Z wudaća: štwórtk, 13 apryla 2017

Na Ramnowskim baroknym hrodźe běchu dalšej stwě restawrowali a su jej njedawno zjawnosći předstajili.

Rybačk tu je, kurotwa tež a módra sykorka tak a tak: Ptača stwa Ramnowskeho barokneho hrodu swojemu mjenu połnje wotpowěduje. We woprawdźitej wulkosći pyša pjerići přećeljo wupaženje sćěnow. Tróšku skromnišo, přiwšěm pak swojemu mjenu runje tak wotpowědnje předstaja so kostrjancowa stwa. Wobě stej poslednjej cyłeho rjada rumnosćow hrodu, kotrež bě statny zawod Sakski imobiljowy a twarski management (SIB) wot lěta 1996 restawrować dał. „Naša strategija je, stwy hrodu do skupin zjeć a wobdźěłać“, roz­łožuje nawoda Budyskeje wotnožki SIB Norbert Seibt. Na te wašnje wostawa hród wopytowarjam wobstajnje přistupny.

Zamyslenje we wopomnišću

Budyšin. Na „wulkopjatkowne zamyslenje“ přeproša Smochčanski Dom biskopa Bena jutře w 10 hodź. do Budyskeho wopomnišća na Weigangowej. Spominać budu tam na horjo woporow diktaturow­ 20. lětstotka. Přez jutry poskića we wopomnišću – wot 10 do 18 hodź. wotewrjenym – wšědnje tež w 11 a 14 hodź. zjawne wodźenja po wustajeńcach a wobchodźenje po něhdyšim jastwje Budyšin II.

W muzeju jejka debja

Budyšin. Hač do jutrowneje póndźele předstajeja ludowi wuměłcy w Budyskim Serbskim muzeju wšědnje wot 10 do 18 hodź. debjenje jejkow po serbskim wašnju. Sobotu, 15. apryla, w 15 hodź. wuhotujetej Smjerdźečanska rejwanska skupina a folklorna skupina Sprjewjan pisany jutrowny program. Zajimcy płaća za to jenož normalny zastup.

Wosebita wustajeńca

Slepo. Lětuša jutrowna wustajeńca w Slepjanskim SKC „Žiwjenski skutk a zahoritosć zběranja“ pokazuje mnohostronskosć wulkotnje pyšenych jutrownych jejkow debjerki Eriki Rösenberg­Zosel z Běłeje Wody. Wustajeńca je wot jutřišeho pjatka do jutrowneje póndźele wot 13 do 17 hodź. přistupna.

Jutry na Erlichtec dworje

Jörg Sperling swoje ratarske wudźěłki w swójskej pjekarni předźěłuje

Pjekar je wot ratarja wotwisny. Bjez žitnych wudźěłkow njemóže žane chlěby, całty a tykancy pjec. Grodkowski pjekar Jörg Sperling wobě powołani zwjazuje. Wodnjo dźěła na polu, po nocach steji w swójskej pjekarni.

„Sym z ratarstwom kaž z pjekarstwom wusko zwjazany“, praji Jörg Sperling, kiž ma swójsku pjekarnju na Mužakowskej dróze w Grodku. Jeho staršej měještaj hižo­ pjekarnju a staj tohorunja spytałoj, kaž běše to za čas NDR z wašnjom, so ze swójskimi wudźěłkami zežiwić. Tak měještaj zdobom „swójski ratarski zawod.“ Sotra Jörga Sperlinga bě staršisku pjekarnju přewzała. Skónčnje sej tež wón tajku nańdźe a je w běhu krótkeho časa naslědnistwo přewzał.

Lěta 1901 natwarjenu a dźensa pod pomnikoškitom stejacu Spalowsku ewangelsku kapałku na kromje wsy móža­ wot tohole nalěća po wjelelětnych prócowanjach saněrować. „To nas njesměrnje zwjesela. Jako smy loni srjedź nowembra spěchowanske srědki přizwolene dóstali, bě to cyle wulkotny dźeń“, pódšmórnje Ramona Maul, kotraž bě wot lěta 2004 hač do 2014 Spalowska wjesna předstejićerka.

Zmóžniłoj stej saněrowanje wuwi­ćowy program za wjesnu kónčinu w Swobodnym staće Sakskej za dobu wot 2014 do 2020 (EPLR) a europski ratarski fonds za wuwiće wsow. Tule in­westuje Europa zaměrnje do wjesnych kónčin regiona­ LEADER. K njemu słuša tež kónčina hornjołužiskeje hole a hatow. Srjedź nowembra 2016 bě w přitomnosći sakskeho ministerskeho prezidenta Stanisława Tilicha (CDU) zastupowacy Budyski krajny rada Gottfried Krause zdźělenku wo přizwolenju spěchowanskich srědkow Kulowskemu měšćanosće Markusej Poschej (CDU) přepodał. Dohromady płaći saněrowanje Spalowskeje kapałki 388 000 eurow. Spěchowanje wopřijima­ 75 procentow tejele sumy, zbywacu štwórćinu płaći město Kulow ze swojeho etata.

Nětko přepodatemu wopytowarskemu centrumej woblubowaneho wulětnišća slěduje w lěću dalši powabk

Štož kaž futuristiska twórba na kromje parkowanišća skutkuje, je nowe zachodne twarjenje, abo lěpje prajene wopytowarski centrum Małowjelkowskeho prazwěrjenca. Wotdaloka je hižo widźiš, a zda so, kaž by wopytowarja hišće bóle wabiło hač wulki sawrij při dróze do Słoneje Boršće. Architektonisce fascinowaca konstrukcija pak njepřeproša na wuprawu do přichoda. Skerje nawopak, ma być symboliska pokazka na spočatki žiwjenja na našej zemi.

Dlěje hač štwórć lětstotka wukonja Marek­ Buk powołanje sedłarja. Mjeztym­ je hižo dlěši čas samostatny. Někotre lěta měješe wón na zapadźe Němskeje sedłarnju, je pak so do ródneje­ wsy Wotrowa nawróćił.

Kóń je jónkrótne zwěrjo. Ćim rjeńšo je, z kwalitatiwnym a prawym gratom wěsće na nim sedźeć a jěchać. Se­dłar tajke konjace graty a sedła w ručnym dźěle zhotowja. ,,Sym so hižo za čas dźěćatstwa za powołanje zajimował, wšako bě dźěd sedłar a měješe swójsku dźěłarnju hnydom doma na dworje“, Marek Buk powěda. Hižo jako dźěćo je sej šulsku tobołu druhdy tež sam w sedłarni zwuporjedźał. Po zakónčenju šule wukubłanske městno za powołanje nańć pak njebě ani tak lochko. Dwě lěće je so Wotrowčan tehdy ze staršimaj wo nje prócował, doniž njezahaji w lěće 1989 wukubłanje w Kamjenskej Kothec se­dłarni. Powołanska šula pak bě w durinskim městačku Weida a bě jenička tajka za čas NDR, w kotrejž wukubłachu nimo sedłarjow tež hišće dalše rědke powołanja, kaž na přikład te garbarja.

Diakon Florian Mróz hotuje so na měšnisku swjećiznu sobotu do swjatkow

Serbscy katolscy wěriwi smědźa so lětsa­ zaso raz na podawk wjeselić, kajkiž tójšto lět wjace dožiwili njejsu: měšnisku swjećiznu serbskeho duchowneho, a to 3. junija, sobotu do swjatkow. Na nju hotuje so 27lětny diakon Florian Mróz.

We Wojerecach rodźeny Florian Mróz je w Kulowje w dwurěčnej swójbje wotrostł. Tam chodźeše tež do zakładneje a srjedźneje šule. Maturu złoži w lěće 2008 na Lessingowym­ gymnaziju we Wojerecach. Přizamkny so lěto ciwilneje słužby na Kulowskej farje. Lěta 2009 poda so na přihot­ studija teologije do Bamberga. Wot 2010 studowaše katolsku teologiju w Erfurće a zakónči studij w lěće 2015. Takrjec přetorhnjeny bě tón wot wukrajneho studija w južnotirolskim Brixenu. W tym času­ dźěłaše Florian Mróz jako kubłar w internaće, hdźež tež nabožinu poda­waše. Po zakónčenju studija teologije powołachu jeho w oktobru 2015 jako praktikanta do Budyskeje wosady swj. Pětra. Runje před lětom, 16. apryla 2016, přija Florian Mróz w Drježdźanach diakonsku swje­ćiznu.

Štóž w Brězowce serbsku narodnu drastu­ trjeba, tón dźe ke Krawcecom na Edelowej. Tomu hižo tak bě, jako chowaše Hanka Krawcowa hišće drastu we wul­kim kamorje. Dźowka Arite je pokład wot maćerje přewzała a za njón loni samo wosebitu stwu zarjadowała. Tak ma Brězowka nětko swójski drastowy­ fundus, a Arite Krawcojc-Marušowa so jenož­ wo njón njestara.

Małe staple z wušiwankimi pyšenych seklow, pisanych rubiškow, hawbow z cankami a cankatych bantow a dalšich drastowych dźělow kryja wulke blido. „To wšitko chcu hišće sporjedźeć, tam zady w tych šěsć kartonach čaka hižo přihotowana drasta na naše jejkadebjerki za Brězowske jutrowne wiki“, powěda mi Arite Krawcojc-Marušowa a pokazuje samočinjeny cankaty bant, z kotrymž njeje cyle spokojom. „Bohužel njeje kruty dosć, zo by – na hawbu přičinjeny – wobličo tak wobrubił, kaž ma być. A akuratna dyrbi drasta wězo wupadać, na to dźiwam, hdyž někoho hotuju“, wona podšmórnje.

Budyski křižerski procesion so lětsa 25. króć po znowazałoženju na puć nastaji

Mnohe lěta zhladowachu něhdyši Budyscy křižerjo žarliwje na druhe křižerske procesiony, po tym zo dyrbjachu so pobrachowacych koni dla po lěće 1969 swójskeho procesiona wzdać.

Mysl, křižersku tradiciju tež w sprjewinym měsće jónu zaso wožiwić, pak njejsu ženje dospołnje spušćili. 1992, jako bě tež w Budyskim wokrjesu zaso dźeń a wjace koni, nastorčištaj Meškankec bratraj Timo a Wito z listami na něhdyšich křižerjow, Budyski křižerski procesion bórze zaso wozrodźić.

Znajmjeńša třicećo dyrbjeli być

Hdyž křižerjo njedźelu na konju zrowastanjenje Chrystusa wozjewjeja, budu mjez nimi znowa najwšelakoriši jubilarojo. Tak tež Maćij Kubaš z Njebjelčic, kiž lětsa 50. raz sobu jěcha.

Jutry 1968 – bě to 14. apryla a tuž nimale samsny datum kaž lětsa – słónco na njebju z křižerjemi derje měnješe a wša Boža­ stwórba ze zymskeho wotpočinka wotućejo so z nimi radowaše, zo je žiwjenje nad smjerću dobyło.

Tež Wotrowscy křižerjo běchu so připołdnju, po tym zo bě jich tam te­hdyši farar Pawoł Grofa wužohnował, na puć do Njebjelčic nastajili, zo bychu poselstwo wo zrowastanjenju Jězusa Chrystusa wozjewili. Zdawna je tak, zo zarjaduja so do Wotrowskeho křižerskeho procesiona tež křižerjo z Jawory, hačrunjež drje přisłuša wjes klóšterskej farskej wikariji. Mjez Jaworskimi křižerjemi napadny młody pachoł ze zelenym wěnčkom, kiž ze swojim tehdy hišće dźěćacym hłosom kěrluš po kěrlušu sebjewě-domje sobu zanošowaše. Pachoł bě Jaworčan Maćij Kubaš, šuler 8. lětnika Šule Ćišinskeho w Pančicach-Kukowje, a njebě ani hišće 14 lět.