Dudak Bola
srjeda, 29. julija 2015
spisane wot: Manfred Laduš
Před sto lětami zemrě sławny Slepjanski dudak Matej Hančo, kotremuž tež Bola rěkachu. Narodźił bě so wón 1838 a bě ratar ze statokom na Slepjanskej nawsy. Jara woblubowany a nadarjeny ludowy herc hraješe we wokolinje na swjedźenjach, kwasach, kermušach a rejach na serbskich dudach – na kózole a měchawje. Sam wobknježeše Bola tež klarinetu a małe serbske wěrowanske huslički. Wuběrnje zanošowaše wón ludowe spěwy swojeje domizny a samopěsnjene žortne serbske a němske składnostne hrónčka. 1886 wopyta Ludvík Kuba Bolu w Slepom a zapisa sej tójšto jeho pěsnjow, melodijow a rejow. 1888 pokročowaše z tym dr. Adolf Černý. Bola a jeho hercy buchu daloko za mjezu domizny znaći, dokelž na mnohich narodopisnych wustajeńcach, kongresach a koncertach piskachu. Předewšěm w Serbskej wsy wšosakskeje wustajeńcy 1896 w Drježdźanach a w tamnišim drastowym ćahu žněješe dudak Bola wulke připóznaće, bu samo z kralownu Carolu fotografowany. Wot lěta 1896 je wón chór Slepjanskeho towarstwa Spiwny wěnašk hudźbnje přewodźał. Manfred Laduš
Carl Blechen
wutora, 28. julija 2015
spisane wot: Manfred Laduš
„Moler krajiny braniborskeje marki“ a pućrubar realistiskeho molerstwa Carl Blechen zemrě 23. julija 1840 w swojim Berlinskim bydlenju na Wilhelmowej. Pochowany bu profesor Berlinskeje akademije wuměłstwa serbsko-němskeho pochada na nowym pohrjebnišću w Neuköllnje, hdźež mała tafla na muri na njeho dopomina. 26. julija 1798 bě so Carl Blechen narodźił swójbje němskeho dawkizběrarja w Choćebuzu. Mać Ana Kita běše z Lěškowa. Jeje bratr Jan Hapac wučerješe na Choćebuskim gymnaziju, do kotrehož młody Blechen chodźeše, a bě pozdźišo serbski farar w Modłej. Wón je wuwiće młodeho Blechena najbóle sobu wobwliwował, kiž studowaše na Berlinskej akademiji wuměłstwa a bě wot lěta 1829 profesor woneje akademije. Do najznaćišich wolijowych mólbow Blechena słušeja „Pěskojty puć“ w Delnjej Łužicy, „Lěhwo Semnonow“ a „Walcownja pola Eberswaldy“, prěnje zwobraznjenje industrijneho zawoda w Němskej. Za čas NDR je Rada wobwoda Choćebuz Myto Blechena za tworjacych wuměłcow spožčała. Manfred Laduš
Za prawa Serbow demonstrowali
pjatk, 24. julija 2015
spisane wot: Manfred Laduš
Dźensa před 70 lětami demonstrowaše nimale 60 000 Pražanow na Staroměšćanskim naměsće za swobodu Łužicy a za prawa Serbow. Spočatk junija 1945 běchu bywši čłonojo čěskeho Towarstwa přećelow Serbow (SPL) pod nawodom Vladimíra Zmeškala swoje wot nacijow zakazane towarstwo wozrodźili. Wot fararja Jana Cyža hižo 9. meje 1945 załoženy Łužiskoserbski narodny wuběrk a SPL stej w rjedźe čěskich městow manifestacije za prawa Serbow kaž tež za přizamknjenje Łužicy k Čěskej republice přewjedłoj. Najwjetša demonstracija bě 24. julija 1945, na kotrejž porěčachu před Staroměšćanskej radnicu Prahi naměstnik premierministra Josef Davíd, wjelelětny přećel Serbow a kultusowy minister Zdeněk Nejedlý, wyši měšćanosta Prahi Václav Vacek a w mjenje Łužiskoserbskeho narodneho wuběrka farar Jan Cyž. Hišće nazymu 1945 wuda Vladimír Zmeškal pod titlom „Za svobodu Lužických Srbů“ w Praze zběrku dokumentow tychle manifestacijow. Manfred Laduš
Serbja w Strážnicy
štwórtk, 16. julija 2015
spisane wot: Manfred Laduš
Srjedź julija 1965 swjećachu w čěskim měsće Strážnice 20. mjezynarodny festiwal ludowych pěsnjow a rejow, na kotrymž so tež serbske ćělesa wobdźělichu. Chór Lipa župy „Michał Hórnik“, Centralny chór Domowiny (nětko „Budyšin“) a centralna serbska instrumentalna skupina předstajichu tam dwójce dohromady 20 000 přihladowarjam awtentiski Kulowski serbski katolski kwas ze spěwami, rejemi a tradicionalnymi swjedźenskimi ceremonijemi w narodnej drasće. Jan Bulank spěwarjow a hudźbnikow tehdy dirigowaše. Sobudźěłaćer Domu za serbske ludowe wuměłstwo Mikławš Kostorž bě z nimi reje a wotběh kwasa nazwučował. Serbja žnějachu wjele připóznaća za swój poskitk. Pozdźišo su mjez druhim Smjerdźečanscy rejwarjo, folklorna skupina Sprjewjan, Wudworski wjesny ansambl a Slepjanski folklorny ansambl w Strážnicy wuspěšnje wustupowali. Pokazowachu tam tež wustajeńcy wo Serbach. Hižo wjacore lěta jězdźa Serbja, tak z Chrósćic a wokoliny, jako přihladowarjo na mjezynarodny festiwal do Strážnicy. Manfred Laduš
Bjedrich Awgust Wićaz
pjatk, 19. junija 2015
spisane wot: Manfred Laduš
Wyši mašinotwarski inženjer a spěchowar serbskeho towarstwoweho žiwjenja Bjedrich Awgust Wićaz narodźi so 21. junija 1865 swójbje kublerja w Brězynce pola Delnjeje Hórki. Po třoch lětach na Budyskim Krajnostawskim wučerskim seminarje studowaše wón w Mittweidźe mašinotwarstwo. Jako inženjer dźěłaše po tym we wšěch srjedźoeuropskich krajach a spózna na swojich pućowanjach wužitnosć serbskeje maćeršćiny. Namaka přistajenje jako technikar w Drježdźanach, hdźež měješe tež předewzaće. Wićaz a Bjarnat Krawc běštaj prěnjej zapisowarjej 1889 załoženeho towarstwa ewangelskich Serbow Čornobóh w sakskej stolicy. Tři lěta bě tež jeho předsyda. 1918 pomjenowachu jeho za čestneho čłona. Wot lěta 1920 bě čłon Maćicy Serbskeje. Wićaz zawostaji wjacore rukopisne zwjazki zapisow Čornoboha. Financowaše serbske koncerty w Drježdźanach a spěchowaše wot lěta 1922 tež spěwne towarstwo Hromadnik. 15. septembra 1927 wón w Drježdźanach zemrě. Nekrolog za njeho spisa Bjarnat Krawc. Wjace hač sto Serbow jeho k rowu přewodźeše. Manfred Laduš
Dr. habil Frido Mětšk
wutora, 09. junija 2015
spisane wot: Manfred Laduš
Wuspěšny wědomostnik, spisowaćel, basnik, lawreat Myta Ćišinskeho a Zasłužbny wučer ludu, dr. phil. habil. Frido Mětšk, je dźensa před 25 lětami w Budyšinje zemrěł. Narodźił bě so 4. oktobra 1916 w Annabergu. Hižo za čas studija wón serbsce basnješe. Nawróćiwši so ze sowjetskeje wójnskeje jatby 1949 bu powołany za direktora Budyskeje Serbskeje wyšeje šule, kotraž sta so pod jeho pjećlětnym nawodom z wuznamnym narodnym kubłanišćom.
