Serbja a Morawjenjo wosebje zwjazani

pjatk, 26. apryla 2024 spisane wot:

Popularna dujerska hudźba a wašnja swjedźenjow zhromadnosć Łužicy a čěskeho regiona zwobraznjeja

Kulturne poćahi Serbow k Čecham maja dwě přirodnej ćežišći. Te prěnje je samo­zrozumliwje Serbski seminar w Praze z Towarstwom přećelow Serbow. Njeje to překwapjace, wšako bě jónu Praha tež stolica Łužicy a čěski kral knježeše tež nad Budyšinom. A přez cyrkwinsku administraciju eksistowachu zwiski z Prahu hač do zarjadowanja katolskeje Łužicy do znowa wutworjeneje dźensnišeje diecezy. Druhi centrum serbsko-čěskich poćahow je wjes na dalokim wuchodźe Čěskeje – ­Dolní Bojanovice. Přez lěta wopytow je tójšto dobreho nastało – za mnje wosobinsce je pak tute serbsko-bojanovicke přećelstwo kusk zdalene a cuze, ­dokelž sam přisłušam k tym přećelam Serbow, kiž so z wobswěta Praskeho Towarstwa rekrutuja. Wo wosebitych dožiwjenjach, přećelstwach a rjanych folklornych festiwalach na Morawje móža snadź hinaši eksperća rozprawjeć.

Nadpismo so cyle derje hodźi, hdyž chceš wo tutym čłowjeku a jeho hudźbje pisać. Hdyž pak wo serbskim komponisće Jura Mětška přemyslowach, přińdźechu mi tute w hudźbje hromadźe słušace zapřijeća nadobo do myslow a wosebje „Ćišina“ pokaza mi tu njewočakowanu perspektiwu.

Po mojim měnjenju so tute nadpismo přewšo derje hodźi, chceš-li wo čłowjeku Juru Mětšku a jeho hudźbje pisać. Zaběrawši so ze serbskim komponistom, njejstej mje jeničce zapřijeći ćišina a pohib jimałoj, ale předewšěm ćišina mi cyle njewočakowane perspektiwy wobradźi.

Jurja Mětška móhli chiba z kóčku přirunować, kotraž je na hońtwje: Ničo ju wot toho wotwjesć njemóže, so kruće na swój popad měrić. Mjelčo so hibaca kóčka z pohladom, kotryž je kruće na popad wusměrjeny, je wobraz najwjetšeje koncentracije.

Tak někak směš sej tež Jura Mětška w jeho tworjenju předstajeć.

„Dyrbju so sama wumóžić“

pjatk, 26. apryla 2024 spisane wot:

Znajemoj so wjacore lěta – a tola so njeznajemoj. Dotal mějachmoj zwisk z mejlku, rědšo po telefonje. Před tydźenjomaj nětk prěnje wosobinske zetkanje z awtorku Andreju Urleben.

Ludźom wo tym powědajo, zo zetkam so z němskorěčnej awtorku, wo kotrejž chcu serbskim čitarjam rozprawjeć, so mje wšelacy prašachu, što ma wona a jeje němska kniha z našim čitarstwom činić. Wotmołwich, zo podawa kniha dohlad do žiwjenja awtorki, kotraž z dwurěčneho regiona pochadźa. Z temu, z kotrejž so wona rozestaja, so nichtó rady njezaběra. Na poslednjej stronje knihi steji: Emocionalne a seksualne znjewužiwanje, zanjechanje, strach, křiwdźenja, padustwo, samotnosć, so wot wopora ze skućićelku stać, mjelčenje – wšo to bě trašace a tola dospołny wšědny dźeń. Awtorka wě, wo čim wona pisa – wona pisa wo sebi.

Je dźěćo

Nowostka we wobłuku dźěćaceje literatury „Wotkryj sej swětnišćo“ z Ludoweho nakładnistwa Domowina běše zawěsće hižo wjele ludźom rjany kmótřiski dar k zelenemu štwórtkej. A jeli nic, skića so tola hišće dalše składnosće. ­Kniha w krutej wjazbje rjadu „Što je što Junior“ z tekstami Christiny Braun, Claudije ­Kaiser a Martina Lickledera, přełožena wot Hilžy Mehroweje a ilustrowana wot Joachima Krausy, předstaja na 21 stronach wobšěrnu wědu kołowokoło swětnišća, planetow, hwězdow a astronawtow w hornjoserbšćinje.

Publikacija je tak mjenowana BOOKii-kniha a wopřijima tuž nimo tekstow tež hodźace so zwukowe přikłady a wudospołnjenja. Wo wotpowědne nahra­wanja běše so studijo ­LUCIJA postarało. Nimo tekstowych polow z wjele nadrobnosćemi poskića so na kóždej dwójnej stronje k jednej podtemje wotměnjejo kategorije „Čiń sobu“, „Zajimawe“, „Wěš to hižo“ abo „Woprašej so“, přez čož zaruča so přidatne sposrědkowanje wědy abo nastork za zaběru.

Zamóža tež dorosćenych zahorić

pjatk, 19. apryla 2024 spisane wot:

Inscenacija fantazijoweje bajki „Radoraj“ Serbskeho dźěćaceho dźiwadła z aktualnym poćahom

Radoraj je kralestwo, w kotrymž nichtó nikomu ničo złeho njepřeje. Wšitcy su zbožowni, dźěłaja pilni a raduja so nad žiwjenjom. Namóc je nimale njeznata, brónje su zakazane – po přikazu krala Artosa, kiž sej přeje, zo njech so konflikty měrliwje a předewšěm ze słowami rozrisaju. Jako pak so po Radoraju powěsć šěri, dobry knježićel bu wotwjedowany a je ze zastajencom susodneho mócnarstwa kralowny Kurjawy, wupřestrěwaja so po wšěm kraju strach a stróžele. Hižo šeptaja někotři, zo hrozy wójna. Tola kak chceš njewobrónjeny wojować? A što poprawom wójna scyła woznamjenja – Radorajske dźěći znajmjeńša wo njej dotal ani słyšeli njeběchu.

100 lět lany wolij z Wojerec

pjatk, 19. apryla 2024 spisane wot:

Serbskich kupcow zdobyć běše hižo załožerjej woleńcy wažna naležnosć

Łužiska woleńca Wojerecy wobsteji mjeztym sto lět. To su z młynskim swjedźenjom minjenu sobotu swjećili. Tak je ­woleńca na Augusta Bebelowej zdobom najstarši industrijowy zawod w měsće. Jednaćelka Łužiskeje woleńcy Regine ­Jorga z hordosću na sćěhowace pokaza: „My smy najwjetša woleńca za lany wolij Němskeje“. Něhdyša knihiwjednica běše zhromadnje ze sobudźěłaćerjemi w lěće 2009 zawod z insolwency wuwjedła a sej do noweho započatka jako „Łužiska ­woleńca Wojerecy“ zwěriła. Twornju, kotraž tradiciju pokročuje, Regine Jorga hač do dźensnišeho nawjeduje.

Po kotrym stilu je čłowjek žiwy – to kóždy sam za sebje rozsudźi. A hdyž swoju spokojnosć z wašnjom žiwjenja zjawnje pokaza, je wón swój wosobinski lifestyle nadešoł. Za mnohich słuša dźěło z digitalnymi medijemi k tomu.

Hórčan Feliks Šołta je serbski informatikar w němskim, ně w mjezynarodnym swěće. Jeho dźensniši žiwjenski centrum njeje hižo Łužica, ale Berlin. Zakład toho, zo je so na studij IT podał, je jemu wopyt Kamjenskeho powołanskošulskeho gymnazija dał. Směraj, w kotrymž je so tam wukmanił, běštej IT a komunikaciska technika. Po maturje móžeše mjez matematiku a informatiku wolić. Wón je so za matematiku rozsudźił a poměrnje spontanje do Berlina šoł. Po jednym lěće pak je so přeorientował a informatiku studować započał. „Matematika je ryzy teorija. W informatice maš takrjec domjace nadawki, kotrež sej praktiske nałožowanje teoretiskich znajomosćow ža­daja. A to je za mnje bóle žiwe.“

Sociolinguistka Sara Mičkec je rěčnu praksu w serbsko-němskich swójbach katolskeje Hornjeje Łužicy přepytowała

Sara Mičkec je wot lěta 2008 do 2015 na Lipšćanskej uniwersiće w Instituće za linguistiku bachelorski a masterski studiji w předmjeće powšitkowny přirunowacy rěčespyt zabsolwowała. W lěće 2018 nastupi w Instituće za slawistiku na Pólskej akademiji wědomosćow we Waršawje swój doktorski studij, kotryž je 2023 ze zakitowanjom swojeje disertacije zakónčiła. Wo tutej je so Milan Pawlik z njej rozmołwjał.

Kak je k tomu dóšło, zo sće we Waršawskim Instituće za slawistiku Pólskeje akademije wědomosćow (IS PAN) swoje doktorske dźěło pisała?

S. Mičkec: Wuchadźišćo běše poprawom mój Erasmusowy lětny studijny přebytk we Szczecinje w lěće 2013, dokal běše mje tehdy Lipšćanski Institut za sorabistiku delegował. W tutym času sym mjez druhim konferencu Waršawskeje uniwersity k temje „wohrožene rěče“ jako hósć wopytała. Tam sym prěni raz přednošk swojeje pozdźišeje mentorki dr. hab. Nicole Dołowy-Rybińskeje słyšała.

Party kaž kóžda druha, liwka nóc wosrjedź lěća, nalada mjez hosćimi bě dobra. Hudźba bě skerje mjenje dobra, ale wjesnej disko je lědma druheho wuběra.

Skazam sebi při barje piwo, jako so mje zarjadowar naraz praša, hač skupinu ludźi zady sebje znaju. Wobhladuju so a hnydom wěm, što so tu stawa.

Horstku lědy přepóznawaš, wšako jich hrudźe frakturny popis debi, nimo markow “Thor Steinar” a “Fred Perry” čitam hdys a hdys tołsty logo “SG Dynamo Dresden”.

Naliču něhdźe dźesać ludźi w starobje 20 do 25 lět, wjace z nich zawěsće wonka čaka, tole je jenož předhoń. Štó woni su, je mi wědome, tež woni pak su klišej plěcha a bombowcoweje kapy dawno přewinyli.

Frizura nětko: bokaj krótkej, horjeka dlěše włosy– direktnje z kataloga hitlerskeje młodźiny.

Drasta je skerje ležerna, T-shirty wuske, cholowy maja wotměnjejo jeansy abo joggery zwoblěkane a wězo jenož markowe, woni so wězo prezentuja. Črije wot New Balance, što tež hewak, w swojich kruhach so hordźa, zo steji wulke N za naci.

“IHR SCHEISS SORBEN!

VERPISST EUCH ENDLICH AUS DEUTSCHLAND!”

Jutry 2024 ze 37 nowačkami

pjatk, 12. apryla 2024 spisane wot:
Frederik Šołta
Ralbičanski procesion
Felix Grimmig
Ralbičanski procesion
Maik Rücker
Ralbičanski procesion
Maksimilian Kola
Ralbičanski procesion
Filip Mikławšk
Ralbičanski procesion
Lucijan Šołta
Ralbičanski procesion
Linus Paška
chróšćanski procesion
Kilian Bjarš
chróšćanski procesion
Willy Jenč
radworski procesion
Richard Šnajder
radworski procesion
Matej Kober
Pančičanski procesion
Tom Symank
njebjelčanski procesion
Linus Brückner
Wotrowski procesion
Jan Krječmar
Wotrowski procesion
Ralf Peschmann
Wotrowski procesion
Matej Nuk
chróšćanski procesion
Sören ČórlichRalbičanski procesion
Paul RichterWotrowski procesion
Pius Cyžnjebjelčanski procesion


nowostki LND