Z wudaća: pjatk, 19 meje 2017

Kontejneraj so paliłoj

Kulow. W nocy na štwórtk běchu njeznaći na Kulowskim Schlossareckowym naměsće kontejneraj za staru papjeru zapalili. Přiwołana wohnjowa wobora móžeše woheń zhašeć. Wěcna škoda wučinja ně­hdźe 100 eurow. Kriminalna policija pyta nětko za skućićelemi.

Holcu z laserpointerom slepili

Běła Woda. 14lětnej holcy su so njeznaći na Budyskej dróze w Běłej Wodźe zawčerawšim wječor z tak mjenowanym laserpointerom wotpohladnje do wočow měrili a ju slepili. Holca na to skoržeše, zo ju woči bolitej. Dyrbjachu ju tuž k lěkarskemu zastaranju do chorownje dowjezć. Policija za njeznatymi slědźi.

Na wopyće pola serbskeje angažowaneje kulturnicy Zale Cyžoweje w Chrósćicach

Zo su Chrósćicy tradicionalnje wusce zwjazane ze serbskim lajskim dźiwadłom, je znate. Pawoł Kmjeć je Chróšćanske lajske dźiwadło k wyšinam wjedł, publikum zawjeselił, ze wšelakimi inscenacijemi ludźi za narodne dźěło pozbudźił a jich k rozmyslowanju wo žiwjenskich połoženjach wjedł.

Serbowka, kotraž swjećeše njedawno sydomdźesaćiny a z mandźelskim Jurjom złoty kwas, z Chróšćanskej dźiwa­dłowej skupinu mjeztym nowe stawizny pisa. Zetkam so ze Zalu Cyžowej w jeje domje pod pomnikom za padłych pólskich wojakow, zo bych zhonił wo jeje zahoritosći,­ aktiwiće a swěrje k lajskemu dźiwadźelenju.

Kak je k tomule zapalej dóšło, što je ju za kulturne dźěło takle zahoriło?

„Poprawom bě to Pawoł Kmjeć, kiž je we mni prěnju škričku za dźiwadło zbudźił“, Chróšćanka powěda. „Běch wosom lět, jako wón mje a dalše Chróšćanske dźěći narěča w hrě ,Wichor a słónčne pruhi‘ sobu hrać. Słónčna róža bě moja prěnja róla. A dopominam so, zo je mi wulke wjeselo wobradźało na jewišću stać.“

„Serbske jutry“ w Drježdźanach a Budyšinje zaklinčeli

W lěće 2013 zaklinča duchowny oratorij „Serbske jutry“ prěni raz w Chróšćanskej wosadnej cyrkwi. Twórba nasta w nadawku Towarstwa Cyrila a Metoda składnostnje 150. róčnicy załoženja zwjazka a časopisa Katolski Posoł. Prěni mejski kónc tydźenja dožiwichu připosłucharjo nětko dalšej předstajeni w Drježdźanskej katedrali a w Budyskej tachantskej cyrkwi. Koncertaj, zdobom hudźbnej nyšporaj, běštej wuběrnje wopytanej a žně­ještej dobry wothłós publikuma.

Kaž hižo na prapremjerje nawjedowaše Friedemann Böhme nimale 150 sobuskutkowacych. Wulki chór zjednoći spěwarjow Chróšćanskeho, Njebjelčanskeho a Wotrowskeho cyrkwinskeho chóra, chórow Budyšin, Delany, Meja, Lilija a Serbskeho ludoweho ansambla. Instrumentalisća běchu tónraz čłonojo orchestra­ SLA a lajscy hudźbnicy.

Rozmołwa z nowowuzwolenym předsydu Zwjazka serbskich wuměłcow

Po tym zo njebu na hłownej a wólbnej zhromadźiznje Zwjazka serbskich wuměłcow loni w nowembrje pobrachowacych kandidatow dla nowe předsydstwo wuzwolene, činjachu to 28. apryla w Budyšinje z wuspěchom. Hudźbnik Jan Bělk bu za noweho předsydu ZSW wuzwoleny. Alfons Wićaz je so z nim rozmołwjał.

Što je Was pohnuło za tule čestnohamtsku funkciju kandidować?

J. Bělk: Sym hižo lětdźesatki z čłonom ZSW. W NDRskim času njebě lochko so do tohole zwjazka dóstać. Tohodla je to za mnje někak logiske, zo so nětko intensiwnje angažuju, dalokož mi mocy do­sahaja. Mi to wulke wjeselo wobradźa. A myslu sej, zo móžu z nazhonjenjemi, kotrež sym sej jako čłon Zwjazkoweho předsydstwa Domowiny a w jeho kul­turnym wuběrku nazběrał, tež dźěło ZSW wopłodźić.

Sće so zawěsće zwjeselił, zo sće nimale wšitke hłosy přitomnych na wólbnej zhromadźiznje dóstał.

J. Bělk: Haj, to trjechi. Nastupajo stare prajidmo, „Čim wjace činiš, ćim wjace móžeš tež wopačneho činić, ćim wjace tež ludźo kritizuja!“ je tole jara dobry wuslědk­.

Wustajeńca we Wuchodosakskej wuměłstwowej hali Połčnica

W Połčničanskej wuměłstwowej hali su hač do srjedź junija wustajene mólby, keramiki, plastiki, design a pycha dohromady 53 wuměłcow a wuměłčow kulturneho ruma w Hornjej Łužicy, Rudnych horinach a Kamjenicy. To je dobra­ přiležnosć zetkawanja twórcow a wuměny nahladow a tworićelskich nastajenjow. Zo so tole w poměrnje małym měsće stawa, je indic za to, zo knježi w Połčnicy wosebita, wuměłstwu tyjaca atmosfera. Hižo zapis wustajacych muži a žonow lubi zajimawy dohlad do našočasneho tworjenja zwjetša zwonka wulkich metropolow žiwych tworjacych wuměłcow. Hornja Łužica je z Iris Brankačkowej, Marijom Ošiku, Gerdom Hallasch­kom, Horstom Jurtzom, Eberhardom Petersom a Almut-Sophiju Zielonka derje zastupjena. Přehladka „Město – krajina. Drjeworězby, ćišna a krajina“ nasta w zhromadnosći Ernsta Rietscheloweho kulturneho koła, Hornjołužiskeho wuměłstwoweho towarstwa a Budyskeho wuměłstwoweho towarstwa.

Nowowobdźěłanu humoresku „Sergej“ znowa w Delnjej Łužicy předstajili

Tole njeje so najskerje w kulturnych stawiznach Serbow w Delnjej Łužicy hišće stało: Dźiwadłowu hru w delnjoserbskej rěči předstaja hnydom dwójce: prěni raz lěta 2008 a nětko druhi raz. Prěni raz běchu hru pokazali čłonojo Serbskeje lajskeje­ dźiwadłoweje skupiny Hochoza. Druhi króć su ju nětko kónc apryla a spočatk meje profesionalni serbscy dźiwadźelnicy Budyskeho NSLDź inscenowali. Rěč je wo humoresce „Sergej“, kotruž je Jurij Koch wobdźěłał, zapletujo do njeje aktualnu a popularnu politiku kaž tež wšelake podawki a nadrobnosće z Delnjeje Łužicy.

Bě drje srjedź 1970tych, zo zasłyšach słowo emancipacija w zwisku ze žonami. Problem njezapřijach, njewědźo, zo je so wulka tema doby započała. Žony w mojim přiwuznistwje, w bliskej a dalšej wokolinje njeběchu zamjezowane na domjace dźěło, njepotłóčowane, njeběchu nje­zdźěłane. Potłóčowanje žonow bě dru­hdźe, njetypiske za našu kulturu. Pozdźišo poča so wo runoprawosći mjez splahami tež w Serbach diskutować, ale jenož moderatnje. Čehodla moderatnje, tikotaja serbske žony hinak?

Najwuznamnišej lětušej róčnicy – 500 lět reformacija Martina Luthera – je Budyski Serbski muzej wobšěrnu a reprezentatiwnu wosebitu wustajeńcu „Pjeć lětstotkow – Serbja a reformacija“ wěnował. Pokazuje ju w štyrjoch rumnosćach hač do 27. awgusta. Muzej a pilna kuratorka Andrea Pawlikowa stej historisku přehladku dokładnje přihotowałoj. Wosebje wunošnej běštej fachowa podpěra a rada serbskeho superintendenta Jana Malinka, kiž je wuhotowarjam derje radźeneje ekspozicije z mnohimi pokiwami a přinoškami wuběrnje pomhał.

Na spočatku wustajeńcy mjenuje wulka dwurěčna přehladka dwaceći datow wo reformaciji w Serbach, kotraž započa so z wozjewjenjom 95 tezow Luthera přećiwo wikowanju z wotpuskom 1517 we Wittenbergu a z nastaćom prěnjeje simultaneje cyrkwje Němskeje (a Europy!) 1530 w Budyšinje. Datowa přehladka kónči so z pokazku na 70. serbski ewangelski cyrkwinski dźeń loni w Slepom. Skedźbnjenje na 1. serbski cyrkwinski dźeń 1947 we Wojerecach pobrachuje.

Třikrajowy festiwal J-O-Ś zahajili

Žitawa. W Zhorjelsko-Žitawskim Gerharta Hauptmannowym dźiwadle su zawčerawšim třikrajowy dźiwadłowy festiwal J-O-Ś zahajili. Mjeno poćahuje so na hory němsko-čěsko-pólskeho třiróžka Ještěd, Oybin a Śnieżku. Hač do 21. meje předstaja dohromady 17 kruchow. Hłownu produkciju bě wyši hrajny nawoda NSLDź Steffen Wolfram přewzał.

Smartphone hižo při snědani

Budyšin. Po naprašowanju chorobneje kasy KKH słuša za młodu generaciju k snědani, zo čitaja mejlki abo sćelu přećelam krótkopowěsće. 62 procentow woprašanych młodostnych w starobje 18 do 29 lět je přiznało, zo při snědani na swój smartphone hladaja. Starša generacija porno tomu radšo dale nowinu čita. Jenož kóždy šesty z 50- do 70lětnych wužiwa samsne medije kaž młodźina.

Bombardier wuradźował

Bjerwałdski jězor wabi zaso wodowych sportowcow. Wětřik je přiběrał, a na wodźe widźiš surferow, ale tež zwažliwych kite- surfer­ow. Zhorjelčan Axel Schreiber (na wobrazu) tule sportowu družinu hižo druhe lěto swěru pěstuje. Wón je so do łužiskeje jězoriny zalubował, tohodla bě lěta 2004 z braniborskeho Ludwigsfelde do města nad Nysu přećahnył. Běrokatiskich zadźěwkow na Bartonjanskim jězoru dla je sej nětko Bjerwałdski wotkrył. Tu prosće wšo trjechi. „Porjad, čistota, wjedro, woda – to je jednorje cool“, Axel Schreiber měni. Foto: Joachim Rjela