Serbski institut (SI) je swój wědomostny profil w minjenym lětdźesatku jasnje rozšěrił. To wotbłyšćuje so na polu publikacijow runje tak kaž nastupajo projekty a kooperacije.
Gerat Hendrich a Jurij Łušćanski, jako zastupjerjej Domowiny, staj za čas NDR čěskeho hosća Milana Hrabala z Varnsdorfa do Łužicy přeprosyłoj. Z toho časa słuša wón do wulkeho kruha přećelow Serbow. Milenka Rječcyna je so nim rozmołwjała.
Woswjećiće dźensa swoje 70ćiny. Što was runje zaběra?
M. Hrabal: Mnozy ludźo su so mje prašeli, hač, na kotre wašnje a hdźe swoje narodniny swjeću: we Varnsdorfje, w Budyšinje abo w Praze. Za mnje pak je najwažniša swójbna zhromadnosć.
Sće naspomnił Prahu, Varnsdorf, Budyšin. W kotrej měrje su města z Wašej wutrobu a dušu zwjazane?
M. Hrabal: Tute města steja we wuskim zwisku ze mojej najnowšej knihu, kotruž sym Serbam wěnował. Tutu móžeše wudawaćel Towaršnosć přećelow Serbow jenož wudać, dokelž su Serbja a Češa financowanje podpěrali. Wo tym dołho ničo njewědźach. Tuž nětko ćim lěpje wěm, kak mam z tutej pěkwapjenku wobchadźeć. Mam tuž nadźiju, zo móžu so bórze z podpěraćelemi w Budyšinje, Praze abo we Varnsdorfje zetkać.
Wojerecy (SN/bn). „SubSorb – Festiwal serbskeje subkultury“ rěka nowy format, kotryž „ma pokazać, zo je serbskosć wjace hač narodna drasta a jutrowne jejko.“ Zarjadowanje je „wuslědk zhromadneho dźěła mnohich organizacijow, zjednoćenstwow a iniciatiwow“, kaž na přikład Choćebuski Kolektiw Wakuum, Serbsko-Němska syć Łužycafilm kaž tež towarstwje Meta Solis a barakka. Prěni raz wotměja festiwal, kotryž spěchujetej mjez druhim Załožba za serbski lud a akcija Simul+, wot 19. do 21. januara we Wojerowskej Kulturnej fabrice. Program wopřijima dźěłarnički, wustajeńcu, filmowe předstajenja, podijowe diskusije a koncerty. Nimo toho wuhotuja lětuše zeńdźenje njewotwisnych łužiskich kulturnikow „SEŚ“ (delnjoserbsce: syć´).
„Program je tak koncipowany, zo móža sej zajimcy něšto wotkryć, štož so awtomatisce ze serbskej kulturu njeasociěruje“, wuswětla koordinator zarjadowanja Daniel Kamjenaŕ a připowědźi mjez druhim „serbski reggae, rock, hiphop a elektronisku rejowansku hudźbu“, film Grit Lemke „Pola nas rěka wona Hanka“ a rozmołwne koło „Serbske utopije“.
Budyšin (CS/SN). Aktualna inscenacija Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła „Schierzens Hanka“ bě instituciji z přičinu, we wobłuku rjadu „Łužiska literatura do připołdnja“ historiske pozadki „katolskeje Serbowki židowskeho pochada“ wuswětlić. Spisowaćel Jurij Koch bě młodej žonje takrjec literarny pomnik stajił. Jeho nowela „Židowka Hana“ bě awtorce a rěžiserce mjenowaneje hry Esther Undisz z inspiraciju a z wuchadźišćom, za slědami protagonistki slědźić. Předwčerawšim je wona zhromadnje z dramaturgowku Madleńku Šołćic wuslědki swojich wobšěrnych rešeršow w Budyskim Dźiwadle na hrodźe předstajiła. Scenisce čitajo podachu akterojo Petra-Marja Bulankec-Wencelowa, Měrko Brankačk, Anna-Maria Brankačkec, Julia Klingnerec, Aquina Žurec a Jurij Šiman wotpowědne wurězki z inscenacije.
W bróžni Smolic statoka w Hórkach knježeše minjenu sobotu wulkotna słowjanska nalada. Hač do pózdnjeje nocy běchu tam serbske, čěske, słowakske, pólske a dalše słowjanske spěwy słyšeć.
Radwor (CRM/SN). Chór Meja wuhotowa tež lětsa swój hodowny koncert z měnjacymi so hosćimi a stajnje tež nowymi překwapjenkami. Minjenu sobotu powitachu wopytarstwo w połnje wobsadźenej žurli hosćenca Meja dujerjo skupiny Radwor Brass. Moderator Beno Bělk namaka zaso dobre zwjazowace słowa za poskitki daloko znateho chóra. Přinoški klinčachu tónkróć za wuši mnohich chětro njezwučene, kaž to ludźo w připosłucharstwje hnydom spóznachu. Přetož Mejenjo wupruwuja ze swojim dirigentom Pětrom Cyžom mjeztym dale a bóle, swoje poskitki hišće bóle hudźbnje wožiwić přez to, zo w spěwach nic jenož hłosowu wobsadku husćišo hinak zasadźa, ale tež rytmiku a harmonije změnja a tak samo tekstam hustodosć wjace dynamiki spožčeja. Tuta dosć poradźena wotměna w hudźbnym wurazu běše za připosłucharstwo chětro překwapjaca, a to w pozitiwnym zmysle, wuwabjejo wjele chwalby.
Zhorjelc (dpa/SN). Po zahubnych škodach wody dla před dobrym lětom hotuje so Gerharta Hauptmannowe dźiwadło w Zhorjelcu na ponowjenje swojeho hłowneho hrajneho domu. Do zahajenja twarskich dźěłow dyrbja pak najprjedy raz prowizoriske hrajnišćo přihotować. K tomu chcedźa halu bywšeho nakładneho dwórnišća w měsće nad Nysu přetwarić. „Plany su hotowe“, rjekny intendant Michael Morgenroth. „Čakamy na přizwolenje spěchowanskich srědkow, kotrež nadźijomnje hišće w januaru dóńdźe.“
Časowy wotběh twarskich naprawow je wotwisny wot spěchowanskich srědkow, wupisanjow a móžnosćow twarskich zawodow. Intendant je optimistiski, zo móža nachwilne hrajnišćo wot spočatka 2026 wužiwać. Ponowjenja w dźiwadle traja něhdźe tři lěta. Po kedźbliwych trochowanjach z tym liča, zo móža so najzašo spočatk 2028 zaso do hłowneho domu nawróćić.