Chór, balet a orchester Serbskeho ludoweho ansambla kaž tež hóstni spěwarjo chóra Budyšin pokazaja w nalětniku trójce inscenaciju „Wójna | a | ...“ po oratoriju a z hudźbu Bjarnata Krawca, kotremuž je produkcija składnostnje jeho 75. posmjertnin wěnowana. Přichodne předstajenje wuhotuja 15. měrca na žurli SLA. Dalšej terminaj stej 23. a 24. měrc. Foto: Martin Pižka

Wo knihach a kniharni (08.03.24)

pjatk, 08. měrca 2024 spisane wot:

Měrc je měsac knižnych wikow w Lipsku. Tam budu so zaso knižne polcy pod ćežu tołstych a ćeńkich knihow a knižkow zhibować. Mamy pak tež w Smolerjec kniharni tójšto nowostkow w poskitku.

Tak wuda něhdyši kolega z Ludoweho nakładnistwa Domowina, Handrij Bjeńš w swójskim nakładnistwje hižo druhi nakład knihi „Neue Chronik der Stadt Bautzen -Budissin“. Kniha ma 600 stronow wobjima a wobjednawa časowu dobu wot lěta 1850 hač do 2022. Za kóžde lěto su hesła po­date – na dospołnosći awtor přiwšěm njewobstawa. Serbske temy su wězo sobu zapřijate.

„Gefangen in Bautzen. Beiträge zur Gefängnisgeschichte und Erinnerungskultur“ je najnowši zwjazk w rjedźe „Schriftenreihe der Stiftung Sächsische Gedenkstätten zur Erinnerung an die Opfer­ politischer Gewaltherrschaft“, wudaty wot Załožby za sakske wopomnišća.

Thomas Kunadt je awtor knihi „Hügelland“ z rjadu „European essay on Nature and Landscape“. Bydlacy njedaloko Drježdźan je swojej knize dał podnapismo „Hdy je hórka hórka a hdy hora?“.

Viadrina skići studij Ukrainy

štwórtk, 07. měrca 2024 spisane wot:

Frankfurt nad Wodru/Berlin (RD/SN). Europska uniwersita Viadrina zarjaduje na swojim kubłanišću centrum za studij Ukrainy. Wot uniwersity nastorčeny a nawjedowany „kompetencny zwjazk za interdisciplinarne ukrainske studije je wotpowědne přizwolenje Němskeje akademiskeje wuměnoweje słužby DAAD dóstał. Runočasnje su tež Regensburgskej uniwersiće přizwolili, studijny centrum za Ukrainu wutworić. Hač do lěta 2028 přewostaja woběmaj kubłanišćomaj nimale pjeć milionow eurow.

Slědźenja kompetencneho zwjazka koncentruja so na tři ćežišćowe temy: Ukraina: Stawizny a kultura, towaršnosć a stat a konflikty, wójna a krizy w globalnym zwisku. Tuchwilny program chcedźa w běhu projekta na masterski studij rozšěrić. Nimo toho poskićuja za posrědkowanje wědy wo ukrainskej towarš­nosći a politice wobšěrne informaciske formaty a zarjadowanja. Zwoprawdźić chcedźa slědźenje a wukubłanje w zwjazku mjezynarodnych uniwersitow. Prezident uniwersity prof. dr. Eduard Mühle je sej wěsty, zo je Viadrina dospołnje prawa městnosć za ukrainske studije.

Lubin (SN/bn). „Magacin za serbske wóry“ je najnowši projekt swobodnje skutkowaceje Lubinskeje wuměłče Karen Ascher, z kotrymž rozšěrja wona swój portfolijo kreatiwnych nastorkow a naprawow wožiwić serbšćinu w Lubinje a wokolinje. Wospjet poboku je jej při tym wokrjes Dubja-Błóta z tamnišej, po słowach Ascher „šibałej a přewšo angažowanej“ społnomócnjenej za serbske naležnosće Sabrinu Kušcynej.

Trening za přichodne nadawki

wutora, 05. měrca 2024 spisane wot:

Wulka syła čłonow Serbskeho folklorneho ansambla Wudwor (SFAW) je ­minjeny kónc tydźenja we Wodowych Hendrichecach swoje lětuše treningowe lěhwo přewjedła. 

Wodowe Hendrichecy (SN/MiR). W třoch rumnosćach wočerstwjenskeho centruma za dźěći a młodostnych „KiEZ Querxenland“ we Wodowych Hendrichecach běchu wot minjeneho pjatka hač do njedźele słowjanske zwuki słyšeć. Tam rejowachu „oldije“, to rěka, něhdyši aktiwni rejwarjo SFAW, hromadźe z tuchwilu najbóle nazhonitymi rejowarjemi ansambla. Najwjetša skupina mjez ansamblowcami pak je dorost. Treningowe lěhwo je Załožba za serbski lud z pjenježnej podpěru zaručiła. Wobdźělnicy su pak tež swójski financielny podźěl zapłaćili.

Wo husl(ičk)ach

wutora, 05. měrca 2024 spisane wot:
Budyšin (SN). Serbski institut je ze „Sorbische Geigen – serbske husle“ mjeztym 36. publikaciju swojeho Małeho rjadu wudał, z kotrejž so serbske huslički a husle prěni raz wobšěrnje organologisce přepytuja. Zakład je dokumentacija wo originalnych kaž tež wo dodatnych eksemplarach. Nimo toho wěnuje so serbskej ludowej hudźbje a twarcam, hrajerjam a zběraćelam instrumentow. Awtor dr. Petr Ch. Kalina je wědomostny sobudźěłaćer filozofiskeje fakulty Masarykoweje-uniwersity w Brnje. Knižnu premjeru wuhotuja 10. měrca na žurli Serbskeho ludoweho ansambla w Budyšinje.

Nawal na Dnju archiwow

póndźela, 04. měrca 2024 spisane wot:
We wobłuku cyłoněmskeho Dnja archiwow pod hesłom „Jěsć a pić“ přichwata wčera něhdźe 50 zajimcow do Serbskeho kulturneho archiwa (SKA) w Budyšinje. Z wodźenjomaj po magacinje SKA rozłoži wjednica dr. Annett Brězanec (naprawo) stawizny, nadawki a wobstatk archiwa. Ze zawodnymi słowami skedźbni na to, zo je lětuši moto łoskoćiwa naležnosć, „přetož w archiwje a bibliotece jědźe a napoje ničo pytać nimaja – su pak hustodosć tema historiskich pismow, fotow a filmow“. Přiwšěm njewobmjezowachu poskitk na ryzy informacije, ale běchu wopytowarjam plincy po błótowskim recepće napjekli, kotrež dachu sej hosćo zesłodźeć. Foto: Maćij Bulank

Serbski ludowy ansambl je missu D-dur op. 86 „Łužanská“ Antonína Dvořáka za měšany chór a pišćele minjenu sobotu w Rakečanskej ewangelskej cyrkwi (na wobrazu) a dźeń po tym na žurli Ochranowskeje ewangelskeje bratrowskeje wosady předstajił. Kaž ze stron SLA rěka, běštej koncertaj „derje wopytanaj a wothłós publikuma zwjeselacy“. Foto: Tomas Kreibich-Nawka

Budyšin (SN/bn). Knižna premjera fachoweje publikacije „Der Bauingenieur | Twarski inženjer Eberhard Deutschmann | Dučman – Zwischen Lausitzer Holzbaukunst und industriellem Bauen | Mjez łužiskej drjewowej architekturu a industrielnym twarjenjom“ je wčera něhdźe 30 zajimcow do Smolerjec kniharnje přiwabiła. Awtorka Betina Kaun zahaji prezentaciju dźakujo so mjez druhim „Załožbje za serbski lud, kotraž je z wudawaćelku knihi, zapósłancej Sakskeho krajneho sejma Markej Šimanej za wažnu podpěru, Iris Brankačkowej za wuhotowanja a nic naposledk spiritusej rectorej Jurjej Łušćanskemu“. Chronologisce rysowaše wona na to „pjeć tworićelskich periodow wopřijimacy němsko-serbski žiwjenski puć a skutkowanje“ Dučmana, kiž słuša nastupajo twarstwo, inženjerstwo a slědźenje na woběmaj polomaj „mjezynarodnje k najwuznamnišim wosobinam“ w druhej połojcy 20. lětstotka.

Čitajće w nowym rozhledźe (01.03.24)

pjatk, 01. měrca 2024 spisane wot:

W měrcowskim wudaću jewja so starše a nowe zajimawostki. Nowa je redakciska obsesija za rysowankami z psami, kaž ju z Wojerec pochadźaca wuměłča Friederike Butter na wobalce wudaća poda.

Johanna Hadankec wěnuje so z předsłowom čitarstwu, a to z nalětnim po­směwkom a hłubokimi myslemi wo aktualnych podawkach. Njeměr njepřewodźa ludźi jenož we wójnskich kónčinach, ale tež tu, w našej domiznje. Štož ludźi hromadźe dźerži, je, zo njemjelča.

Nicole Dołowy-Rybińska poskića wotmołwu na prašenje: Čehodla trjebamy wědomostny zakład za rewitalizaciju serbšćiny? Nałožować a zdźeržeć hornjoserbsku rěč bě „hygiena wšědneho dnja“, rěčna politika pak měješe so na „intuitiwne“ wašnje wjesć, zepěrace so na „nadźiju“, zo tak abo znak „wšitko derje póńdźe“. Kotre wobhladowanja, prašenja a puće so wotewrěja, hdyž so swójskich nazhonjenjow wzdamy a sej naš wobswět z druheje perspektiwy wobhladamy?

Z wobrazami rěčeć je nowostka Rozhlada. Mjez wobrazom Geralda Großeho a słowami Alojsa Andrickeho z lěta 1936 wostanje rum za interpretaciju.

nowostki LND