Sagan zahorił, byrnjež njedobył

štwórtk, 30. julija 2015 spisane wot:

Peter Čačko z Bratislavy za Serbske Nowiny

Tež lětuše najwuznamniše kolesowarske wubědźowanje swěta, njedawno zakónčena Tour de France, měješe kaž stajnje horstku wusahowacych jězdźerjow. Jedyn z nich bě bjezdwěla słowakski akter Peter Sagan ze Žiliny, startowacy za mustwo Tinkoff Saxo. Eksperća maja za to, zo je Sagan „turu“ před wostudu zachował. Na wjace hač połojcy z 21 etapow bě wón mjez prěnimi pjećomi w cilu. Pjeć razow docpě druhe městno. Hewak staji pak so połnje do słužby mustwa, pomhajo předewšěm jeho „šefej“ Albertej Contadorej, mjeztym zo su so jeho najwjetši kontrahenća wo swoje wuslědki starali. Dobył wšak njeje Sagan ani jednu etapu, w finalnej w Parisu bě za to měł naj­wjetše wuhlady, krótko před cilom su pak jeho „zamkli“, tak zo je hakle jako sedmy dojěł. Suwerenje zawěsći sej za to požadany „zeleny“ trikot najlěpšeho dypkowarja před Němcom Andréjom Greipelom. Tón fairnje rjekny, zo je Sagan najzasłužbniši nošer „zelenki“ a zo jeho wobdźiwuje. Připódla prajene je to hižo štwórte do­byće wubědźowanja wo dypki, a to štyri lěta za sobu.

Komunistow wurisali

póndźela, 27. julija 2015 spisane wot:
Kijew (ČŽ/K). Ukrainska justica je čłonam komunistiskich stron zakazała, k wólbam kandidować. Zdobom wote­zna jim prawo, w politiskim žiwjenju kraja skutkować. Winuje jich, zo su ludźi čwělowali a na masowych mordarstwach so wobdźěleli. Tole zdźěla čěski dźenik Mladá fronta dnes. Wusud je wjeršk procesa­, kotryž bě so loni w juniju započał. Wot lětušeje meje hižo je na Ukrainje kóždažkuli komunistiska propaganda a symbolika zakazana. Komunistiske hibanje zastupuja w kraju tři strony: Komunistiska­ strona Ukrainy (je najstarša), Wobnowjena komunistiska strona Ukrainy a Komunistiska strona dźěłaćerjow a ratarjow. 1998 bě štwórćina wšěch wolerjow za komunistow hłosowała, lěta 2006 jenož hišće štyri procenty. Ultraprawicarski Prawy sektor smě porno tomu po dobrozdaću agěrować. Tydźenja běchu so w Kijewje stotki jeho přiwisnikow zhromadźili, zo bychu přećiwo knježerstwu a přećiwo prezidentej Petrej Porošenkej protestowali, kiž je jim „přemjechki“ napřećo proruskim mocam.

„Wšitcy smy ćěkancy“

pjatk, 24. julija 2015 spisane wot:

Pólska debatuje wo přiwzaću 2 000 migrantow ze Syriskeje

Waršawa. Jara naležnje rěča tele dny w Pólskej wo ćěkancach. Nastorčiła bě diskusiju ministerska prezidentka Ewa Kopacz minjenu wutoru na nowinarskej konferency. Wona připowědźi, zo chce kraj we wobłuku cyłoeuropskeho dojednanja 2 000 ćěkancow přiwzać. Při tym potwjerdźi, zo njejedna so wo hospo­darskich migrantow, kotřiž za dźěłom pytaja, ale wo ludźi, kotřiž dyrbjachu „před wójnu, namocu a smjerću“ ćěkać.

Hnydom wuwi so mjez politikarjemi a w medijach horca diskusija. Přede­wšěm zastupnicy opoziciskeje strony Prawo a sprawnosć (PiS), kotřiž maja dobre wuhlady, nazymu wólby parlamenta dobyć, plany knježerstwa kritizuja. Zapósłanc PiS Krzysztof Szczerski namjetuje, „ludźom skerje w jich domiznje pomhać“. Wón njewěri, zo je móžno muslimskich ćěkancow do pólskeje kultury integrować. „Kóždy jednotliwc měł so dokładnje pruwować, hač njeje snadź islamist abo samo terorist.“ Tajke přepruwowanje móhło hač do 15 měsacow trać.

Gorbačow za „nowu dowěru“

štwórtk, 23. julija 2015 spisane wot:
Moskwa (dpa/SN). Najebać hospodarske sankcije a druhe wobmjezowanja krizy na Ukrainje dla nadźija so něhdyši prezident Sowjetskeho zwjazka Michail Gorbačow bórzomneho „nawróta dowěry“ mjez Němcami a Rusami. „Dyrbjeli tomu zadźěwać, zo so našej ludaj dale wotcuzbnjatej“, apelowaše 84lětny wčera w Mo­skwje. Rusojo a Němcy su „k wulkim wukonam“ kmani a běchu stajnje zwólniwi, zamołwitosć přewzać. „Čehodla smy zwadu mjez ludomaj dopušćili? Dyrbimy zaso k tomu přińć, štož smy hižo docpěli. Njedopušćmy, zo so wšitko zniči“, rjekny Gorbačow składnostnje knižneje prezentacije. Knježerstwje w Berlinje a Moskwje dyrbjałoj so „mudrej wopokazać a nowy dialog zahajić“, praji Gorbačow po informacijach ruskeho telewizijneho sćelaka Ren-TV. Politikarjo njesměli dalši čas brojić. Hladajo na spochi pohubjeńšacy so poměr mjez Němskej a Ruskej so Gor­bačow „hłuboko starosći“, kaž rjekny. Po najnowšich informacijach wo swojim pozdatnym schorjenju wón rjekny­, zo čuje so w dalokej měrje fit.

Razne reakcije na gestu ministra

srjeda, 22. julija 2015 spisane wot:

Praha (dpa/SN). Gesta wujednanja naměstnika čěskeho ministerskeho prezidenta Pavela Bělobrádeka napřećo wuhnatym je w Praze razne reakcije zbudźiła. Křesćanski demokrat bě minjeny pjatk jako prěni minister Čěskeje Dom sudetskich Němcow w Mnichowje wopytał. W Praze rěčnik knježerstwa na to skedźbni, zo njebě wopyt w knježerstwje dorěčany. Bělobrádek sam powěsćerni ČTK potwjerdźi, zo chcyše „wopory namocy w prěnim rjedźe jako stronski předsyda a křesćan počesćić“.

Čěski ministerski prezident Bohuslav Sobotka pokaza swoje zrozumjenje za gestu wujednanja. Zdobom pak namołwješe na přičiny wuhnaća njepozabyć. „Bě to nacistiska Němska, kotraž je Čěskosłowaksku rozbiła a Druhu swětowu wójnu započała.“ Komunisća z kritiku napřećo Bělobrádekej njelutuja. Wón njeměł tych česćić„ kotřiž su Hitlera zaho­riće witali“, rjekny stronski šef Vojtěch Filip.­ Po Druhej swětowej wójnje běchu něhdźe tři miliony Němcow z tehdyšeje Čěskosłowakskeje wuhnali.

Demonstracije w čěskej stolicy

póndźela, 20. julija 2015 spisane wot:
Praha (dpa/SN). Demonstracije za a přećiwo ćěkancam su sobotu centrum čěskeje stolicy Prahi dominowali. Po informacijach powěsćoweho portala Novinky.cz wobdźěli so něhdźe tysac wosobow na wot prawicarskoradikalnych Narodnych demokratow organizowanym zarjadowanju přećiwo imigrantam a za wustup Čěskeje z Europskeje unije. Wulkozasadźenje policije je tomu zadźěwało, zo dóńdźe k zražkam ze stami přećiwnymi demonstrantami. Tući běchu swoje zarjadowanje hižo prjedy zahajili hač prawicarjo. Tak dóńdźe jenož k werbalnym duelam mjez skupinomaj. Z městnami so tež ćělnje rozestajachu. Před nimale měsacom bě w słowakskej stolicy Bratislavje k namócnosćam mjez prawicarskoradikalnymi a antifašistiskimi sku­pinami dóšło. Prawicarjo běchu něhdźe 5 000 přiwisnikow mobilizowali, zo bychu přećiwo přiwzaću ćěkancow a přećiwo „islamizowanju Europy“ demonstrowali. Něšto stow přećiwnych demonstrantow so jim do puća stupi. Policija bě z městnami přežadana.

Pólske medije analyzuja financnu krizu w Grjekskej

Waršawa. Jara dokładnje pólska zjawnosć tele dny wobkedźbuje, što so w Grjekskej a w tym zwisku po wšej Europje stawa. Žurnalisća stajnje zaso spytaja ludźom rozkłasć přičiny krizy, kotraž hrozy wšu Europsku uniju střasć.

Wěsći sej při tym su, zo njeje Grjekska sama wina na dramatiskim wuwiću, ale zo ma tež EU swój podźěl na nastatej krizy.­

Dosć intensiwnje w rozhłosu wo połoženju w Grjekskej rozprawjeja. We wšědnym wusyłanju „Hospodarstwo“ z fachowcami debatuja, mjez druhim wo wulkej bjezdźěłnosći a hoberskim zadołženju Grjekskeje, kotrež dźeń a wjace ludźi do chudoby ćěri. Eksperća su sej přezjedni, zo je jedna z přičin pobrachowaca moralka Grjekow při płaćenju dawkow. Tež ludźo, kotřiž su jako swědcy sami dožiwili­, zo njedóstanješ w grjekskich hosćencach a wobchodach ani kwitowanku, so słowa jimaja.

Dźěći: handy – alkohol – tołstosć

pjatk, 17. julija 2015 spisane wot:

PRĚNI HANDY do rukow dóstanu čěske dźěći w starobje wosom do dźesać lět. Z dwanaćelětnych ma mobilny telefon w susodnym kraju kóždy dźewjaty z dźe­sać. Dobre 20 procentow młodostnych wupruwuje pjeć a wjace modelow handyjow abo smartphonow. Tole je te­lewizija ČT 24 publikowała, powołujo so na relewantne zwěsćowanja agentury NMS market Research mjez respondentami hač do 19 lět. Za přemóžacu wjetšinu šulerjow je handy njeparujomny wobstatk wučby. Nic mjenje hač 95 procentow woprašanych nimo toho wudawa, zo wužiwa mobilny telefon za słanje SMSkow resp. MMSkow. Za telefonowanje trjeba jón procent mjenje.

„Polacy, wostańće doma“

pjatk, 10. julija 2015 spisane wot:

Nadpady na turistiske srjedźišća wuskutkuja so na dowolowe planowanje

Waršawa. Polacy su w runje zahajenych wulkich prózdninach hladajo na planowanje dowola chětro bjezradni. Přede­wšěm arabske kraje, dotal mjez Polakami dosć woblubowane, steja mjeztym na „čornej lisćinje“. Najpozdźišo po krawnym terorowym nadpadźe na sławny muzej Bardo w tuneziskej stolicy Tunisu z třomi zatřělenymi Polakami je so nalada ludźi změniła. Byrnjež Polacy wot najnowšeho atentata w tuneziskim měsće Sousse z 38 mortwymi direktnje potrjecheni njebyli, boja so jara dalšich atentatow. Hakle tele dny je pólske wonkowne ministerstwo před jězbami do tutych krajow warnowało, dokelž móže tam kóždy čas k dalšim nadpadam přećiwo turistam dóńć. Mjeztym je so tež minis­terska prezidentka Ewa Kopacz – tuchwilu je we wólbnym boju po wšěm kraju po puću – w naležnosći słowa jimała. „Polacy, wostańće doma“, wona njedawno apelowaše. Pućowanske předewzaća su mjeztym reagowali, poskićejo ludźom dowol w Turkowskej a Bołharskej.

Jana Husa wopominali

štwórtk, 09. julija 2015 spisane wot:
Praha (ČŽ/K). W Čěskej su wopominali 600. róčnicu spalenja Jana Husa w Konstanzu. Najwobšěrniše zarjadowanja wotměchu so w Husinecu njedaloko Prachatic, hdźež bě so wón wokoło lěta 1369 narodźił. W centrumje městačka z 1 400 wobydlerjemi swjećachu ekumenisku Božu słužbu. Dźiwadłowe předstajenja rysowachu Husa a znazornjachu žiwjenje w 15. lětstotku, znate formacije interpretowachu hudźbu srjedźowěka. Njedźelu zdemonstrowa swjedźenski ćah wašnja a nałožki z Husoweho časa. Štyri dny trajace zarjadowanja přiwabichu tysacy wopy­towarjow. Wopominanje Husa ma w Husinecu tradiciju wot lěta 1869, załoženu tehdy składnostnje jeho 500. narodnin. Jan Hus bě so jako jedyn z prěnich zastupnikow katolskeje cyrkwje wo jeje reformowanje prócował. Wustupowaše přećiwo wotpuskej a měnješe, zo měło Swjate pismo jeničke žórło wěry być. Cyrkej jeho wustorči a swětna wyšnosć zasudźi jeho kecarstwa dla k spalenju na šćěpowcu. Bamž Jan Pawoł II. je 1999 Husowu „tra­gisku smjerć hłuboko“ wobžarował.

nowostki LND