje a identita“. Poprawom chcyše sej stipendiatka w lěću 2021 do Bosniskeje dojěć a tam studijnu jězbu přewjesć. Wobmjezowanjow korony dla rozsudźi pak so krótkodobnje za jězbu do Łužicy. W běhu krótkeho časa nawjaza styki w Lipsku, Drježdźanach, w Delnjej, srjedźnej a Hornjej Łužicy, mjez druhim k Lipšćanskim a Drježdźanskim studentam a towarstwu Stup dale.

Nowy předsyda

srjeda, 04. meje 2022 spisane wot:
Zhorjelc (JB/SN). Hornjołužiska towaršnosć wědomosćow je swoje nalětnje zhromadźenstwo minjeny pjatk a sobotu w Zhorjelcu wotměło. Na nim spožčichu młodemu wědomostnikej Janej Michaelej Goldbergej z uniwersity Halle-Wittenberg Myto Hermanna Knotheho za jeho slědźenja wo wliwje konfesije na wuwiće swójbow w kónčinje Varnsdorf a Wodowe Hendrichecy. Lawreat tež na tutu temu přednošowaše. Dalše přednoški so tohorunja z hornjołužiskimi temami zaběrachu. Wěsty wjeršk dweju dnjow bě spožčenje čestneho čłonstwa prof. dr. Lence Bobkovi, kotraž hižo wjele lětdźesatkow k čěskim stawiznam wuči a slědźi, wosebje wo stykach k Hornjej Łužicy. Stefan Wollman ze Šěrachowa přepoda někotre akty swojeho njeboh dźěda archiwam towarstwa, kotrež bě jeho předchadnik hižo krótko do smjerće poslednjeho prezidenta towarstwa po wójnje, Bena von Nostitz-Wallwitz (1865–1955), dóstał a wobchował. Akty su wosebje tohodla zajimawe, dokelž wobsahuja wójnski a powójnski čas a prócowanja, towarstwo tež w Sowjetskim wobsadźenskim pasmje dale wjesć.

Pokazaja zajim na serbšćinje

srjeda, 04. meje 2022 spisane wot:
Derje wopytane su tučasne poskićene kursy serbšćiny za dorosćenych Witaj-centruma. Hač w Budyšinje, Pančicach-Kukowje, Wojerecach, Slepom abo online, zajim na kursach za započatkarjow abo pokročenych je wulki. Wučer Marek Krawc (naprawo) podawa wot měrca kóždu wutoru kurs za započatkarjow w Budyšinje. Pjeć wuknjacych so na nim wobdźěli. Su to na přikład starši, kotrychž dźěći serbskorěčnu pěstowarnju abo serbsku zakładnu šulu w Budyšinje wopytuja. Po nawuknjenju teorije zwučuja ­sady w praksy. Wuknjacy Daniel Mirtschink (nalěwo) ze Słoneje Boršće zwučuje powitanje z Marekom Krawcom. Foto: SN/Hanka Šěnec

Mejenjo z dźěćimi koncertowali

wutora, 03. meje 2022 spisane wot:

Malešecy (CRM/SN). Drje chětro njewšědny wobraz to minjenu njedźelu popołdnju wosrjedź Malešec. Rjad ludźi spěcha do směra cyrkwje, někotři starši ludźo z rolatorom abo w chorobnym ­stole maja samsny směr a po času je tež cyła nawjes chětro zaparkowana. Boži dom pjelni so tohorunja z młodymi swójbami.

Wšitcy běchu woni přeprošenje na mały serbski swjedźeń, mjenujcy na zhromadny koncert Witaj-pěstowarnje „K wódnemu mužej“ a Radworskeho chóra Meja sćěhowali, a to z widźomnej radosću a w dosć bohatej ličbje. Dobru naladu přisporješe potom krasny wobraz nalětni koncert wuhotowacych dźěći w narodnej drasće, kajkuž nošachu ně­hdy tudyše ewangelske žony a holiča. Dźěćina poskići spodobny krótkoprogram, wobstejacy předewšěm z někotrych serbskich dźěćacych pěsnjow kaž „Rady spěwamy“, „Hallo, hallo“ z pjera Leńki Thomasoweje kaž tež radostneho jutrowneho „Haleluja“.

W Drježdźanach a doma hudźili

wutora, 03. meje 2022 spisane wot:
Hnydom z dwěmaj koncertomaj je kapała Horjany do lětušeje hrajneje sezony startowała. Minjenu sobotu wustupichu hudźbnicy na Drježdźanskim nalětnim swjedźenju před cyrkwju Našeje knjenje. W serbskej a němskej rěči moderěrowaše Uwe Macka mjez druhim wo Serbach, serbskej kulturje a hudźbnych wosebitosćach, ­kotrež kapała publikumej prezentowaše. Nazajtra zahudźi kapała w Chróšćanskej „Jednoće“. Tam stejachu na jewišću zdźěla hromadźe z hudźbnikami Budyskeho ­młodźinskeho dujerskeho orchestra (na wobrazu). Jeho čłonojo su kónc tydźenja wosebitu dźěłarničku přewjedli. Foto: Feliks Haza

Němska z negatiwnym rekordom

wutora, 03. meje 2022 spisane wot:

Berlin (SN/bn). Njestatna organizacija Reporterojo bjez hranicow (RSF) zwěsća w swojej dźensa wozjewjenej lisćinje swobody nowinarstwa, zo „njebě w Němskej hišće ženje telko namocy napřećo w medijowych wobłukach skutkowacym kaž 2021“. Jako přičiny mjenuja „zakonje, wohrožace žurnalistow a jich žórła, woteběracu medijowu wjelorakosć a přede­wšěm namóc we wobłuku demonstracijow ‚prěkimyslerskeho‘ spektruma.“ Dohromady zličichu w tym zwisku 80 nadpadow, „reporterojo buchu wopluwani, kopani a zdźěla hač do womory zmorskani“. RSF kritizuje „pobrachowacu podpěru policije“, kotrejž nimo toho cyłkownje „dwanaće werifikowanych přesahnjenjow napřećo žurnalistam“ wumjetuje. Po informacijach RSF je „koronakriza hospodarske połoženje ćišćanych dźenikow na škodu medijoweje mnohotnosće dale pohubjeńšiła“.

Na čole lisćiny steja dale skandinawiske kraje. Najšpatniša je „situacija w statach z totalitarnym režimom, kaž na přikład w Sewjernej Koreji, Chinje a Iranje“.

Rozšěrjene myto

pjatk, 29. apryla 2022 spisane wot:

Drježdźany (SN/bn). Wot lěta 2004 spožča Swobodny stat Sakska w dwulětnym rytmusu myto „Dostojnstwo w kulturje“. Sakske statne ministerstwo za wědomosć, kulturu a turizm (SMWK) wopisuje wuznamjenjenje jako „počesćenje hódnotneho dobrowólneho skutkowanja čestnohamtskich na polu kultury“. Dotal běchu jeničce akterojo muzejownistwa a mytowanje woprawnjeni. Wot lětušeho pak rozšěrja mytowanske kriterije, tak zo móža wotnětka tež angažement za wobłuki, kaž na přikład „tworjace wuměłstwo, archeologiske hladanje pomnikow, hudźba, literatura a sociokultura“ wuznamjenjeć. „Serbska kultura měła so w tym zwisku wosebiće wobkedźbować“, w zdźělence SMWK rěka.

„Čestnohamtski angažement za kulturu mytować je mi wulka naležnosć. Mam za přewšo wažne, dobrowólne přinoški do fokusa zjawnosće stajić a tak tež młódše generacije za wobydlerski angažement na polu kultury zahorić“, rjekny kultusowa ministerka Sakskeje Barbara Klepsch (CDU). Hač do 15. junija móža mjez druhim towarstwa, kulturne institucije a předewzaća namjety za myto online zapodać, a to pod .

Kamjenc (BG/SN). Kamjenskemu publikumej staj so wčera skónčnje lawreataj spěchowanskeho a Lessingoweho myta 2021 Jasna Zajček ze Zhorjelca a intendant Düsseldorfskeho a bywši intendant Drježdźanskeho statneho dźiwadła Wilfried Schulz předstajiłoj. Rozmołwu, kotruž Michael Hametner moderěrowaše, su loni korony dla přesunyli.

Drač wójny bjez wotežkow

štwórtk, 28. apryla 2022 spisane wot:

Naročny „Wallenstein“ w režiji Franka Castorfa w Drježdźanach

Stawizny čłowjeka steja pod grawoćiwym křudom wójnow. To znowa čujomnje nazhonjamy, z nadpadom wójskow ruskeho prezidenta Putina na Ukrainu před wjace hač dwěmaj měsacomaj.

Wójna bě a je tež „wěčny“ předmjet dźiwadłow, hižo w antice so z njej w tragedijach a komedijach rozestajachu. Samo załožer serbskeje dramatiki Jakub Bart-Ćišinski (1956-1909) bě w swojej činohrě „Na hrodźišću“ (1880) krawne boje wo swobodu a wojerske zjednoćenje połobskich Słowjanow tematizował. K wuměłcam, kiž dramatisce třicećilětnu wójnu (1618-1648) swojoraznje wobswětlichu, słuša Friedrich Schiller (1759-1805), kotrehož dramatisku baseń „Wallenstein“ w třoch pokročowanjach k wusahowacym wjerškam dźiwadła liča – a to nic jenož w Němskej. Tónle kruch wulkeho wuměłstwa je so štwórtk do jutrow na deski Drježdźanskeho statneho dźiwadła „pozběhnył“. A to pod nawodom Franka Castorfa.

nowostki LND