Z wudaća: štwórtk, 22 junija 2017

Gerd Nowak z młynskeho towarstwa Tšupčanskeho hollandskeho młyna pruwuje kćějace lenowe rostliny za produkciju wolija na polu kórkoweho zawoda Frehn w braniborskim Steinreichu. Dźensa su Błótowske towarstwo a ratarjo we wobłuku nowinarskeho termina wo plahowanju rostliny informowali. W Błótach rosće wolijowy len lětsa na płoninje nimale 225 hektarow, to je něhdźe sto hektarow wjace hač loni. Błótowčenjo mjenuja swój lany wolij tež „módre złoto“. Foto: dpa/Patrick Pleul

Berlin (dpa/K/SN). Zwjazkowy sejm wopominaše dźensa zasłužby po dołhej chorosći zemrěteho něhdyšeho kanclera Helmuta Kohla. „Jemu mamy so bytostnje dźakować, zo je měrliwa jednota našeho kraja w swobodnej a měrliwej Europje woprawdźitosć“, rjekny prezident zwjazkoweho sejma Norbert Lammert (CDU) k zahajenju. Na počesćenju Kohla wobdźělichu so tež zwjazkowy prezident Frank-Walter Steinmeier kaž tohorunja něhdyšej hłowje stata Joachim Gauck a Horst Köhler. Lammert dopomni tež na poražki a słabosće Kohla. Jeho puć wobrubjachu ranjenja, kotrež je sam poćerpjeł abo druhim načinił. Škodźała je jemu 1999 afera pjenježnych darow dla.

Najebać kyriliske pismiki móhli němscy přiwisnicy kopańcy na Confed-cupje w Ruskej wjace rozumić, hač je jim wědome. Mnohe němske słowa dźě maja hižo lětstotki krute městno w ruskej rěči. Powěsćernja dpa mjenuje za to přikłady kaž landschafty, buterbrody, parikmacher, jarmarka, schlagbaum, wachtjor, fejerwerk abo rejs.

37lětna samodruha je swojeho ćěšenka njewočakowano, ale bjez komplikacijow w awće na zwjazkowej dróze B 217 blisko delnjosakskeho Hamelna porodźiła. Z mandźelskim bě wona po puću do porodźernje. Při tym je dźěćko porika spěšnišo na swět chcyło, hač staj sej to my­sliłoj. Dokelž bě nan doma handy zabył, zadźerža wón w swojej nuzy awto z módrej swěcu na třěše, w kotrymž pak njesedźeše nuzowy­­ lěkar. Krótko na to wšak so „baby­ B 217“ narodźi.

Drježdźany (dpa/SN). Ministerski prezident Stanisław Tilich (CDU) je noworjadowanje financnych poćahow mjez Zwjazkom a krajemi jako wuspěch za Saksku chwalił. Za njeho a tamnych wuchodnych knježerstwowych šefow bě wažne, tež po solidarnym pakće II so stać z dźělom cyłoněmskeho financowanskeho systema. „A to nětko smy“, rjekny sakski premier Tilich dźensa w aktualnej hodźinje krajneho sejma. Lěwica a Zwjazk 90/Zeleni zběhnjene solidarizowanje krajow kritizuja. „Myslu sej, zo smy tu kónc federalizma zahajili“, rjekny frakciski šef Lěwicy Rico Gebhardt. Franziska Schubert (Zeleni) kritizowaše, zo je sej Zwjazk wot 2020 zawěsćił prawa, „kotrež ležachu dotal we wo­błuku krajow. A z tym budźe politiku činić.“

Brüssel (dpa/SN). Do swojeho prěnjeho wobdźělenja na wjerškowym zetkanju Europskeje unije je francoski prezident Emmanuel Macron Němsku namołwił, zhromadnje z Francoskej „aliancu dowěry“ wutworić a wozrodźenje europskeje ideje nastorčić. „Přeju sej, zo wróćimy so k duchej kooperacije, kajkiž knježeše swój čas mjez Françoisom Mitterandom a Helmutom Kohlom“, rjekny 39lětny Macron němskim nowinarjam do wjerška EU, kotryž wotměwa so dźensa a jutře w stolicy Belgiskeje Brüsselu.

Francoski premier warnuje před rozpadom EU. Wón kritizuje Pólsku a Madźarsku, bjez toho zo by jej wuraznje mjenował. „Někotři politiscy nawodźa wuchodneje Europy“ napřećo Europskej uniji cynisce postupuja. Woni rozdźěleja pjenjezy EU, bjez toho zo bychu hódnoty Europskeje unije respektowali. „Europa njeje žana kupnica. Europa je dóńtowe zjednoćenstwo“, wón praji.

Je to prěni wjeršk EU, na kotrymž so Emmanuel Macron wobdźěla. W srjedźišću steja prašenja wěstoty, zakitowanja a brexita. Tež swobodne wikowanje a škit klimy chcedźa wobjednawać.

Dale a jasnišo tuchwilu słyšiš: Pytamy nu­znje wučerjow! Nowe pak to njeje. Wšako je Serbske šulske towarstwo hižo před lětami na předewšěm na serbskich šulach hrožacy problem skedźbnjało. Nětko je tak daloko, a statne instancy jeno zwěsćeja, zo je ličba přizjewjenjow snadniša hač wočakowane. Čehodla pak? Snano, dokelž je prestiž powołanja chětro poćerpjeł? Něhdy bě wučer wulce respektowana wosobina. A dźensa? Trěbny respekt mnohim dawno hižo pobrachuje. Tež Swobodny stat Sakska ma sej w naležnosći za nós přimnyć a sej wumjetowanja lubić dać, zo je přemało prócy za wučerjow a za tele powołanje na kubłanskim polu nałožił. Sprawnje prajene pak tež postupowanje zamołwitych njerozumju. Mnozy su so jako­ přidružnicy přizjewili. Hdyž žno su zwólniwi, čehodla jich njebjeru a za wučerstwo njewukmanja? To wostanje mi hódančko. Janek Wowčer

Dalše napjatosće mjez USA a Ruskej po nowych sankcijach Washingtona

Moskwa (dpa/SN). Po wukazanju nowych sankcijow ze stron USA přećiwo Ruskej­ krizy na Ukrainje dla je Moskwa wažne rozmołwy wobeju wonkowneju ministerstwow wotprajiła. Poprawom chcyše so ruski zastupowacy wonkowny minister Sergej Rjabkow dźensa ze zastupowacym wonkownym ministrom Thomasom Shannonom zetkać. „Nowe sankcije USA k dalšim rozmołwam a k dialogej njepřeprošeja“, rjekny Rjabkow po informacijach ministerstwa wčera w Moskwje.

USA rozsud Ruskeje wobžaruja. „Je nam žel, zo je so rozsudźiła so móžnosće wzdać, dorozjimać bilateralne zadźěwki, kotrež rusko-ameriske poćahi haća“, praji rěčnica wonkowneho ministerstwa we Washingtonje.

Wonkownaj ministraj Ruskeje a USA, Sergej Lawrow a Rex Tillerson, běštaj so na konsultacije dojednałoj, zo móhli wulku ličbu problemow w rusko-ameriskich poćach wobjednawać. Nowe sankcije Zjednoćenych statow Ameriki běchu politiski dar ukrainskemu prezidentej Petrej Porošenkej na toho njedawnym wopyće USA, Rjabkow rjekny.

Hamor (AK/SN). Zaměrowy zwjazk Łužiska jězorina Sakskeje chce Hórnikečanski jězor a Košynski nasyp dale wuwiwać. Za to dadźa tuchwilu zaměrnje masterskej planaj zdźěłać. „Trjebamy nuznje ramik jednanja za dalše wuwiće“, rjekny zastupowacy předsyda zaměroweho zwjazka Dietmar Koark minjenu wutoru na zhromadźiznje w Hamorje. Tam su radźićeljo zwjazka směrnicy jednohłósnje schwa­lili. „Masterski plan Košynski nasyp“ ma inženjerski běrow Neuland z Wopakeje zdźěłać. Za to zaplanuja 31 000 eurow. Zaměrowy zwjazk přewozmje 8 000 eurow sumy. Swobodny stat projekt po 75 procentach ze swojeho programa „FR-Regio“ spěchuje, štož wučinja 26 000 eurow. „Za wobaj projektaj dóstanjemy najwyšu sadźbu spěchowanja. Normalnje swobodny stat jeničce 60 procentow přinošuje“, rozłoži Daniel Just, jednaćel zaměroweho zwjazka Łužiska jězorina Sakskeje. „Na zakładźe intensiwnych prócowanjow su nam najwyšu spěchowansku sadźbu přizwolili.“

22. junija 1967 zemrě w Čěskej PhDr. Mikławš Krječmar. 6. septembra 1891 bě so wón chěžkarskej swójbje w Chasowje narodźił. Studowaše na Karlowej uniwersiće teologiju, slawistiku a germanistiku. Wot lěta 1922 bě lektor serbšćiny na uniwer­siće. Po 1945 wuwučowaše serbskich gymnaziastow­ w Českej Lípje a Varnsdorfje a bě lěto direktor tamnišeho gymna­zija. 1948 habilitowaše wo serbsku rěč a literaturu a bě hač do lěta 1953 lektor serbskeho rěčespyta na Praskej uniwersiće. Wón slědźeše wobšěrnje wo dźěłach serbskich katolskich spisowaćelow a wědomostnikow. Spisa tak monografiji wo Jakubje Barće-Ćišinskim a Mikławšu Andrickim, wuda 1958 zběrku wo listowanju Ćišinskeho­ z Arnoštom Muku a Adolfom Černym kaž tež dokumentaciju wo studentskim towarstwje Lipa Serbska. Wobšěrnje skutkowaše Krječmar jako serbski rěčespytnik­ a je našu literaturu w Čěskej propagował. Přełožowaše čěskich spisowaćelow kaž Nerudu, Jiráseka a Němcovu a jako prěni je Komunistiski manifest zeserbšćił. 1956 spožčichu Krječmarjej Myto Ćišinskeho. Manfred Laduš

Praha (ČŽ/K). Čěska republika je na po- wšitkownej runinje přihotowana na při- wzaće eura. To měni guwerner Čěskeje narodneje banki (ČNB) Jiří Rusnok dźiwajo na dlěje trajace dobre hospodarske wuwiće kraja, kaž w rozmołwje z powěsćernju ČTK zwurazni. Wón je přeswědčeny, zo by Čěska přechod na jednotnu europsku měnu bjeze wšeho zmištrowała. Za zwoprawdźenje njezbytneje naprawy je wšak po jeho słowach w kóždym padźe trjeba dale pomjeńšić diferencu, kotraž nastupajo płaćizny a mzdy mjez Čěskej a europasmom napřećo hišće w poměrnje wulkej měrje wobsteji. Adapcija je jednoriša, hdyž je kraj niwowej ekonomiskeho jadra zhromadźenstwa bliže. Reprezentant najwažnišeje čěskeje­ financneje institucije widźi kraj w tym nastupanju na dobrym puću. „Mjeztym zo w zapadnej Europje mzdy praktisce lědma rostu, přibywaja wone w Čěskej republice lěto wob lěto wo pjeć procentow“, Rusnok argumentuje. Jeli dale tak poběhnje, móhł za tři, štyri lěta zaměr docpěty być.