Z wudaća: wutora, 29 nowembera 2016

Redaktor Płomjenjom Pětr Šołta je so dźensa rano z Budyskeho Rěčneho centruma WITAJ na puć do Wojerec podał, zo by šulerjam 5. lětnika tamnišeho Lessingoweho gymnazija dźěćacy časopis zbližił. Na Wojerowskim kubłanišću podawaja w 5. a 6. lětniku serbšćinu jako druhu rěč; a wučerka Lubina Kühnowa so wjeseli, zo móže zhromadnje z holcami a hólcami jónu wob lěto redaktora witać, kiž jim dalši dohlad do žiweje serbšćiny posrědkuje. Foto: Gernot Menzel

Budyšin (SN). Sedmy zešiwk Paternostra z tekstami młodych awtorow je nětko w LND wušoł. Zestajała je jón Měrana Cušcyna zwjetša na zakładźe literarneho wubědźowanja za serbski pisacy dorost, kotrež kóžde druhe lěto LND a Załožba za serbski lud přewjedujetej. Awtorojo roze­stajeja so z rozdźělnymi žiwjenskimi situacijemi a reflektuja načasne problemy.

Minsk (dpa/K/SN). W stolicy Běłoruskeje su wonkowni ministrojo Němskeje, Francoskeje, Ruskeje a Ukrainy dźensa wo ukrainskim konflikće wuradźowali. Šef němskeje diplomatije Frank-Walter Steinmeier (SPD) k tomu rjekny, zo dźěše předewšěm wo nowy časowy plan nastupajo zwoprawdźenje Minšćanskich wobzamknjenjow z februara 2015.

Reaktor škitnje wodźěty

Kijew (dpa/K/SN). Lěta 1986 rozbuchnjeny reaktor Černobylskeje atomoweje milinarnje su fachowcy dźensa z kompletnym škitnym wodźěwkom zawodźěli. Hoberski woclany płašć, kotryž su po kolijach nad znjezboženy štwórty reaktor zesuwali, ma sto lět wuprudźenju radioaktiwnych pruhow zadźěwać. Na 100 metrow dołhej a 31 000 tonow wažacej připrawje běchu šěsć lět dźěłali. Na financowanju něhdźe dwě miliardźe eurow droheho projekta je so wjace hač 40 krajow wobdźěliło.

Ciwilistam pomhać

Wiki za integraciju ćěkancow su dźensa w Hamburgu přewjedli. Tam mějachu Hamburgske předewzaća a ćěkancy składnosć, so zeznać a móžnosće zhromadneho dźěła w formje praktikuma a kruteho přistajenja wobrěčeć, mjez druhim w strowotni­stwje (hlej wobraz). Mnohich ćěkancow přewodźachu čestnohamtscy kmótřa. Foto: dpa/Markus Scholz

Swoju winu jako wobchadny rowdy je 82lětna minjeny pjatk policiji w Lomma­tz­schu w Mišnjanskim wokrjesu wu­znała. Policija bě zjawnje za šoferom awta pytała, kotrež bě na dróze najebać napřećiwny wobchad traktor přesćahnyło a sej při tym wonkowny špihel wottorhnyło. Traktorist a wodźer napřećo jěduceho awta móžeštaj ze sylnym spinanjom zražce runje hišće zadźěwać. Rentnarka ma nětko z jednanjom strašneho jězdźenja dla ličić.

Atrapu policajskeho awta móžeš sej w Berlinje požčić, chceš-li paduchow wottrašić. Wobsedźerjo domow móža atrapu, kotraž wupada kaž prawe policajske awto, w dowolu před zachod stajić, kaž přenajenska firma Bieseke informuje. Awta njesmědźa pak na zjawnych parkowanišćach stać a po dróze jězdźić.

Praha (ČŽ/K/SN). Susodna Čěska je wo dalšu politisku stronu bohatša. Dała je sej wona mjeno Realisté (Realisća), a załožił je ju (tuchwilu hišće w Němskej bydlacy) politologa-publicist Petr Robejšek. Na swoje wašnje podpěruje nowu stronu předewzaćel towaršnosće Penta Marek Dospiva. Nadźiju na wuspěch čerpa załožićel Realistow z přeswědčenja, zo „wolerjo njejsu njemyslace stadło, kotrež móžeš sej kupić“. Takle cituje dźenik Mladá fronta dnes jeho wotpowědne wuprajenje. Wot spomnjeneje nowiny za tym prašany, što je jeho pohnuło Realistow załožić, Robejšek rjekny, stare tradicionalne prawicowe strony hladajcy rozpaduja; a dokelž nimaja wolerjam hižo ničo poskićeć, wustupuja jeničce hišće z frazami.

Čestnohamtske dźěło so dźensa z prawom wuzběhuje a česći. Štóž na dobro wšitkich skutkuje a při tym ani na čas ani na pjenjezy njehlada, tomu słušatej tež raz dźak a zjawne připóznaće. To płaći runje tak za skutkowanje w cyrkwinskim wobłuku. Tam wšak čini so wjele zaćichim. A často akterojo ani nochcedźa, zo so wo tym rěči. Tuž dyrbi so ćim bóle wu­zběhnyć, zo Hańža Rachelowa wot lěta 1950 wšědnje trójce zwón na Konječanskej kapałce zwoni. Stajnje něšto mjeńšin za tule słužbu woprować zda so mało. Zličiš-li­ pak nałoženy čas přez lěta a lětdźesatki, je to na wšě dźewjeć dźěłowych lět, kotrež wona k Božej česći a na dobro wsy słuži. Tole njemóžeš wysoko dosć hódnoćić. Je tuž na městnje, Konječance za to wulki dźak wuprajić. Poprawom wšak by sej wona porjadne wuznamje­njenje zasłužiła. Nadźijomnje raz něchtó na to mysli. Marian Wjeńka

Praha (dpa/SN). Najebać rozdźělne měnjenja w migraciskej politice stej Němska a Čěska zhromadny pomocny projekt za jedne­ z jordanskich lěhwow ćěkancow zahajiłoj. „Chcemy přičiny ćěkanja wotstronić“, rjekny statny minister za europske naležnosće we wonkownym mini­sterstwje Michael Roth (SPD) wčera w Praze. Do toho bě wón z něhdyšim mi­nisterskim prezidentom Čěskeje a dźensnišim­ poradźowarjom knježerstwa Vladimírom Špidlu zhromadny memorandum podpisał. „Jako partnerojo njetrjebamy sej stajnje přezjedni być, dyrbimy pak konstruktiwnje hromadźe dźěłać“, w dokumenće rěka.

Wonkowne ministerstwo projekt z eta­ta za humanitarnu pomoc sobu financuje. Konkretna suma ma spočatk přichodneho lěta wujednana być. Łoskoćiwu temu kruteje kwoty EU k rozdźělenju ćěkancow w Europje na zetkanju njenarěčachu, kaž powěsćernja dpa rozprawja. Čěska tajku dotal wotpokazuje.

Zarjadniske zrěčenje za brunicowe kónčiny hač do lěta 2022 dojednane

Berlin/Podstupim (dpa/SN). Saněrowanje wuchodoněmskich brunicowych jamow je hač do lěta 2022 financielnje zaručene. Zwjazk a kraje přewostaja za to 1,23 miliardow eurow. Tole stej zwjazkowy financne a wobswětowe ministerstwo wčera w Berlinje zdźěliłoj. Zwjazk, Braniborska, Sakska, Saksko-Anhaltska a Durinska běchu so na financowanske zrěčenje za lěta 2018 hač do 2022 do­jednali. Zwjazkowe knježerstwo přino­šuje 851 milionow eurow. Tak su Zwjazk a „brunicowe kraje“ wot lěta 1990 wjace hač dźesać miliardow eurow za saněrowanje něhdyšich jamow nałožili. W rewěrach nastachu jězoriny kaž tež nowe industrijne stejnišća.

Po politiskim přewróće běchu we wuchodnej Němskej wjacore brunicowe jamy z NDRskeho časa zawrěli. Zo bychu płoniny saněrowali, wobzamknychu Zwjazk a potrjechene kraje zarjadniske zrěčenje, kotrež financowanje rjaduje. Dotal eksistuje pjeć tajkich dojednanjow, kotrež stajnje wjacore lěta płaća. Po­slednje klětu wuběži.

Medellín (dpa/SN). Při znjezboženju pasažěrskeje mašiny je dźensa w Kolumbiskej 76 ludźi žiwjenje přisadźiło. Pjeć wosobow njezbožo přežiwi. Mjez pasažěrami bě koparske mustwo prěnjeje brazilskeje ligi Chapecoense, kotrež měješe jutře w Medellínje přećiwo tamnišemu koparskemu mustwu hrać. Lětadło typa Avro RJ85 boliwiskeho předewzaća Lamia bě do hory zrazyło.